موزه ماتناداران ایروان در مرکز شهر ایروان، پایتخت ارمنستان واقع شده است. موزه ماتناداران ایروان به‌عنوان یکی از منابع و گنجینه‌های اصلی کتاب‌های قدیمی ارمنستان به شمار می‌رود که نسخه‌های خطی باستانی بسیاری در آن قرار داده شده است. این موزه همچنین به‌عنوان یک موسسه تحقیقاتی نیز شناخته می‌شود و اهمیت فراوانی در قدمت و تاریخ کشور ارمنستان دارد. موزه ماتناداران ایروان در سال 1957 میلادی و توسط معمار معروف ارمنی یعنی مارک گریگوریان ساخته شده است.
در موزه ماتناداران تا ۱۹۵۹ میلادی، قریب به یازده هزار متن خطی به زبان ارمنی قدیمی نگهداری می شده است و امروزه ،مجموعه ای از حدود 17.000 دست نوشته و 30.000 سند در این موزه نگهداری می شود که حاوی موضوعاتی مانند الهیات، فلسفه، تاریخ نگاری و تاریخ، جغرافیا، دستور زبان، هنر و تاریخ هنر، پزشکی و علم به زبان ارمنی و دیگر زبان ها ، می باشد، از جمله زبان هایی که این اسناد با آن نوشته شده است می توان به زبان های ارمنی، فارسی، یونانی، عربی، سُریانی، لاتین، اتیوپیایی، هندی، ژاپنی و جز اینها اشاره کرد، همچنین بسیاری ازدستورهای فارسی از دوره صفویان در این گنجینه نگهداری می‌شوددر دهه های اول حکومت شوروی، در این موزه دست نوشته هایی از کلیساهای مناطق تاریخی شرق ترکیه، منطقه شمال شرقی ترکیه، مدارس، صومعه ها، کلیساهای ارمنستان نگهداری می شد.در تواریخ آمده است که سابقه تاریخی ماتناداران در ارمنستان به سده پنجم میلادی بازمی‌گردد و این را یکی از مورخان نامی این دوره به نام غازار پاربتسی در سندی به جای گذاشته است، طبق این سند در این زمان کتابخانه ای وجود داشته است که که متون و اسناد مهم را در آن نگاهداری می‌کردند در اوایل سده پانزدهم میلادی، ۱۳۲ نسخه کتاب رونویسی شد و و به کتابخانهٔ اچمیادزین اهدا شد.از ۱۸۲۸ میلادی، روحانیان و محققان، نخستین فهرست از متون خطی موجود را استخراج کردند و با جمع‌آوری تعداد بسیاری از متون خطی موجود در مجموعهٔ کلیساهای ارمنستان غربی، تعداد آنها افزایش یافت. در ۱۷ دسامبر ۱۹۲۱ میلادی مجموعهٔ موجود در ماتناداران اچمیادزین به ایروان منتقل شد از آن زمان، مجموعهٔ ماتناداران ایروان یکی از مراکز تحقیقاتی مهم، به ویژه، در زمینهٔ متون و نسخه‌های خطی است.
بنا و طراحی ساختمان موزه
در یکی از ستون‌های این کتابخانه، مجسمه‌ای از ماشتوتس قرار دارد، که در حال یاد دادن الفبای خود است و مجسمه شش محقق و نویسنده بزرگ دیگر نیز، در کنار درب گذاشته شده است. در قسمت بیرونی این موزه، سنگ قبرهای حکاکی شده بر روی سنگ‌های یافت شده در اطراف ایروان در معرض دید گذاشته شده است. مجموعه‌ای از کارهای علمی و فیلسوفانه یونانی‌ها، رومی‌ها، کتاب‌های دست‌نوشته ایرانیان و اعراب در داخل موزه وجود دارد.
اهداف ساختن موزه ماتناداران
باید خاطر نشان کنیم در ساختن این موزه 4 هدف عمده وجود داشت: 1. حفظ و بازسازی نسخه های خطی 2. تهیه نسخه های باستانی 3. سازماندهی و فهرست بندی نسخه های خطی ارمنی 4. توزیع و انتشار نسخه های خطی ارمنی به ویژه از لحاظ تاریخی
اهدا کنندگان موزه ماتناداران
اهدا کنندگان موزه ماتناداران یا کمک مالی می کنند و یا نسخه های خطی اهدا می کنند، آنها به طور منظم اطلاعات مربوط به اخبار موزه ماتناداران را پیگیری می کنند و به مراسم مختلف دعوت می شوند. از طرف موزه هم یک گواهینامه خاص به عنوان هدیه یا مدال سنت مسروپ ماشتوتس را به عنوان پاداش می گیرند که هدیه گران قیمتی است.
آثار موزه
نسخه کامل و قطعی انجیل قرن پانزدهم از جمله آثاری است که در کتابخانه دیجیتال وب سایت موزه ماتناداران وجود دارد. به علاوه دست نوشته ها، مینیاتوری ها و مواردی مانند اینها نیز در موزه موجود است. انجیل هشت هنرمند یکی دیگر از نسخه های خطی است که در این موزه نگهداری می شود، این انجیل بدین صورت است که برخی از تصویرگرها، اشکالی را به صورت مینیاتوری، در این کتاب قرار داده اند.
مسیر دسترسی به موزه ماتناداران
این موزه در خیابانی با نام ماشتوس (مخترع الفبای ارمنی) قرار دارد و برای دسترسی به آن مسیرها و سرویس‌های مختلفی مثل تاکسی، اتوبوس و سرویس مخصوص وجود دارد.
