نگاهی اجمالی به چند مکان زیبای ایرانی و ثبت شده در یونسکو
نگاهی اجمالی به چند مکان زیبای ایرانی و ثبت شده در یونسکوبه طور حتم اسم میراث جهانی یونسکو به گوشتان بسیار آشناست، یونسکو در حال تلاش برای شناسایی و حفاظت از مکانهای فرهنگی و طبیعی در کشورهای سراسر دنیاست. ایران ما، بهشتی در آسیا، مکانهای دیدنی زیادی دارد که در سال ۲۰۱۱ تعدادی از باغهایش در یونسکو به ثبت جهانی رسیدهاند.
در گزارش یونسکو آمده: این باغها از نظر طراحی، چهار بخش مجزا دارند که آب در تمامی آنها هم ازنظر تصویرسازی و هم ازنظر تزیینات نقش بسیار مهمی دارد. باغ ایرانی اساساً از طریق این سبک طراحی با چهارعنصر اصلی آیین زرتشت یعنی آسمان، زمین، آب و گیاهان به نحوی میکوشد که تصویری از باغ بهشت را القا کند.
در شهرت این باغها، سه ساختار و طراحی موجود است: ۱) مسیر عبور آب، ۲) دیوارهای بلند، ۳) عمارت تابستانی و استخر در داخل باغ بهعنوان نمادی از بهشتاند که این سه مشخصه باغهای ایرانی را متمایز کرده، جهانگردان این باغها را (پرشین گاردین) یاد میکنند.
اسامی ۹ باغ معروف ثبتشده در یونسکو با شهرهایشان بدینصورت است:
شیراز (پاسارگاد، ارم)، اصفهان (چهلستون)، کاشان (فین)، بهشهر (عباسآباد)، کرمان (شازده ماهان)، بیرجند (اکبریه)، یزد (دولتآباد، پهلوان پور)
1 – پاسارگاد
اولین پایتخت امپراتوری پارس در تاریخ ایران در شیراز است. نمونهای از نخستین باغ ایرانی که بهتر است مادر باغهای ایرانی نامیده شود. مرکز شاهنشاهی کوروش هخامنشی در ۱۳۵ کیلومتری شیراز واقعشده است. یکی از ویژگیهای خاص پاسارگاد، وجود باغ شاهی و مجموعه کلاسیک دو کاخهاست. ازلحاظ معماری، طراحی هندسی باغ در مسیر جریان آب است و دارای کوشکها و راهآبهای سنگی است، از این مکان بهعنوان جایی برای پیادهروی میتوان استفاده کرد که آرامگاه کوروش کبیر الآن آنجاست.
2 – ارم
شاهکار ایرانی در فهرست میراث جهانی در قرن نوزدهم ساختهشده، در شمال غربی شیراز بافاصله کمی از بابا کوهی قرارگرفته که تلفیقی از تاریخ و طبیعت و فضایی بهشت گونه سالانه گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را به سمت خود میکشاند. در حال حاضر توسط بخش گیاهشناسی دانشگاه شیراز اداره میشود. شیراز شهری است که میتوانید ساعتها از خیابانهایش لذت ببرید بدون اینکه متوجه گذر زمان باشید.
3 – چهلستون
از بناهای تاریخی اصفهان که به شاهعباس یکم برمیگردد و در زمان شاهعباس دوم توسعهیافته، دارای تالار آیینه، تالار ۱۸ ستون، اتاق، ایوان، حوض و دیوارهای نقاشی شده و آیینهکاری شده است؛ بااینکه ۲۰ ستون دارد ولی مشهور به چهلستون است، چرا؟ چون ۲۰ ستون در دل خاک و ۲۰ ستون دیگر انعکاس یافته در آب استخر مقابلش است، و این یعنی شاهکار بهتمام معنا.
4 – فین
هنوز هم بعد از سالها حیرتانگیز است، درست حدس زدهاید، باغ فین کاشان، در آب و هوایی کویری چنین ساختار زیبا و سرسبزی دارد و پاسخ همه سؤالات به شاهکار معماری ایرانی برمیگردد. دیوارهای بلند افسونگر، درختان سر به فلک کشیده و فوارههای کوتاه و بلند و صدای آب جلبتوجه میکند، همین ظاهر شاهانهاش باعث شده تا نام باغ شاه به خود بگیرد. در نزدیکی روستای باله توسط شاهعباس اول ساختهشده که در شرایط خوبی قرار دارد.
با آب چشمه و قنات تأمین میشود. طرح پیچیده باغ با شبکه کانالها و مسیلهاست. کانالها با کاشیهای آبی و سبزرنگ که در تضاد زیبایی با کویر خارج از دیوار باغ هستند. این باغ همهروزه برای بازدید باز است بهجز ایام سوگواری.
5 – عباسآباد
واقع در جنوب شرقی و ۹ کیلومتری بهشهر میان جنگل عباسآباد است. با پیمودن جادههای سرسبز وقتی به بهشهر رسیدید این باغ مدهوش کننده را میبینید که شامل باغ، دریاچه و حمام و… است. این منطقه به خاطر راحتی و در دسترس بودن آثار باستانی، آب شیرین و آبوهوای دلپذیر محلی برای گردشگران جذاب است. باغ هم در بالای تپهای طبیعی احداثشده، با بریدن تپه، پله و صفه ایجادشده است. معماری بهصورت قرینهاش موجب زیبایی بیشازحد آن میباشد.
6 – شازده ماهان
یکی از نمونه باغ تختهای ایرانی که در ۱۸۹۰ توسط فرماندار کرمان ساختهشده است؛ از فراز این شهر واحه مستطیل سبز احاطهشده با کویر قهوهای را میبینید که شرایط مساعد؛ خاک حاصلخیز، آفتاب لازم، باد ملایم و دسترسی به آب اینجا را تبدیل به معجزه کرده است. با دیواری بلند و مرکب محصور گشته، بهعنوان سکونتگاه و تفرجگاه استفاده میشود.
7 – دولتآباد
یکی از باغهای بزرگ ایران و از آثار دوره زندیه در یزد است که خودتان به دلیل مشهور بودنش پی خواهید برد، زیرا مرتفعترین بادگیر را دارد. باغ شامل عمارت، تالار آیینه، عمارت بادگیر، حرمخانه و آشپزخانه و قنات و حوض و با فضایی مناسب برای اقامت تابستان و زمستان است.
8 – پهلوان پور
از آثار مهریز در یزد با معماری اصیل و کهن ایرانیست. ساختمانهای تاریخی در این باغ پیوند خاصی بین طبیعت و هنر معماری را ایجاد کرده، اگرچه این باغ در دوره قاجار ساختهشده، ولی سبک معماریاش نشاندهنده تغییرات باغسازی کهن به سمت باغسازی رایج امروزی است. یزد و دیدن این باغ که متعلق به تاجر یزدی علی پهلوان پور است، پشیمان نخواهید شد، همچنین با توجه به ویژگیهای منحصربهفردش چهارفصل در این باغ کاملاً به چشم میخورد.
9 – اکبریه
باغ و عمارت تاریخی بقعه در بیرجند استان خراسان جنوبی است. معماری این باغ را میبینید که از نوع ترکی با الهامی از روس و تلفیقی از معماری اسلامیست که از سبک معماری نوین برخوردار است. در زمان قاجار ساختهشده و گنبد کلاهفرنگیاش نشاندهنده تمام عناصر معماری ایرانی است.
در آخر باید بگویم که ایران دارای مکانهایی است که نشاندهنده فرهنگ، هنر و طراحی ایران باستان است. هرکدام با آبوهوای مختلف، نشانگر فناوری، مهندسی، آب، معماری و کشاورزی عالی کشورمان است. باغ ایرانی باید حواس پنجگانه را به وجد آورد.
ممنونم از مقاله مفید شما باغ های ایرانی زبان زد خاص و عام است.