مجموعه ابراهیم خان مجموعه‌ای از بناهای تاریخی در شهر کرمان است. این مجموعه در ضلع شمالی مجموعه گنجعلیخان و در جوار میدان گنجعلیخان واقع گردیده است. بانی آن ابراهیم خان ظهیرالدوله حاکم کرمان در زمان فتح علیشاه قاجار است و در سال ۱۲۳۱ ه.ق. بنا شده است. این مجموعه شامل: مدرسه، حمام، آب انبار و بازار است. مساحت مجموعه قریب ۴۵۰۰ مترمربع است.
معماری این مجموعه با الهام از معماری عصر صفویه بنا شده و یکی از مجموعه‌هایی است که کاشی خشتی هفت رنگ عنصر تزئینی غالب در آن می‌باشد.
مجموعه ابراهیم خان کرمان کجاست؟
مجموعه تاریخی ابراهیم خان از بناهای به جامانده از دوران قاجار است که در مجاورت بازار تاریخی شهر قرار دارد و بسیار شهره می باشد. چندین بنا همچون مدرسه، حمام، بازار ابراهیم خان کرمان، کاروانسرا، بادگیر، آب انبار و قیصریه ابراهیم خان کرمان، این مجموعه تاریخی را تشکیل داده اند. این مجموعه به دستور ابراهیم خان ظهیرالدوله حاکم کرمان و یکی از خویشاوندان فتحعلی شاه قاجار ساخته شد و سبک معماری و کاشی کاری آن مربوط به دوره صفویه است. مجموعه ابراهیم خان کرمان که در مرکز شهر و در مجاورت مجموعه گنجعلی خان قرار دارد، در زمینی به مساحت 4500 متر مربع ساخته شد و جز مجموعه هایی می باشد که عنصر تزیینی غالب آن کاشی خشتی هفت رنگ است.
پلان مجموعه ابراهیم خان کرمان
مدرسه ابراهیم خان کرمان
مدرسه ابراهیم خان کرمان یکی از زیباترین بناهای این مجموعه می باشد که در پلانی مستطیل شکل و بصورت دو طبقه ساخته شد و در اطرافش چندین حجره قرار دارد. این مدرسه شامل بخش هایی نظیر مسجد، کتابخانه، اتاق های خادم، آبکش و سرویس بهداشتی می باشد. نمای مدرسه با عناصری همچون گچبری، مقرنس کاری و کاربندی تزیین شده است. مدرسه ابراهیم خان میزبان مرتفع ترین بادگیر کرمان به ارتفاع 16 متر می باشد که توسط استاد اسماعیل قصاع بنا گردید. امروزه از این مدرسه به عنوان محل سکونت طلاب و محل درس و مباحثه استفاده می شود.
حمام ابراهیم خان
حمام ابراهیم خان نیز به مانند مسجد هنوز دایر است و از مردم و کسبه بازار برای استحمام به آن مراجعه می کنند. این حمام در ضلع جنوبی مجموعه قرار دارد و به مانند دیگر حمام ها در سطحی پایینتر از زمین واقع شده تا گرمای داخل حمام و نیز آبرسانی از این طریق به سهولت انجام شود. بازار مجموعه تاریخی ابراهیم خان که دیگر بنای تشکیل دهنده این مجموعه می باشد در ضلع شرقی مدرسه و حمام قرار دارد و نام آن قیصریه زرگری می باشد و به مانند حمام و مدرسه کاربری آن هنوز حفظ شده است. بازار در حدود 100 متر طول دارد و معماری آن از سبک معماری دوره صفویه الهام گرفته شده و سقف آن نیز دارای کاربندی می باشد. آب انبار ابراهیم خان کرمان که روزگاری یکی از آب انبارهای معتبر شهر بوده در ضلع شمالی قیصریه واقع شده و وظیفه تامین آب مورد نیاز بخشی از شهر کرمان را داشته است.
می‌شود. گرمخانه از دیگر قسمت‌های حمام است که برای رسیدن به آن باید راهرویی طویل و زاویه‌دار را طی کرد.[۲]
بازار مجموعه‌ی ابراهیم خان
بازار مجموعه‌ی ابراهیم خان به قیصریه‌ی زرگری نیز شناخته می‌شود. این قسمت از مجموعه ابراهیم خان در ضلع شرقی مدرسه و حمام ساخته شده و خوشبختانه کاربری این بخش نیز همانند مدرسه همچنان حفظ شده است. این قسمت از مجموعه نیز همانند دیگر بخش‌ها تاثیرگرفته از معماری عصر صفویه ساخته شده و کل سقف‌های آن به همت استادان سازنده کادربندی شده است. این بازارچه دارای 47 باب مغازه و طولی نزدیک به صد متر است که فضای بازار قیصریه در حد فاصل آن ایجاد شده و ورودی به آب‌انبار، حمام و مدرسه نیز در این بخش قرار دارد.
این مجموعه تاریخی در خیابان شریعتی، خیابان شهید محمد تجلی واقع شده است. امکان دسترسی به آن از میدان توحید نیز وجود دارد. مجموعه ابراهیم خان یکی از جاذبه های تاریخی کرمان می باشد که در 1 فروردین ماه 1345 با شماره ثبت 526 به فهرست آقار ملی کشور افزوده شد و شما می توانید در تور کرمان گردی از این مکان بازدید کنید.
آدرس مجموعه ابراهیم خان کرمان : استان کرمان، شهر کرمان، خیابان شریعتی، خیابان شهید محمد تجلی
عکس های مجموعه ابراهیم خان کرمان
آب انبار ابراهیم خان در ضلع شمالی قیصریه واقع شده و در عصر خویش یکی از آب انبارهای معتبر شهر کرمان بوده که آب بخشی از شهر قدیم کرمان را تأمین می نموده‌است. سردر آب انبار ابراهیم خان دارای مقرنس کاری و کتیبه ای از کاشی خشتی زینت بخش آن می‌باشد . این سردر با دهلیزی مسقف و پله کانی سنگی به پا آب راه دارد و مخزن آن در عمق زمین بنا شده‌است. کاشی کاری زیبای سردر آب انبار دارای زمینه زرد است. هفت قاب به شکل گل با گلبرگ‌های نامنظم در یک خط افقی روی زمینه قرار گرفته‌اند که زمینه قاب‌ها سفید و حاشیه آن‌ها سیاه است.
داخل هر قاب یک گلدان گل قرار دارد. در فواصل قاب‌ها دسته گل محمدی و گل کوکب آبی دیده می‌شود. حاشیه تابلو دارای زمینه سیاه و نقش آن گل‌های ریز قرمز و زرد و خطوط مارپیچی زرد می‌باشد . حاشیه سیاه و زرد قابی مناسب برای این تابلو می‌باشد تا نقوش متنوع و رنگین تابلو جلوه بیشتری داشته باشد. تضاد رنگی زرد و سیاه در کاشی کاری قاجار نقش مهمی دارد. شکل این ترنج‌ها با قاب‌های حاوی گل و گلدان نیز از انواع شکل‌های منحصر به فرد این مجموعه می‌باشد . طبیعت‌گرایی و منظره پردازی در کاشی کاری‌های مجموعه ابراهیم خان نمونه ای زیبا و بی نظیر از هنر بومی و محلی منطقه کرمان است که با سایر تزیینات دوره قاجار در شهرهای ایران متفاوت است. پرندگانی چون کبک کوهی، طوطی، گل‌های پنیرک، لاله، مینا، زنبق و آفتابگردان و … با تنوع در نقش و رنگ به گونه ای جلوه گری می‌کند که این کاشی‌ها را همچون نقش قالی کرمان از سایر نقاط ایران متمایز ساخته‌است.
