شهرستان پُلدُختَر یکی از شهرستانهایی که جاذبه های گردشگری فراوان استان لرستان را در برمیگیرد که در جنوب این استان قرار گرفتهاست. پلدختر یک شهرستان کوهستانی و در میان کوههای سر به فلک کشیده زاگرس واقع شدهاست. کوهِ مله در قسمت شمالِ غربی شهر با ۲۰۰۴ متر و کوه اثر در قسمت شرقی شهرستان (منطقه دهلیچ) با ۲۱۵۰متر
راه اصلی خرمآباد – اندیمشک از شهرستان پل دختر میگذرد. از این شهرستان به سوی شمال تا خرمآباد حدود ۱۱۰ کیلومتر و به سوی جنوب خاوری تا اندیمشک حدود ۱۰۲ کیلومتر فاصلهاست. شهر پلدختر به عنوان مركز این شهرستان در محدوده 47درجه و 44 دقیقه طول شرقی و33درجه 8 دقیقه عرض شمالی و در 110 كیلومتری جنوب خرم آباد واقع گردیدهاست . ارتفاع این شهر از سطح دریا 680 متر و متوسط فشار هوا در سطح زمین 931 هكتو پاسكال می باشد ..بلند ترین نقطه آن كوه اسد با ارتفاع 2610 متر در دهستان میانكوه شرقی و پست ترین نقطه آن منطقه چشمه شور با ارتفاع 473 متر از سطح دریا در جنوب این شهرستان واقع شده است وسعت این شهرستان بالغ بر 3615 كیلو متر مربع است كه 9/12 درصد كل مساحت استان لرستان را در بر می گیرد . حدود 5/87 درصد مساحت آن را نواحی كوهستانی و باقیمانده را دشت ها در بر می گیرند . از نظر وسعت چهارمین شهرستان استان می باشد.
پل کرودختر پلدختر
پل کر و دختر (پل دختر) :این پل به دستور شاپور اول ساسانی ساخته شده است. طول پل دویست و هفتاد متر و ارتفاع آن از رودخانه سی متر است. رودی كه در زیر این پل جریان دارد كشكان نام دارد كه در طول مسیر با پیوستن به رودهای دیگر به كرخه تبدیل میشود. پل دختر در جاده شاهی قرار داشت كه شهر استخر را به بیشاپور وصل میكرد و از آنجا به شهرهای بین النهرین مانند تیسفون وهترا میرسید. این پل از هشت تاق تشكیل شده بود كه اكنون فقط یكی از آنها باقی مانده است و به صورت تونلی درآمده است كه جاده آسفالت امروزی از زیر آن می گذرد.
آداب وسنن وگویش مردم پلدختر
بیشتر مردم شهرستان پلدختر به گویش لری صحبت می کنند وکمتر از گویش های دیگر استفاده می کنند انجام سنت صله رحم در قالب شب نشینی فامیلی همچنان دراین منطقه پابرجا است.
یکی از فرهنگ های مردم این دیار که بیشتر به دلیل خویشاوندی صورت می گیرد حضور مردم در مراسمات عزا وشادی است که هر کس درهر لباس ومنصب درهرجای این کشور باشد به خاطر تعلق خاطر ومهر ومحبتی که همچنان بین این مردم است دراین مرغاسمات حضورپیدامی کنند.
غارمشهور و باستانی کلماکره پلدختر
غارکَلْما کَرَّه (کلما = غار، کره = درخت انجیر کوهی ) در یکی از دره های کوه مَهله در شمال غربی پل دختر، که تعداد زیادی ظروف و مجسمه های بسیار ارزنده و نفیس از دورة هخامنشیان در این غار یافت شده است (برخی ، این آثار را بخشی از اموال خزانة شوش می دانند که آنتیگونوس ، سردار اسکندر، قصد داشت آنها را از شوش به ماد منتقل کند اشیاء عتیقه كشف شده از آن در موزه های بزرگ دنیا چشمان هر بیننده ای را به خود خیره میكند . آثار زیستی و سطحی موجود اشاره به رد پای تمدنهای تاریخی ایران بویژه تمدنهای پارتی و ساسانی دارد . این غار در ۲۰ كیلو متری شمال غرب شهرستان پل دختر واقع شده و از جنبه های طبیعی و فرهنگی- تاریخی در زمره غارهای با ارزش كشور است . از نظر ساختار از سازنده های آهكی دو كر تا سه بوجود آمده است و با توجه به ته نشست های رسوبی و آهكی فراوان حاوی استالاكتیت (چكنده ها )و استالاگمیت (چكیده های بسیار زیبا ) است . وجود همین ساختار های طبیعی عظمت و زیبایی خاصی به آن داده است . تالارها وشكافهای متعدد و ایجاد شده در غار فضایی اسرار آمیز به آن داده و بیننده را به تحسین و اعجاب وا می دارد . از دیدگاه ارزش فرهنگی و باستان شناسی نیز بسیار غنی است .
غار کوگان پلدختر
غارکَوْگان (کبکان ) این غار یكی از معدود غارهای مصنوعی استان است كه به دست انسان در دل كوهستان ها بوجود آمده است .غار كوگان در روستای خوش آب و هوایی به همین نام قرارگرفته است . غار كوگان جزو غار های چند طبقه است كه دسترسی بسیار سختی دارد و رسیدن به آن بدون تجهیز به امكانات و وسایل كوه نوردی و غار نوردی دشوار است . این غار دژ مانند كه تماما با حجاریهای طاقت فرسا بوجود آمده به استناد سكه هایی كه در اطراف آ ن به دست آمده است به دوره اشكانیان تعلق دارد و طی قرون متمادی به عنوان یك محل سكونت دائمی مورد استفاده قرار گرفته است
کاروانسراهای چمشک و میشوند
کاروانسرای میشوند مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان پلدختر، روستای چشمک واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۰۵۰ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. کاروانسرای چمشک یک اثر تاریخی در شهرستان پلدختر در جنوب استان لرستان است. این کاروانسرا در منطقه چمشک این شهرستان قرار گرفته است. قدمت آن به دوره صفویان و زمامداری شاه عباس اول میرسد. این کاروانسرا بر سر راهی قرار داشته که لرستان را به خوزستان متصل میکرده است. این کاروانسرا در دامنه کوه شخسک در مسیرراه باستانی شاپور خواست به خوزستان در روستای پشت تنگ چشمک واقع شده است. پلان آن تقریباً مربع و در ساخت آن از سنگ ، آجر و ملات گچ استفاده شده است. ناودانهای آن همه از سنگ و دارای بارویی با کنگره های نیم دایره تزئینی است. طول و عرض باروی این کاروانسرا 43 در 5/47 متر و ورودی آن به سمت جنوب و هلالی شکل است . صحن آن 12 ×25 متر که 15 رواق اطراف آن را احاطه نموده است. شکل اصلی بنا به صورت چهارضلعی و ارتفاع آن به 5 متر می رسدو همچنین دارای 12 اتاق و ا زدو قسمت ساخته شده که قسمتی برای سکونت کاروانیان قسمتی دیگر جهت نگهبانان و بخش نیز جهت نگهداری چهارپایان مورد استفاده قرارگرفته است . حصاری با چهار برج دور تا دور کاروانسرا وجود داشته که بقایای آن باقی مانده است به همین خاطر نام دیگر این کاروانسرا قلعه چمشک است. این کاروانسرا دومین منزل از خرم آباد به خوزستان است که پس از آن کاروانسراهای قلعه نصیر ، آوسر میشوند ، چارتا و قلعه رزه واقع شده است. این بنا از لاشه سنگ باملات گچ در دیوارهای خارجی و در بخشهای داخلی تا پارکارطاقها ساخته شده است . طاقها عمدتاً آهنگ و گنبدهای چاربخش است .حصار کاروانسرا با 6 متر ارتفاع دارای کنگره های هلالی شکل در لبه دیوار است . در مجموع کاروانسرای چمشک دارای 19 اتاق ،دو اصطبل و سه حیاط می باشد. هر اتاق از دو بخش تشکیل شده که بخش پشتی باری نگهداری حیوانات و بخش برای اقمت کاروانیان بوده است.
پل گاومیشان پلدختر
پل تاریخی گاومیشان (گاومیشو) در در فاصله ۳۰ کلیومتری جنوب شرقی پل دختر، پایینتر از محل تلاقی رودهای کشکان و سیمره ، در جهت شمال شرقی ـ جنوب غربی بر روی رود سیمره احداث شده است، ، که ظاهراً در دوره های صفویه و قاجاریه تعمیر شده است.این اثر در تاریخ ۳ اسفند ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۲۲۲ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. طول این پل که از بناهای دوره ساسانی است حدود ۱۷۵ متر و عرض گذرسطح پل نزدیک به ۸ متر و۲۰ سانتیمتر است و در حال حاضر دارای ۶ چشمه طاق میباشد. پهنای پاتاقها، یا حدفاصل چشمه از ۵/۲ تا ۲۵ متر متغیر است. عرض چشمه اصلی این پل حدود ۳۳ متر و ۷۰ سانتیمتر، دهانه پل گاومیشان با بیش از ۵۰ متر عرض بزرگترین دهنه پل کشور است. هر چند که یکی از این دهانهها بعد از عقبنشینی سپاه ایران در جریان حمله اعراب به ایران تخریب شد. در مورد مصالح باید گفته که مصالح اصلی آن ملاط، آجر وسنگ تشکیل میدهند. معماری پاتاقها به سبک معماری ساسانی است اما در چشمه طاقها آثار مرمت دورههای صفوی و قاجار دیده میشود.
مقبره بابازید پلدختر
مقبره بابازید مقبره بابازید در فاصله هفت کیلومتری شمال پلدختر و در موقعیت ۴۷ درجه و ۴۴ دقیقه طول شرقی و ۳۳ درجه و ۱۳ دقیقه عرض شمالی واقع شده است. و در محلی که جاده اصلی پلدختر به خرمآباد به سوی اسلامآباد غرب انشعاب مییابد و برروی تپهای که اینک گورستان اهالی روستا است ساخته شده است، دهکده بابازید در شمال و مجاورت گنبد قرار دارد و در واقع امامزاده بابا زید نام خود را به روستای همجوارش داده است. بنای مقبره بر نقشه مربع شکل ساخته شده و دارای گنبد تقریبا مخروطی و نسبتا کوتاه است و بنای مذکور تنها از اتاق مقبره (گنبدخانه) تشکیل شده است. مصالح به کار رفته در ساخت دیوارههای بنا سنگ و نوعی ملاط گچ است، معدودی از سنگهای بهکار رفته در ساخت بنا از نوع تراشدار و زاویهدار هستند و مابقی از سنگهای شکسته کوهستان میباشد که در محل وجود دارد. نمای بیرونی بنا از دو قسمت بدنه و گنبد تشکیل شده است، در ورودی کوتاهی در ضلع شمالی بنا قرار گرفته که کوتاهی درگاه حالت احترام آمیزی را نسبت به مقبره القا میکند.
پلکلهر یا «مملو» پلدختر
پل کِلهر (نام محلی : کِلِه هُر/ کِلَه هُرد) مشهور به پل مَمُولو به فاصلة حدود 56 کیلومتری شمال شرقی پل دختر در شمال معمولان . در دو سوی شرقی و غربی این پل دو کتیبه با خط کوفی وجود داشته که کتیبة غربی از کوه کنده شده و کتیبة شرقی نیز به سبب احداث تونل در راه اصلی تهران ـ اهواز از بین رفته است . این پل متعلق به دورة ساسانیان است و در 374 به دستور بدربن حسنویه ترمیم شده است.
گورستان چمشک پلدختر
در پشت تنگهٔ «چمشک» و در محلى به نام «مىچاکو» گورستانى از عهد اشکانیان باقى مانده که ۳۰۰۰ مترمربع وسعت دارد. این گورستان ، در نزدیکى تپهاى قرار دارد و فاصلهٔ گورها از یکدیگر چهار یا پنج متر است. گورها در چند ردیف در جهت شمالى – جنوبى کنده شدهاند. هر قبر ۴/۵ تا ۵ متر طول و ۱/۵ متر پهنا دارد و با سنگهایى به طول ۱/۵ متر و عرض ۸۰ سانتىمتر تاق بندى شدهاند؛ به طورى که سر سنگها را به شکل عدد هشت به هم تکیه دادهاند. این گورستان براى یافتن گنج ، حفارى و درهم ریخته شده و اکنون به جز چند قبر غارت شده ، اثرى از آن باقى نمانده است. روى تپه ، سفالهاى منقوش نیز یافت شده است؛ سفالهاى مکشوفه از گورها به دورهٔ پارتها مربوط است.
آب و هوا پلدختر
از نظردما پلدختر با متوسط دمای سالانه 8/22 درجه سانتیگراد دارای آب و هوای گرم می باشد. حداقل و حداكثر دمای مطلق سالانه بین 1- تا 48 درجه در نوسان است . میانگین بارش سالانة آن در حدود 450 میلیمتر است . در طول سال حدود 5 روز یخبندان در پلدختر وجود دارد . متوسط رطوبت نسبی در پلدختر حدود 39 درصد می باشد . پلدختر با حدود 3100 ساعت آفتابی از این حیث مقدار زیادی آفتاب گیری در طول سال دارد كه جهت تولید انرژی خورشیدی پتانسیل خوبی محسوب می شود . میزان تبخیر سالانه در پلدختر حدود 3200 میلیمتر می باشد . (کشگان / کشکو)، مهمترین رود این شهرستان ، پس از مشروب کردن اراضی آن در محلی به نام «سیکان سیمره » در جنوب شهرستان پلدختر به رود سیمره * می ریزد.
جاده سراسری تهران به استان خوزستان از این منطقه میگذرد و رودخانه دائمی کشکان نیز از درههای تنگ کوه های زاگرس منطقه عبور میکند.
کشاورزی در این منطقه رواج نسبتا خوبی دارد و آب مورد نیاز برای آن از رودخانهها و چاهها تامین میشود. محصولات کشاورزی این منطقه عبارتند از: خیار،گوجه فرنگی، انجیر، گندم، جو، بنشن، ترهبار و برنج. اقتصاد پل دختر بر پایه کشاورزی، دامداری و صنایع استوار است. فرآوردههای کشاورزی این استان همراه با فراوردههای دامی و لبنی جزو صادرات این شهرستان است.صنایع کارخانهای پل دختر، بیشتر صنایعساختمانیاست که مصالحساختمانیتولید شده آن نیز به دیگر شهرستانها صادر میشود.
مناظر طبیعی پلدختر
تالابهای پلدختر به شرح زیر از مناطق حفاظت شدة محیط زیست و زیستگاه انواع ماهی و پرندگانی چون عقاب ، شاهین ، چکاوک و حواصیل است
تالاب تكانه ،فصلی و دایمی ،تالاب لفانه ۱و۲ ،تالاب زردابه ،تالاب سیاه ،تالاب بلمك ،تالاب جمجمه ،تالاب كبود ،تالاب ۱وتاف ۱و۲ ،تالاب ،گلم سوزه و تالاب پیكه
آبشار افرینه این آبشار از آبشار های کهن ودارای قدمت ایرانی است و یکی از پر آب ترین آبشارهای ایران است و مابین دو شهر خرم آباد و پل دختر قرارگرفته و در فصلهای تابستان و بهار پذیرای گردشگران بی شماری است.
تفرجگاه تنگه چمشك یكی دیگر از تفرجگاه های زیبای پلدختر است كه انبوهی از آثار تاریخی را نیز در خود جای داده است . دژ كهن چمشك كه از آثار او ایل دوره صفوی است ، در این محل قرار دارد
مشاهیر شهرستان پلدختر
میرنوروز
میر نوروز بدون شک پس از بابا طاهر (و شاید هم قبل از او) مشهور ترین وبزرگترین شاعر لر زبانی است که اشعارش نه تنها در لرستان بلکه با اندکی تغییر تک بیتی های او در موسیقی و زبان لرهای بختیاری نیز راه یافته است.میر نوروز از سران طایفه میر و اعقاب شاهوردیخان بوده است. شاهوردیخان، دو قرن قبل از لطفعلیخان زند، در عهد سلطنت شاه طهماسب دوم مقارن هجوم افغانیها و ظهور نادرشاه افشار میزیسته و تاریخ تولدش آنگونه که خود میر نوشته، سال 1133هجری قمری است . زادگاه میر منطقه «جایدر» در «پل دختر» لرستان است. او بعد از سیر و سیاحتها در لرستان و خوزستان و شیراز، در دهلران چهره در نقاب خاک می کشد .
سردار شهید درویشعلی شکارچی
تاریخ ومحل تولد:1327 –شهرستان پلدختر تاریخ ومحل شهادت:29/2/65 –منطقه عملیاتی حاج عمران سردار شهید درویشعلی شکارچی در سال 1327 هجری شمسی در روستای سراب حمام از توابع شهرستان پلدختر دیده به جهان گوشود.وی تحصیلات ابتدایی را در روستای زادگاهش به پایان رساند . شهید شکارچی پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامیبقه نهاد مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی راه یافت ودر هر نقطه از کشور به خصوص کردستان که به وی ماموریت داده می شد جانانه به سرکوبی ضد انقلاب می پرداخت . پس از شروع جنک تحمیلی شهید شکارچی به سوی جبهه های حق علیه باطل شتافت وفداکاری شهید در مناطق عملیاتی زبانزد همرزمان اوست. وی حدود شش سال در جبهه به جهاد پرداخت ودر این مدت درسمت فرماندهی گردانها انبیاء،مالک اشتر لشگر 57 حضرت ابوالفضل لرستان وگردان محرم از لشگر ولیعصر خوزستان انجام وظیف نمود وبارها از ناحیه چشم وپا ودست مجروح گردید .تا اینکه سر انجام در تاریخ 29/2/65 در عملیات ظفرمند حاج عمران به فیض عظیم شهادت نائل آمد.
مراکز درمانی
بیمارستان امام خمینی شهرستان پلدختر در سال 1389 با حدود 5 هزار متر زیر بنا عرصه راه اندازی گردید و در حال حاضر با 64 تخت و بخشهای اطفال و نوزادان ،بخش زنان و بخش مردان ، CCU ،اتاق عمل، زایشگاه ،اورژانس ،بخش دیالیز و واحد دیابت در حال فعالیت می باشد.
مراكز مذهبی و زیارتی پلدختر
مقبره سید سهل الدین ، مقبره بابازید ،مقبره سید نعمت اله جزایری ،مقبره آقا سید علی منطقه طایی ومقبره خلیل اکبروامام زاده احمد(شاه احمد ) علامه سیدنعمت الله جزایری
محله های پلدختر
پلدختر دارای ۳ محلهٔ اصلی میباشد. این محلهها عبارتند از: پشت بهداری، ولاب و دردیا. هم چنین ۵ کوی: کوی پاسداران، کوی بسیجیان (تنگ علی)، کوی فرهنگیان، کوی شهرداری، کوی سازمانیها. قدیمی ترین این محلهها محلهٔ پشت بهداری و قدیمی ترین کوی، کوی سازمانیها میباشد.
بلندترین پل معلق خاورمیانه در پلدختر تخریب شد
ایران کشور پهن آور و وسیعی است که اگر سالها برای گشت و گذار در آن وقت صرف شود، باز هم نقاط دیده نشده بسیاری باقی می ماند. هر گوشه از این کشور کهن را که بنگری، زیبایی، تاریخ، تمدن، فرهنگ و طبیعت جدیدی را دیده و تجربه جدیدی را کسب می کنید.
یکی از مناطق و استان های جذاب و زیبای ایران، استان لرستان است؛ این استان، سرزمینی زیبا با آب و هوای دلپذیر و محصور در میان کوه های مرتفع بوده که در جنوب غربی ایران واقع شده و از قدیمی ترین مناطق کشور به شمار می آید.
لرستان از جمله مناطقی است که در هر فصل از سال، ویژگی متفاوتی داشته و ایرانگردان و گردشگران می توانند در هر کدام از فصول سال به استان لرستان سفر کرده و از جاذبه های زیبا و منحصر به فرد آن لذت ببرند.
هنگامی که پای در این استان بگذارید، هر سو که بنگری طبیعت زیبا، آثار تاریخی، آبشار های منحصر به فرد، کوه های سر به فلک کشیده، دره های شگفت انگیز و پل های متعدد تاریخی بسیاری را مشاهده خواهید کرد که هر کدام حرفی برای گفتن دارند.
یکی از مشهور ترین آثار تاریخی و جاذبه گردشگری استان لرستان، پل معلق پلدختر این استان است که به عنوان بلندترین و مرتفع ترین پل معلق جهان شناخته می شود.
پل معلق پلدختر در کنار دیگر جاذبه های گردشگری این منطقه بی نظیر و بکر، هر روزه گردشگران بسیاری را به این منطقه کشانده تا با قدم زدن بر روی این پل معلق، اوج هیجان را تجربه کنند.
این پل در جاده پلدختر به اندیمشک و در روستای دره خزینه، در ارتفاعی بیش از ۸۵ متر از سطح روخانه سمیره و با طول ۱۱۲ متر احداث شده که به همین سبب لقب مرتفع ترین پل معلق خاورمیانه را کسب کرده است.
بی شک قدم زدن بر روی این پل با ارتفاع زیاد از سطح رودخانه و تماشای منظره های زیبا اطراف، تجربه ای است بسیار جذاب و جالب که در کمتر نقطه ای بر روی زمین می توان آن را تجربه کرد.یکی از نقاط جالب توجه در خصوص این پل این موضوع است که یکطرف پل در خاک لرستان و طرف دیگر آن به استان ایلام منتهی میشود و شما با عبور از روی این پل میتوانید از استانی به استان دیگر سفر کنید.
سطح این پل از تخته چوبهای باریکی ساخته شده که بهوسیله کابل به یکدیگر متصل شدهاند. عبور از این پل چوبی در ابتدا برای گردشگران ترسناک به نظر میرسد ، بهطوریکه زمانی باد میوزد کاملاً میتوان تکان خوردن آن را احساس کرد و ترس رد شدن از روی پل را چندین برابر میکند.
اما اخیرا متاسفانه این ظرفیت و جاذبه بی مثال گردشگری کشور و منطقه پلدختر، توسط عده ای افراد ناشناس، از ضلع غربی و در قسمت ماژین استان ایلام تخریب شده و به پایین رودخانه سقوط کرده است که جای بسیار افسوس و ناراحتی دارد.