سراوان یکی از شرقی‌ترین شهرهای ایران که از جاهای دیدنی در استان سیستان و بلوچستان است. شاید کمتر کسی خارج از استان نام این شهر را شنیده باشد.
سَراوان از شهرهای استان سیستان و بلوچستان و مرکز شهرستان سراوان است. محل کنونی شهر سراوان تا پیش از سال ۱۳۰۵ خورشیدی روستایی به نام شستون بوده است. این شهر خاستگاه آثار و آدابی از دوره باستان است. در ادامه به معرفی برخی از این آثار می‌پردازیم.
قلعه سب
قلعه سِب که از جمله آثار دوره قاجاریه محسوب می‌شود، در استان سیستان و بلوچستان، شهرستان سراوان، بخش سِب و سوران و روستای سِب قرار دارد.
روستای سِب که نام قلعه برگرفته از آن است، در ۴۵ کیلومتری جنوب غربی شهرستان سراوان واقع است. سِب در لغت نامه دهخدا به معنی محل چشمه ساران فراوان یاد شده است.
در این قلعه تا سال ۱۳۴۴ طوایف بارکزایی و میرمرادزهی در آن ساکن بودند و سپس متروکه شد.
این قلعه از زیباترین و سالم‌ترین قلاعی است که از دوران اسلامی در استان سیستان و بلوچستان باقی مانده است.
قلعه سِب در سال ۱۳۷۵ توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با شماره ۱۷۵۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
موزه خاک
این ساختمان در قطعه زمینی به مساحت حدود سه هزار و هشتصد متر مربع با زیربنای حدود ۲۶۰ متر مربع بنا شده است. بنا دارای ۴ اتاق بزرگ به ابعاد متفاوت می‌باشد که در ساخت آن سعی شده است از معماری بومی پیروی شود.
این موزه در سال ۱۳۸۸ به عنوان کارگاه زنده تولید سفال هم به جنبه تولید و هم نمایش و عرضه آن می‌پردازد.
آبشار پالیزوک
آبشار پالیزوک از جاذبه‌های گردشگری ناهوک در غرب ناهوک و ۱۲ کیلومتری آن قرار دارد. از تاریخچه این روستا، اطلاع دقیقی در دست نیست، ولی سنگ نگاره‌های بسیار قدیمی و بدیع پیرامون آن نشانگر قدمت آن است. ناهوک نگارخانه‌ای از سنگ نبشته‌ها و نقوش حکاکی شده بر سنگ است که بر اساس آن، مورخین و باستان‌شناسان، عمر روستا را بیش از ۱۰۰۰ سال تخمین می‌زنند.
آبشار چوتین گون
یکی از مکان‌های زیبا و جاذبه‌های طبیعی سراوان است. وجه تسمیه این نام برگرفته از گون نام محلی درخت بنه بوده که حاکی از وجود جنگل‌های بنه در این منطقه است. جاری بودن آب در اکثر روزهای سال و طبیعت بکر و زیبای این آبشار باعث شده سالانه گردشگران زیادی از این منطقه دیدن کنند. این آبشار در دره‌ای معروف به دره نگاران واقع شده است.
آبشار کوهک
آبشار کوهک سراوان در جنوب روستای کوهک واقع است. این آبشار در ۳ کیلومتری نقطه صفر مرزی ایران و پاکستان واقع شده است. معروفیت این منطقه به دلیل گروگانگیری‌های اخیر ۵ مرزبان ایرانی دوچندان شده است.
ریزش آب در حاشیه آبشار بر روی صخره‌ها، مناظر صخره‌ای زیبایی ایجاد کرده که در صورت سرمایه گذاری مناسب می‌تواند به یکی از قطب‌های گردشگری ایران منجر شود.
روستای سب
قلعه سب زیباترین و سالم‌ترین قلع‌هایی است که از دوران اسلامی سیستان و بلوچستان مانده است. آیینه تمام نمای این قلعه که حاکمان صفویه و بعد از آن‌ها است، از جمله ۲۷ بنای تاریخی استان است که هنوز پابرجاست. نام قلعه «سب» از نام روستای «سیب» (به معنای جایگاهی که در آن آب روان است) گرفته شده است. این واژه به طایفه‌های کهن در سراوان هم اطلاق می‌شود. بنای تاریخی قلعه سب مهرماه ۱۳۷۵ به پیشنهاد این اداره به شماره ۱۷۱۵ در لیست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
روستای کلپورگان
«کلپوره» نام گیاهی با مصرف دارویی ویژه منطقه بلوچستان و کلپورگان روستایی است در ۲۵ کیلومتری شهرستان سراوان و در ۳۹۰ کیلومتری جنوب زاهدان. شغل اکثریت مردم کشاورزی است و محصولات عبارت‌اند از: خرما، مرکبات و سبزی‌ها. اما تنها مشخصه‌ای که کلپورگان را از بقیه مناطق متمایز کرده سفالگری آن است که شیوه ساخت آن با قدمتی حدود ۴ تا ۶۰۰۰ سال قبل هنوز دست نخورده باقی مانده و تنها کارگاهی که هنوز به شیوه بدوی فعال و پا برجا کارش را ادامه می‌دهد کارگاه سفال کلپورگان است.
دهستان ناهوک
این روستا در میان دره‌ای قرار گرفته که در قسمت مرکزی دره رودخانه فصلی نسبتاً بزرگی قرار داردو به هنگام بارندگی پر از آب می‌شود و منازل مسکونی و زمینهای کشاورزی و باغات در کوهپایه قرار گرفته‌اند. این روستا از خوش آب وهواترین روستاهای سراوان است و مسافران زیادی به خصوص در فصل تابستان از این روستا بازدید می‌کنند. دره نگاران یکی از آثار تاریخی معروف که در آن حکاکی‌هایی از حیوانات قدیم و نحوه شکار آنان توسط انسان‌های آن دوره است.
منطقه حفاظت شده و کوه بیرک
این منطقه گونه‌های گیاهی متنوعی دارد و شامل یک رشته کوه باریک با دشت‌هایی در حاشیه بوده که از کوه‌ها و تپه ماهورهای اطراف کاملا متمایز شده است.
بلندترین نقطه این شهرستان، رشته کوه بیرک است. کوه بیرک علاوه بر کاربردهای مهم و استراتژیک دارای طبیعتی بسیار زیبا و در خور توجه با گونه‌های فراوان و پوششی غنی از درختان بنه، بادام کوهی، زیتون وحشی، انجیر، ارزن و… است.
وجود غارهای طبیعی با طول بیش از ۱۰۰ متر- وجود انواع معادن از قبیل آهن، منیزیم، پنبه نسوز، تالک و … نیز از دیگر مزایای این کوه عظیم و شهرستان است.
روستای قلعه جانی
روستای قلعه جانی از توابع سب و سوران در یک منطقه دشتی واقع شده است. رودخانه ماشکید از شمال آبادی می‌گذرد و آب و هوای آن گرم و خشک است. وجود یک قلعه قدیمی از مهم‌ترین جاذبه‌های باستانی کوشان قدیم است. ضمن اینکه، زیارتگاه «شاه‌آهو» از مهم‌ترین اماکن زیارتی منطقه در این روستا واقع شده و جاذبه‌های زیارتی و جهانگردی آن را دو چندان کرده است.
رودخانه ماشکل
این رودخانه از کوه‌های بیرک در ۹۸ کیلومتری غرب سراوان سرچشمه گرفته و از طریق دهستان زابلی به جنوب شرق روان می‌شود. در طول مسیر رودهای متعددی به آن می‌پیوندد و در نهایت در ۵ کیلومتری جنوب روستای کوهک به مرز ایران و پاکستان وارد می‌شود. طول این مسیر مرزی ۸ کیلومتر است. رودخانه ماشکل در ۸ کیلومتری شرق کوهک از مرز خارج و به کشور پاکستان وارد می‌شود. طول رودخانه از سرچشمه ۲۴۰ کیلومتر است.
مسجد جامع دزک
این مسجد در روستای دزک در ۳ کیلومتری شرق سراوان واقع شده است. زمان ساخت مسجد مشخص نیست. احتمال داده می شود که این مسجد به زمان دوران صفویه تعلق داشته باشد. مصالح به کار رفته ، در دیوار ها و ستون ها از خشت وچینه. و پوشش سقف از فرآورده های نخل و خرما و گز و کنار است. ابعاد مسجد ۵/۷۳ در ۴۲ متر و در امتداد شرقی و غربی قرار گرفته و شامل دو شبستان تابستانی و زمستانی است. ستون های آن تا حدودی شبیه ستون های مسجد تاریخانه دامغان می باشد. از ویژگی های این بنا علاوه بر نوع تاقچه های تزئینی و مقرنس های ویژه وجود چله خانه ای برای معتکفین و عابدین در زیر زمین است.
