جاذبه های گردشگری خاش| بهترین دیدنیهای نگین کویر در سیستان

با آنکه خاش در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد و منطقه ی خشک این استان به شمار می آید میتوان گفت خاش بخش قابل توجهی از جاذبه های گردشگری استان سیستان و بلوچستان را تشکیل داده است.

در این شهر مرزی آثار و بقایای بناهای تاریخی در کنار برخی عارضه‌ها و دیدنی‌های طبیعی وجود دارد . شهرستان خاش یکی دیگر از شهرهای دورافتاده و ناشناخته در استان سیستان و بلوچستان است.شهرستان خاش (به بلوچی ءواش: واش) یکی از شهرستان‌های بلوچستان است.

وجه تسمیه خاش

در لهجه محلی به آن خواش و واش گفته می‌شود و از وش برگرفته شده به معنی خوش آب‌وهوا خاش یا خوش در زبان فارسی به معنی مادر زن هست.

مسجد جامع خاش

مناره مسجد جامع خاش مربوط به دوره قاجار است. این اثر در تاریخ ۶ خرداد ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۰۲۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا الهام گرفته از معماری سنتی ایران است. مناره از نوع استوانه‌ای مارپیچ و به‌صورت منفرد است که این بنا دارای بدنه‌ای بلند و کشیده است. این مناره با آجرهای سخت و مقاوم ساخته شده که با آجرهای به هم فشرده و کنار هم چسبیده پوشیده شده است.

چشمه آب معدنی دوشینگ

این چشمه در مسیر راه خاش – زاهدان و در شمال غربی کوه تفتان قرار دارد. آب این چشمه اختصاصات آب‌های معدنی از نوع آب‌های جوی و آتشفشانی نوخاسته را دارد و در ردیف آب‌های سولفات کلسیم همراه با منیزیم ولرم است.

قلعه حیدر آباد

قلعه حیدرآباد در جنوب شرق خاش از جمله آثار تاریخی مهم شهرستان خاش به شمار می‌رود. این قلعه درسال ۱۹۲۰ میلادی (۱۲۹۹ هجری شمسی) توسط شخصی به نام عیدوخان ساخته شد و تا سال ۱۱۳۰۷ هجری شمسی به‌عنوان محل سکونت همین شخص و خانواده‌اش مورد بهره‌برداری قرار گرفت. بعدها از این قلعه به‌عنوان محل نگهداری آذوقه و مهمات نیروهای انگلیسی به سرپرستی ژنرال دایر استفاده شده است.

عمده مصالح بکار رفته در قلعه خشت خام و کاهگل است و دارای برج‌ها و طاق‌های هلالی زیبایی است که توسط سازمان میراث فرهنگی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است

زیارتگاه مرتضی علی

این زیارتگاه با توجه به نوع معماری بنا به دوره تیموری- صفوی نسبت داده می‌شود. بنا دارای پلان مربع شکل و گنبدی که بر روی گوشواره‌ها و طاق نماهای زیبایی ایجاد شده است. داخل بنا با اندود گچ پوشیده شده و دارای ۱۰ طاق نما و محراب است. مکانی نیز در کنار مقبره برای استفاده زائرین در نظر گرفته شده است.

رشته کوه تفتان

این کوه در چهل و دو کیلومتری شمال شهر خاش بین شهر میرجاوه و شهرستان خاش واقع شده است. ارتفاع آن از سطح متوسط آب‌های خلیج فارس ۳۹۴۱ متر و نسبت به دشت‌های اطراف حدود دو هزار متر است.

برخی بر این باورند که نام کوه تفتان از واژه تفت به معنی گرم و سوزان آمده است. این تسمیه به علت خروج آتشفشانی مرکب از بخار آب و گاز گوگرد از دهانه آن است. کوه تفتان در اصطلاح محلی به چهل تن معروف است. به طوری که شایع است چهل تن از راشدین مذهبی در این کوه ناپدید شده‌اند، از این رو کوه چهل تن نامیده می‌شود و شاخک شمال آن نیز به همین سبب به اسم کوه زیارت معروف شده و در گذشته محل زیارت اهالی این نواحی بوده است.

قلعه ایرندگان

این بنا در روستای ایرندگان و در ۶۵ کیلومتری شهر خاش واقع شده است. روستای ایرندگان و روستاهای پیرامون آن در امتداد رودخانه شکل گرفته‌اند و طول آن‌ها به ۵ کیلومتر می‌رسد.زمان ساخت این قلعه به دوره قاجاریه باز می‌گردد.

غار گواتامک

این غار در ۱۲۰ کیلومتری جنوب شهر خاش و در بخش ایرندگان واقع شده است.دهانه ورودی این غار به قطر حدود یک متر است. انتهای این غار حدود ۱۰۰ متری به غاری کم عرض ولی طولانی در دل کوهستان ختم می‌شود.

غار چاهک

غار چاهک در ۴۰ کیلومتری شمال شرقی خاش در ارتفاع ۱۸۹۶ متری واقع شده است.آب چشمه داخل غار از کیفیت بالایی برخوردار بوده و تأمین‌کننده آب روستای چاهک است.در اطراف غار گیاهانی همچون بنهزرشک، انجیر وحشی، پونه، تاغ، خزه و سرخس است و دارای مناظر زیباچشم‌انداز بی‌نظیر و آب‌چکان‌های زیبایی است.

دریاچه سه دریا

این دریاچه که از جاذبه‌های طبیعی ناحیه بلوچستان است،در فاصله ۷۵ کیلومتری شهرستان خاش و در قلل کوه تفتان واقع شده است.همان طور که از نام آن مشخص استاز سه دریاچه کوچک تشکیل شده ,که عمق دو دریاچه در قسمت شمالی کم و اغلب آب گوارا دارند,و دریاچه دیگر که نسبتا بزرگ‌تر استدارای آب دائمی و شور است.

سرو زربین سنگان

اثر طبیعی ملی سرو زربین سنگان در در ۴۵ کیلومتری شهرستان خاش واقع شده ,که ارتفاع آن حدود ۳۰ متر و قطر تنه درخت سه متر است.زرتشتیان به درختان سرو احترام خاصی قائل بودند,از این رو این درختان را موبدان زرتشتی می‌کاشتند.بعد از اسلام برای اینکه این درخت از بین نرودمردم منطقه از آن به نام درخت میرعمر یاد می‌کردند و بعدها به نام سُل نامگذاری شد.

در گذشته این درخت به‌عنوان زیاتگاهی بود, که مردم برای زیارت به آن مراجعه می‌کردند , با بستن نخ و تکه پارچه مراد و خواسته‌های خود را از آن می‌طلبیدند.

رودخانه کاواری

این رودخانه زیبا در منطقه گوهرکوه از توابع بخش نوک آباد واقع شده که پوشیده از نی و در زمان پرآبی پذیرای پرندگان مهاجر است. مسیر دسترسی به آن از طریق جاده نوک آباد در 60 کیلومتری جاده خاش – زاهدان به طرف گوهرکوه و سپس کاواری است.

چشمه گل فشان پیر گل

چشمه زیبای گل افشان  که گل از آن تراوش می کند در 70 کیلومتری جنوب غربی خاش و در کانون زیستی عشایر واقع در کوه های سیاه بند در شرق بزمان قراردارد. وسعت آن حدود هشت هکتار و ارتفاع آن از سطح دریا 1650 متر می باشد. این منطقه دارای چشمه های متعدد آب معدنی و جوشان به صورت گل فشان است. رسوبات به جای مانده پس از خشک شدن، رنگی روشن پیدا کرده و در نهایت رنگ زرد را به معرض نمایش می گذارد.  راه دسترسی به آن از طریق روستای کارواندر و گونیچ واقع در کیلومتر 65 جاده خاش- ایرانشهر و از جاده خاکی اطراف کوه های سیاه بند است.

غار پوسه

این غار در 43 کیلومتری جاده خاش به زاهدان واقع شده است. غار در دره ای واقع در منطقه نارون با دهانه ای به ارتفاع 3 متر و طول تقریبی 25 متر وجود دارد در داخل آن آب به طرف خارج روان می باشد که برای کشاورزی استفاده می شود. در زمان بارندگی و جاری شدن سیل فصلی در جهت شمال غار آبشاری به ارتفاع 15 متر ایجاد که منظره بسیار جالبی پدید می آید و از مناطق بکر و زیبای تفرجگاهی است که مردم استان بویژه شهرستان خاش برای تفریح به آنجا سفر می کنند. گونه های گیاهی موجود در اطراف غار قیچ، گز، نی، بنه و غیره است.