جاذبه های گردشگری دهگلان در استان کردستان

دِهگُلان یکی از شهرهای استان کردستان مرکز شهرستان دهگلان در لیلاخ واقع شده‌است. در دشتی وسیع کنار رودخانه فصلی واقع شده‌است. شهر دهگلان در ۴۵ کیلومتری خاور سنندج (در مسیر سنندج به همدان) قرار گرفته و ۴۵۳۸۶ نفر جمعیت دارد (برآورد۱۳۹۵خ)دشت‌های دهگلان حاصل‌خیز بوده و گندم و سیب زمینی از مهم‌ترین محصولات این شهرستان می‌باشند. دهگلان دارای مردمانی اکثراً کرد زبان است به طوری که احتمالاً بیش از ۹۹٪ جمعیت آن کرد می‌باشند و با زبان کردی اردلانی گویش لیلاخی تکلم می‌کنند. مردم دهگلان در اکثریت مسلمان و سنیشافعی مذهب اند.

روستای چاغربلاغ

این روستا در بخش بلبان آباد شهرستان دهگلان در استان کردستان در غرب ایران قرار داردذچاغربلاغ٬ ازشرق به روستای سرب شیخ حسن٬ از غرب به روستای کاکو علیا و کاکو سفلا٬ از شمال به کوههای احمد آباد پنجه و از جنوب به کوههای روستاهای بخش سنقر کلیایی(حسین آباد و گرگین دره) قرار دارد.

روستای چاغربلاغ طبق سر شماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۰ جمعیت آن ۵۲۲ نفر (۱۳۰خانوار) بوده‌است.شغل مردم روستا اکثریت کشاورزی و دامداری سنتی و کار در شهرهای بزرگ به صورت فصلی می باشد.

روستای چاغربلاغ با دارا بودن منابع آبی سطحی از سفره های زیر زمینی دارای چشمه های زیادی میباشد.

روستای چاغربلاغ از امکانات رفاهی شامل:خانه بهداشت٬مدرسه ابتدایی و راهنمایی٬تلفن،لوله کشی گاز٬دهیاری٬و اجرای چند پروژه شامل:درصد اندکی از طرح هادی روستا و شبکه فاظلاب برای رفاه اهالی روستا اجرا شده است.

آب آشامیدنی روستا از رودخانه ای که در فاصله ای ۱کیلو متری جنوب روستا ودر شمال روستای کاکو علیا قرار دارد تامین می شود٬البته با مشکلات ناشی از توزیع صحیح آب در روستا و همچنین استاندارد نبودن لوله ای اصلی انتقال آب به روستا٬ در ساعات اوج مصرف باعث کاهش و حتی قطع آب برای اهالی که در ارتفاع بالاتر روستا سکونت دارند شده است.اما تا به امروز هیچ اقدامی برای حل این مشکل نشده است.برخی مشکل را گردن پیمانکار می اندازند. شایان ذکر است که آب روستا با آزمایشاتی که از طرف وزارت بهداشت انجام شده نا سالم می باشد و برای حل این مشکل هیچ گونه اقدامی از جانب ادارات زیر ربط مشاهده نشده است.

با توجه به ساختار چرخه حیاطی روستا از لحاظ تامین مایحتاج زندگی اهالی روستا کماکام اکثر مخارج خورد و خوراک خود را از شهرهای نزدیک تامین می کنند.و در محصولات اندکی که به دست کشاورزان و دامداران روستا تهیه می شود٬ فاصله تعادلی زیادی وجود دارد.

یکی از زیبایی‌های این روستا و اطراف کوه مرتفع و منحصر به فرد پنج علی می‌باشد که در فاصله ای ۴ کیلومتری روستای چاغربلاغ و بر بالین روستای مشیر آباد پنجه واقع است. این کوه عمدتا از سنگ‌های آندزیتی و توف‌های آتشفشانی تشکیل شده‌است، در قله کوه که ۲۸۶۳ متر ارتفاع دارد پنج صخره آندزیتی وجود دارد که شکل این کوه مانند پنجه دست انسان دیده می‌شود و دلیل نامگذاری این کوه همین شکل آن می‌باشد.

ارتفاع این روستا از سطح دریا حدود ۱۹۰۰ متر می باشد.

حیات وحش این منطقه در حال حاضر محدود به حیواناتی مانند گرگ، روباه، خرگوش، شغال و پرندگانی مانند عقاب طلایی، عقاب سیاه، کبوتر وحشی و… می باشد اما در گذشته نه چندان دور بسیار غنی بوده و حیواناتی مانند بز کوهی، گراز وحشی، و پرندگانی چون کرکس، مرغ میش(میشه سی) و … در کوهها و رودخانه های اطراف وجود داشته اند که امروزه اثری از آنها نیست. دلایل نابودی قسمت عمده این حیات وحش تخریب زیست گاه ها، کاهش آبهای سطحی، افزایش جمعیت انسان و دام در منطقه و همچنین شکار بی رویه می باشد.

روستای حاجی پمق

روستای حاجی پمق(به معنای پنبه سفید) به مختصات جغرافیایی ۳۵.۲۰° درجه عرض شمالی و۴۷.۲۱°درجه طول شرقی در ۴۰ كیلومتری شهر سنندج و در ۷ كیلو متری شهر دهگلان و در استان كردستان واقع شده است.جمعیت روستا بالغ بر ۶۵۰ نفر می باشد.ساكنان این روستا ۱۰۰% كرد زبان (كردی سورانی )و ۱۰۰% مسلمان (۹۹% مذهب اهل سنت)می باشند. اقتصاد روستا بر پایه كشاورزی بوده و مردم روستا اكثراً تحصیل كرده و با سواد هستند.

نرخ رشد جمعیت در این روستا کمی پایینتر از متوسط نرخ رشد جمعیت در کشور می باشد. اقتصاد معیشتی روستای حاجی پمق بر پایه کشاورزی است که با توجه به میزان بالای آب زیر زمینی و قرار گرفتن روستا در یک منطقه ی هموار و دشتی امتیاز بالایی را در رابطه با کشاورزی برای ساکنان روستا فراهم اورده است.

قریب به ۹۰٪ ساکنان روستا دارای زمینهای کشاورزی حاصلخیز می باشند که اغلب محصولاتی چون گندم جو سیب زمینی هویج یونجه پیاز دانه های روغنی و دیگر محصولات باغی و جالیزی می باشد . البته کشت یونجه و گندم از سایر موارد بیشتر بوده و حتی می توان گفت قطب تولید یونجه و گندم استان کردستان مربوط به این روستا و روستاهای اطرافش می باشد.

در طی چند سال گذشته با توجه به سیاستهای اقتصادی و کشاورزی دولت چاه های عمیق و نیمه عمیق منطقه ای دهگلان و به تبع آن روستای حاجی پمق برقی شده اند و سیستم آبیاری پیشرفته به صورت بارانی در این منطقه به مورد اجرا گذاشته شده است که موجب صرفه جویی بسیار زیادی در بخش سوخت و نیز آب زیر زمینی شده است .البته بهره برداری بسیار زیاد از آب زیر زمینی در منطقه ی دهگلان باعث شده است که دیگر پروانه ی حفر چاه عمیق و نیمه عمیق از سوی دولت به بهره برداران داده نشود که این امر نیز باعث سوء استفاده های زیادی از جمله حفر غیر قانونی چاه عمیق و نیمه عمیق در منطقه شده است که در اغلب موارد چون نظارت زیادی بر این امر نشده است باعث به هم خوردن تعادل آب دهی بسیاری از چاه های آب این منطقه شده است.

نرخ بیکاری در روستای حاجی پمق نیز شبیه نرخ بیکاری در استان می باشد.دلایل وجود این پدیده را می توان در مسائل سیاسی قومی و مذهبی جستجو کرد به خاطر و جود چنین مسائلی استان کردستان کمتر روی پیشرفت را به خود دیده است و همه ساله درصد بسیار پایینی از بودجه سالانه کشوری به این استان اختصاص می یابد و همیشه نرخ بیکاری در این استان از میانگین کشوری بسیار بیشتر بوده است و به طبع آن درآمد سرانه مردم استان کمتر از متوسط کشوری می باشد.این تبعیض آشکار فقط متوجه سال های بعد از انقلاب نمی باشد و در زمان رژیم گذشته نیز مردم استان با این مشکلات دست و پنجه نرم کرده اند.

باید قبول داشت که در سال های اخیر با توجه تلاش زیاد مردم استان و نگاه مسئولانه برخی از مدیران منطقه ای و کشوری درصدی از این تبعیض ها از میان رفته است اما هنوز هم در سطح طبقات اجتماعی مردم تبعیض های بسیار زیادی قابل لمس می باشد که امید است با فرهنگ سازی در این زمینه و آشنا کردن مسئولان با نیاز های واقعی مردم این اختلافات چشم گیر در روند توسعه این استان در مقایسه با استان های دیگر از میان رود.

از نظر امکانات خدماتی روستای حاجی پمق تقریباْ روستای مرفه ی است. برخورداری منازل از آب شرب برق مصرفی گاز طبیعی تلفن و راه ارتباطی آسفالته باعث شده است شاخص های توسعه روستایی در این روستا در حد قابل قبولی باشند. شایان ذکر است که مطالعات طرح هادی نیز در روستای حاجی پمق انجم گرفته است و در آینده ی بسیار نزدیک شاهد اجرای این طرح در روستا خواهیم بود که از مزایای آن می توان به کوچه تراشی معابر و خیابان کشی و نیز آسفالت شدن کوچه ها و خیابان ها اشاره کرد.

مسائل فرهنگی نزد ساکنان روستای حاجی پمق بسیار با اهمیت بوده و اهالی روستا همگام با پیشرفتهای جهانی مسائل سنتی و قومی را به هم می آمیزند و در حال نو کردن بسیاری از سنتهای قدیمی می باشند که گاهاْ حتی شبهه هایی از مسایل خرافی و پیش پا افتاده در آنها به چشم می خورد نوع نگاه آنان به زندگی و آینده بسیار روشن فکرانه بوده است و همیشه در قبال رویداد های جهانی و منطقه ای از خود واکنش نشان می دهند و دید روشنی از مسائل سیاسی و اجتماعی دارند.

روستای کروندان

کروندان روستایی در ۵کیلو متر جاده دهگلان سنندج و واقع در ابتدای سه راهی (حسین آباد)دیواندره می باشد و از روستاهای تابع شهرستان دهگلان است.روستای کروندان دارای ۴۱۱ خانوار و جمعیت ۱۵۶۸ نفر می باشد .اگر نتوانیم کروندان را عروس روستاهای لیلاخ بنامیم بی شک می توانیم آن را قطب کشاورزی منطقه بنامیم.اگر از بالا به این عکس ها نگاه کنید تجمع چاههای کشاورزی در زمینهای روستای کروندان به وضوح قابل مشاهده است.این چاهها در این عکس با رنگ سبز کاملا مشخص است.

شغل اصلی مردم کروندان کشاورزی است و با توجه به از بین رفتن مراتع و نبودن شرایط لازم برای دام داری( به روش سنتی) و در نهایت تغییر الگوی زندگی مردم می توان گفت که شغل دامداری در حال از بین رفتن است.اما همان اندازه که دامداری از رونق افتاده کشاورزی رونق گرفته و با مکانیزه شدن آن و آشنا شدن کشاورزان با روشهای نوین کشاورزی هر روز بر رونق این حرفه افزوده می شود.بیش از ۲۰۰ چاه عمیق در اراضی روستای کروندان حفر شده است عمق اغلب این چاه ها بیش از ۱۰۰ متر می باشد و در مواردی حتی به بیش از ۱۵۰ متر نیز می رسد.اما متاسفانه برداشت بیش از حد آب از این چاه ها باعث پایین رفتن سطح ایستابی آنها شده است. با توجه به مشاهدات بنده(به عنوان یک کشاورز) در طول ده سال گذشته سطح ایستابی در تمام منطقه بیش از چهل متر پایین رفته و در مناطقی این مقدار به پنجاه وحتی شصت متر هم رسیده است. این پدیده یک مشکل بسیار مهم است که ظاهرا کسی به آن اهمیتی نمی دهد.اینجا در روستای ما برای خشک کردن سفره های زیر زمینی رقابتی بسیار سخت در جریان است برنده این مسابقه شاید ما(نسل کنونی)باشیم اما بازنده آن بی شک آیندگانی خواهند بود که کسی آنها را برای نفرین کردن ما سرزنش نخواهد کرد!

تاریخچه کروندان

تاریخچه کروندان را می توان به دو بخش قدیم و جدید تقسیم بندی کرد.منظور از بخش قدیم تاریخچه قبل از تشکیل روستای کنونی و منظور از بخش جدید تاریخچه بعد از تشکیل روستای کروندان می باشد.

تاریخچه قبل از تشکیل کروندان:

با توجه به اینکه عمر ظروف سفالی موجود در تپه کروندان به بیش از سه هزار سال پیش بر می گردد لذا می توان گفت که قدمت سکونت در این ناحیه حداقل به سه هزار سال پیش بر می گردد.

تاریخچه تشکیل کروندان :

بر اساس تحقیقات بنده تاریخچه تشکیل کروندان به حدود دویست سال پیش بر می گردد.تا قبل از این تاریخ در این منطقه روستا به معنای امروزی وجود نداشته و زندگی عمدتا به صورت ایلاتی و کوچ نشینی بوده است و با توجه به اینکه منطقه کروندان(و به طور کلی منطقه لیلاخ) در فصل تابستان دارای آب و هوایی خنک و چراگاه های سر سبزی بوده است لذا بسیاری از ایلات تابستان خود را در این منطقه می گذرانده اند و در فصل زمستان به مناطق جنوبی ایران (مانند لرستان و کرمانشاه) کوچ می کردند.

در آن زمان ایلات کوچ نشین بنا بر دلایلی(مانند افزایش جمعیت و کمبود منابع) اراضی این منطقه را بین خودشان تقسیم می کنند .و طی این تقسیمات اراضی روستای کروندان به ایلی به نام ایل” کور وند” (kor vand) تعلق می گیرد.با توجه به افزایش دانش انسان های آن دوران در مورد ساختن بنا های محکم و با توجه به مزیت های یکجا نشینی و شرایط اجتماعی سیاسی آن زمان ایلات منطقه کم کم تصمیم می گیرند یکجا نشین شوند و به این ترتیب ایل “کور وندی” نیز در زمین های متعلق به خود یکجانشینی را شروع می کند.گفته می شود که اولین خانه ای که در کروندان ساخته شد در وسط مکان کنونی روستا و در کنار چشمه ” کانی کوو”(kani kawo) بود.از آنجا هر مکانی نیاز به نامی دارد اینجا نیز به اسم اولین ساکنان آن یعنی ایل کور وند نامگذاری گردید.در ابتدا کور وندان(kor vandan) بود و در طول زمان به کروندان(karvandan) تغییر یافت.نام خانوادگی بیشتر مردم کروندان نادری است .شکی نیست که نام خانوادگی مردم روستا های این منطقه از نام مالک آن روستاها گرفته شده است اما در مورد کروندان قضیه متفاوت است.گفته می شود که یکی از بزرگان ایل کور وند شخصی به نام نادربگ بوده.به همین دلیل در هنگام دادن شناسنامه به مردم مالک کروندان و مسئولان وقت تصمیم می گیرند به احترام نادربگ اسم فامیلی نادری را برای اهالی در نظر بگیرند.ظواهر امر نشان می دهد که ساکنان اولیه روستا چندین بار جای سکونت خود را تغییر داده اند چون درحدود یک کیلومتری روستا(به سمت دهگلان) و در دشتی به نام حاجی آباد آثار یک روستای متروکه (خانه های قدیمی-تنور-ظروف گلی و سفالی) به چشم می خورد.

به هر حال چهره کنونی روستا هیچ شباهتی به آنچه اجداد ما بنا کرده بودند ندارد .مخصوصا در طول ده سال گذشته چهره روستای کروندان کاملا دگرگون شده است به گونه ای که تفاوت خاصی با شهرک های اطراف شهرهای بزرگ ندارد.در حال حاضر روستای کروندان به سرعت در حال توسعه است به طوری که هر ساله تعداد زیادی مهاجر از جاهای دیگر به اینجا می آیند. تنها در سال گذشته(سال۸۹) بیش از شصت نفر مهاجر به جمعیت کروندان افزوده شده است.مهاجرت به بیرون از روستا بسیار کم است دلیل آن رونق کشاورزی وایجاد اشتغال ناشی از آن است.

روستای جوانمرد آباد

هفت سواران کوهی در منطقه له یلاخ کردستان در نزدیکی روستای جوانمردابادومبارک اباد قرار گرفته

که در میان اهالی کوهی تفریحی زیارتی است. به گفته تاریخ زمانی هفت سوار که گویا از ترس دشمن بدانجا امده ومدتی را در بالای که کوه اقامتگاهی داشتند روزگار گذراندندوبعد از مرگ نیز در همانجا به خاک سپرده شدند از ان زمان به بعد کوه هفت سواران به مکانی برای زیارت اهل دل وطلب حاجات از خداوندتبدیل شده که الحق جای بکر وارامش بخش ودارای طبیعتی زیبا است .

هفت سواران از معدود جاهایی است که به هر دوست ورفیقی پیشنهاد میکنم برای تفر یح هم که شده یکبار رفتن به انجارا تجربه کند.

روستای ماچکه علیا

ماچکه علیا، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان دهگلان در استان کردستان ایران است. جمعیت این روستا در دهستان حسین‌آباد جنوبی قرار دارد و جمعیت آن ۳۰۰ نفر بوده‌است. مقبره زیارتی و تپه باستانی از جاذبه های گردشگری این روستا است. اهالی روستا به کشاورزی و دامداری اشتغال دارند.

روستای قورق

روستای قورق در ۴۵ کیلومتری جنوب سنندج و ۳۵ کیلومتری کامیاران و ۲۵ کیلومتری دهگلان واقع است. شغل اکثر اهالی روستا کشاورزی و دامداری است.سالانه بیش از ۱۰۰۰ تن گندم در روستا برداشت میشود. این روستا با ۱۱۵۰ نفر در قالب ۷۵ خانوار و میزان با سوادی ۹۵% در حال زندگی می باشند. این روستا دارای امکانات آب، برق، مخابرات، مدارس ابتدایی و راهنمایی، خانه بهداشت روستایی، مسجد و دارای پوشش تلفن همراه و شبکه های صدا و سیما است.

کوه شیدا از جاهای دیدنی دهگلان

اهالی دهگلان کوه شیدا را به کوه شیطه و یا شیبا، که به معنی کوه نور است، می‌شناسند. بالای کوه بنایی گنبدی‌شکل وجود دارد که می‌گویند قبر امان‌الله خان والی کردستان است و عده‌ای دیگر این مقبره را به امامزاده شیدای نازار می‌شناسند. این بنا در سال ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. درختان بادام،‌ گون درمنه، گندمیان و مرزه کوهی قسمتی از پوشش گیاهی کوه شیدا را تشکیل داده‌اند.