بهترین جاذبه های شهر اشکذر

شهر اشکذر مرکز شهرستان اشکذر در استان یزد است. این‌ شهر در ۲۰ کیلومتری شمال‌ یزد و در ۸ کیلومتری‌ باختر جاده  ترانزیتی وبین المللی یزد-تهران واقع‌ شده‌ است‌.

شغل اصلی و اولیه شهر اشکذر همانند سایر سکونتگاه های منطقه کشاورزی و دامپروری بوده است. اصولا پیدایش سکونتگاه ها و تشکیل هست اولیه زندگی بر مبنای وجود اب و زمین مناسب جهت زراعت و نیز بدنبال آن پرورش بوده است. طی سالهای اخیر و محدودیت منابع آب و عدم توسعه کشاورزی که نتیجتا کاهش در آمد کشاورز و عدم تامین هزینه روز افزون زندگی را بدنبال داشته است. امروزه درصد کمی از مردم اشکذر که آن هم غالبا افراد مسن می باشند به کار کشاورزی مشغولند که طبق اظهارات خودشان کشاورزی شغل دوم آنان بوده و درآمد آن به تنهایی پاسخگوی مخارج زندگیشان نیست.

همچنین بدلیل نزدیکی به شهر یزد وجود امکان سریع جابجایی ساکنین و تاثیرات شهر یزد بر سکونتگاه های اطراف مانند اشکذر به تدریج زمینه های شغلی دیگری را برای مردم منطقه بویژه طبقه جوان و تحصیل کرده در واحدهای اداری و صنعتی و تجاری را فراهم ساخته است.با توجه به بعد کم مسافت اشکذر نیازی به مهاجرت به شهر یزد نبوده است و افراد شاغل پس از فراغت از کار به سهولت می توانند به اشکذر بازگردند که این وضعیت باعث گردیده اشکذر دارای توان بالقوه ای جهت جذب جمعیت سر ریز یزد باشد.

وجه تسميه اشكذر

در تاريخ جديد يزد آمده است كه بنای اشكذر به دست اشكين زال (اشك بن زال) كه از ملوك الطوايف زمان اشكانيان بوده ، بنيانگذاری شده است كه اهالی نيز اين موضوع را تاييد می كنند و لذا پيشوند « اشك» دقبقا به همين علت می باشد در مورد پسوند « ذر» به دليل نبودن منبع تاريخی اطلاع دقيقی در دست نيست ، ولی به گفته ی اهالی اشك بن زال زنی داشته به نام « آذر» كه به گفته ی آنها پسوند « ذر» مخفف همان نام آذر در لهجه ی بومب بوده است.نويسندگان كتب تاربخی ، بنای اوليه ی شهر اشكذر را از زمان اشكانيان می دانند . احمد بن حسن بن علی كاتب يزدی ، مولف كتاب تاريخ جديد يزد می نويسد : « در زمان اشكانيان ، اشك بن زال (اشكين زال) كه از ملوك الطوايف بود ، اشكذر را او ساخت » با اين توضيح ، اشكذر در زمان اشكانيان به وجود آمده است و قدمت آن به حدود ۲۰۰۰ هزار سال می رسد. عده ای اشكذر را خيلی قديمی ترمی دانستند و معتقدند كه بنای اوليه ی اشكذر به علت حمله ی شنهای روان در زير خاك مدفون گشته است . بنای موجود اشكذر ، با احداث قنات كوير به دست اشك بن زال كه منشا آن در نزديكی صفاييه كنونی در يزد است ، آغاز و شروع به رشد نموده است و مردم در كمال خوشي و آباداني به كشاورزی می پرداخته اند . اين قنات از زمان احداث حدود ۱۲۰ قفيز آب داشته و اراضی بسياری را به زير كشت می برده است.

جاهای دیدنی اشکذر

حسینیه سفید اشکذر

حسینیه سفید اشکذر با قدمت قجری خود در محله توده اشکذر کنار مجموعه تاریخی آسیاب و مسجد حاج رجبعلی اشکذر قرار گرفته است که نزد مردم اشکذر ، بسیار مجرب و سمبل مراسم عزاداری حسینی می باشد.

به گفته اهالی اشکذر ؛ محل این حسینیه، قبلا باغی کوچک ولی مالامال از انار خوش آب و رنگ بوده که صاحب آن با دیدن خوابی، منقلب شده و آن را وقف ساخت حسینیه می کند. وی با اینکه پولی نداشته شروع به ساختن حسینیه کرده و زمانی که قصد سفید کردن حسینیه می کند ناگهان پول زیادی به دستش می رسد و می فهمد که کل حسینیه را او نساخته بلکه صاحب این مکان مقدس بنا کرده است؛ از این رو، نام آن را «حسینیه سفید» می گذارد.

ساختمان تاریخی و مربعی حسینیه سفید اشکذر با مساحت ۱۸۰۰ متر مربع در سال ۱۳۶۵ توسط «حاج مهدی موسوی» بازسازی شده و آنچنان بزرگ و باعظمت می باشد که به حسینیه یزد معروف گردیده است.

نخل برداری در حسینیه سفید اشکذر یزد با حضور عاشقان حسینی

مراسم نخل برداری حسینیه سفید شهرستان اشکذر یزد بسیار باشکوه است که هر ساله در بعدازظهر عاشورا ، بیست و هشتم محرم و صفر و اربعین توسط گروه بزرگی از عزادران امام حسین صورت می گیرد و علاقمندان بسیاری از سراسر کشور و جهان برای شرکت در مراسم ویژه روز عاشورای حسینی به این حسینیه می آیند.

از نمونه برنامه های حسینیه سفید اشکذر در این روز، اجرای تعزیه می باشد که در آن، کل ماجرای کربلا توسط تعزیه خوان ها به نمایش در می آید. تعزیه شهادت حضرت عباس (ع) و علی اکبر (ع)، آتش زدن خیمه ها و اسارت اهل بیت امام حسین (ع) و … برخی از مراسم این تعزیه خوانی ها می باشند.

برنامه دیگر آنها، دسته کفن پوشان است به این نحو که عده ای کفن پوش، به نماد فداییان امام حسین (ع) زنجیروار دست در دست یکدیگر گذاشته و با دست دیگر به سر و سینه می کوبند. بعد از اجرای تعزیه، هیأت های عزاداری اشکذر متحد شده و در قالب یک هیأت، وارد حسینیه سفید گشته و به عزاداری می پردازند.

در ایام فاطمیه دوم نیز حسینیه سفید اشکذر ، میزبان دوستداران مكتب فاطمه (س) می باشد. این مراسم شامل ذكر مصائب اهل بیت و برگزاری چند شب مجلس عزاداری بوده كه در نهایت به مراسم شام غریبان در شامگاه شهادت حضرت فاطمه (س) ختم می شود.

قلعه تاریخی اشکذر

قلعه تاریخی اشکذر متعلق به 700 سال می باشد که در زمینی به مساحت 4000 متر دردو طبقه بنا شده ، این دژ دارای چهار بارو با تزئینات خیره کننده وحصارهای کنگره ای بوده است.

دژی که روزگاری محل امنی برای پدران این سرزمین بوده و آن ها را از گزند حمله افاغنه (آنطور که در کلام بزرگان شنیده شده است) و همچنین بلایای طبیعی حفظ می کرده است.

طی سالیان گذشته به دلیل نبود توجه به مرمت قلعه تاریخی اشکذر بخش‌های زیادی از آن با خاک یکسان شده است. هرچند در این بین میراث فرهنگی اشکذر اقداماتی نظیر مرمت یکی از برج های آن را انجام داده است ولی اینگونه اقدامات دردی از قلعه دوا نکرده چرا که فرسودگی و شدت تخریب به حدی است که نیازمند اقدامات جدی تری برای جلوگیری از نابودی کامل آن است.

از طرفی نزدیکی قلعه اشکذر به حسینیه سفید اشکذر که می توان از آن به عنوان حسینیه یزد نام برد و همچنین نزدیکی به مسجد جامع اشکذر و آسیاب آبی، موقعیت گردشگری مناسبی را فراهم آوده که با اندکی تدبیر و دوراندیشی، با توجه به نزدیکی به ایام نوروز می توان از آن به عنوان یک مجموعه گردشگری استفاده کرد.

مسجد حاجی رجبعلی

مسجد حاجی رجبعلی اشکذر شماره ثبت: ۲۸۹۶ مسجدی با شکوه، دارای ایوانی تابستانی و گرمخانه و چهار دری ورودی با ستون هایی معتبر و صحن و گنبد. بانی مسجد حاج ملا رجبعلی فرزند میرزا عبدا… فراهانی الاصل مشهور به اشتری و در سال ۱۲۱۵ تا ۱۲۲۰ قمری ساخته شده است. مسجد دارای وقف نامه معتبر ، بلند بالا و طومار شکلی که تاریخ آن به سال ۱۲۲۷ قمری می باشد. مسجد حاجی رجب علی اشکذر مربوط به دوره قاجار است و در اشکذریزد، محله توده واقع شده و این اثر در تاریخ ۵ آذر ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۲۸۹۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مسجد ريگ رضوانشهر

مسجد ریگ رضوانشهر از آثار قرن نهم هجری قمری می باشد كه به علت هجوم ریگ، زمان طولانی زیر شن بوده ولی چند سالی است كه از زیر شن بیرون آمده است. در اطراف این مسجد تپه های ماسه ای فراوان دیده می شود. محراب این مسجد با كاشی كاری معرق تزیین شده است. به فاصله كمی از این مسجد بقایای آثار دیوار و خانه های بسیار قدیمی به صورت مخروبه دیده می شود.

آسیاب اشکذر

آسیاب اشکذر در شهر اشکذر که در فاصله ۲۰ کیلومتری شهر یزد و در عمق ۲۰متری زمین قرار دارد وعرض آن ۸۰/۴متراست، که آثار موجود مربوط به قرن هشتم هجری و در زمان سید رکن ‌الدین ساخته شده است . این آسیاب در قرن دوازدهم ه . ق ساخته شد و یکی از بزرگ ترین آسیاب های ایران به شمار می رود .

اقامتگاه بوم گردی سرای محبت اشکذر

اقامتگاه بوم گردی سرای محبت در نزدیکی مسجد ریگ اشکذر قرار دارد. این خانه سنتی با مدیریت آقای پور رضوی خطاط ، خوشنویس و کاتب قرآن مجموعه ای گرانبها از آثار خوشنویسی و کتابت قرآن با خط ریز روی سنگ و چوب را به مهمانان خود عرضه می کند. اخلاق خوب و برخورد صمیمانه صاحب خانه همواره مخاطبان زیادی را به سمت خود جلب می نماید.

اقامتگاه بوم گردی رستاق اشکذر

اقامتگاه بوم گردی رستاق در شهرستان اشکذر و به فاصله ۲۰ کیلومتری شهر یزد قرار دارد .

ظرفیت پذیرش : ۳۵ الی ۴۰ نفر تعداد اتاق : ۶ عدد تعداد تخت خواب : __ عدد سرویس کف حواب : ۴۰ نفر موقعیت : شهرستان اشکذر.

توضیح مهم : سرویس های بهداشتی و حمام بیرون از اتاقها قرار دارد.

نشانی : استان یزد شهرستان اشکذر روستای صدر آباد

قلعه ابراهيم آباد صدوق

قلعه تاریخی ابراهیم آباد در روستای ابراهیم ‌آباد ، در دهستان رستاق شهرستان صدوق استان یزد واقع شده است .قلعه ابراهیم آباد صدوق در قرن هفتم و هشتم هجری قمری ساخته شد .قلعه ابراهیم ‌آباد از مسجد ، خانه ‌ها ، آب ‌انبار و كوچه ‌های سرپوشیده و باز تشكیل شده و در مجموع با برج و بارو و حصار محصور است .قلعه ابراهیم آباد بنای خشتی و گلی با سردر و رواق ‌های آجری است و بخش ‌های باقی مانده حكایت از آن دارد كه قلعه دارای دو حصار بوده و كاربری مسكونی داشته است و كه تا چند دهه پیش تمامی اهل روستا در آن زندگی می ‌كردند و اكنون نیز جمعی از خانوار در آن زندگی می‌ كنند و گسترش اساسی آن در یک دوره زمانی حکایت دارد .تزئینات به کار رفته قلعه در کاربندی آجری سردر ورودی ، رواق ‌های پیرامون ، هشتی ، کنگره ‌های خشتی لبه ‌های حصار و برج می باشد .

بقعه سلطان محمود شاه و روستای بندرآباد

بقعه سلطان (محمود شاه) بندرآباد رستاق یکی از مجموعه‌های تاریخی شهرستان اشکذر است که نیاز به معرفی و توجه بیشتری دارد این مجموعه تاریخی بسیار زیبا و ارزشمند در روستایی به نام بندرآباد واقع‌شده است. در این مجموعه محرابی به چشم می‌خورد که طرفین آن دو اتاق کوچک با تزئینات کاشی فیروزه‌ای وجود دارد. در این بقعه آثار و قبور متعددی دیده می‌شود که محل دفن عده‌ای از مشایخ سلسله دارائی است.این بنا که در روستای بندرآباد واقع شده است، خانقاه شیخ تقی الدین دادامحمد (شیخداد) بوده است. از حیث نقشه ساختمانی و طرز بنا به مسجد شباهت کامل دارد. در جنوب صحن آن صفه ای به طول 11 متر و در جنوب این صفه، گنبدی قرار دارد که با کاشی های فیروزه رنگ شش ضلعی و حواشی معرق پوشیده شده است. در این مجموعه محرابی به چشم می خورد که طرفین آن دو اتاق کوچک با تزئینات کاشی فیروزه ای وجود دارد. در این بقعه آثار و قبور متعددی دیده می شود که محل دفن عده ای از مشایخ سلسله دارائی است. زمان احداث بنا قرن هفتم ه. ق. می باشد.

مجموعه کم نظیر سلطان بندر آباد از طاق و تویزه هایی با خشت و گل ساخته شده است و از عمده ترین قسمت‌های آن می توان خانقاه، مسجد جامع، حسینیه، آب انبار، برج حفاظتی و مقبره را که مدفن عده ای از مشایخ سلسله “دادایی” است، نام برد. در مسجد جامع این مجموعه ، منبری از کاشی های معرق با نقش های گره اسلیمی و خط ثلث وجود دارد که از لحاظ هنری حائز اهمیت است.  کاشی‌های شش گوش فیروزه ای به صورت ازاره و نقش های اسلیمی به صورت معرق از ویژگی منحصر به فرد منبر است.

خانقاه بندر آباد مثل خیلی از آثار قدیمی یزد سال ها در زیر شن های كویری مدفون شده بود و با تلاش میراث فرهنگی یزد سر از شن های روان بیرون آورد.

بقعه سلطان محمود شاه، مزار سلطان محمود شاه، فرزند شیخ تقی‌الدین دادا است، که از صوفیان و عرفای نامدار منطقه به شمار می‌رفته است. بنای بقعه، به دیوار مسجد بندرآباد متصل است. سنگ قبرهای این مجموعه به لحاظ هنر طراحی، خوشنویسی و حجاری بسیار ارزشمندند. در تزیینات این بنا از کاشی های شش گوش فیروزه ای به صورت ازاره استفاده شده و در پاره ای موارد نقش های اسلیمی به صورت معرق به زیبایی آن ها افزوده است.

عدم توجه مناسب به این مجموعه سبب شده تا مردم و به خصوص گردشگران ایرانی و خارجی آشنایی کاملی نسبت به این بنای فاخر نداشته باشند و در سفر خود به شهرستان اشکذر، سر سری از کنار آن عبور کنند. چنین بقعه ای می تواند در جذب گردشگران به منطقه رستاق تاثیر مثبتی داشته باشد و موجب آبادانی بیشتر این منطقه گردشگری شود.

موزه مردم شناسی اشکذر

این موزه در حمام قدیمی واقع در محله باغستان اشکذر قرار دارد و مانند اکثر حمام های قدیمی به صورت زیر زمینی طراحی و اجرا شده که با مساحتی حدود ۴۵۰ مترمربع و سقف های گنبدی شکل و دارای دو حمام کوچک و بزرگ است . آنچه در مورد این موزه حائزاهمیت و فراموش نشدنی است، این است که بیشتر اشیاءاین موزه به همت مردم فرهنگ دوست شهر اشکذر جمع آوری شده است . در مجموع بیش از یکصد وپنجاه و پنج شیءتاریخی ابزار و ادوات کشاورزی، خورجین بافی، نخ ریسی، گیوه چینی، حلاجی در آن موجوداست. چندین مولاژ مربوط به مشاغل سنتی مانند چرخ ریسی، حجامت، دلاکی و… در این موزه قرار دارد.

اسفنجریه

با توجه به کنکاش تاریخی که از منطقه رستاق انجام پذیرفته مشخص گردیده که بعضی از روستاهای این منطقه قدمت ۲هزار ساله دارند که هسته اولیه منطقه رستاق قریه اسفنجریه که فعلاً روستای عزآباد نام دارد.این روستا تابع دهستان رستاق از بخش مرکزی شهرستان صدوق در ۱۲ کیلومتری شمال غربی شهرستان اشکذر و کیلومتر ۳۵ جاده یزد-میبد واقع شده است.

مجموعه حجت آباد وزیر

مجموعه حجت آباد وزیر در سی کیلومتری شمال غربی شهر یزد، در تقاطع جاده های تهران- یزد و یزد- . طبس قرار دارد.

مجموعه وزیر حجت‌آباد یا به‌عبارتی باغ عمارت مجومرد با زیر بنای بیش از 10 هزار مترمربع در 30 کیلومتری شمال غربی شهر یزد در روستایی به همین نام واقع شده است.این مجموعه دارای باغ، عمارت، حمام، آب انبار، ساباط و کاروانسراست و بانی آن «میرزا محمد مستوفی» حاکم یزد در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه بوده است.این مجموعه‌ که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، در مسیر قنات قدیمی حجت‌آباد قرار داشته و آب آن به حوض درون محوطه عمارت ختم و از آن برای آبیاری باغ استفاده می‎‎‌شده است.

ساختمان اصلی مجموعه‌ی باغ وزیر که حدود 130 سال قدمت دارد، در سه طبقه به مساحت ۱۴۰۰ مترمربع به سبک زیبایی بنا شده و شامل سرسرا، ایوان، راهروهای چهارگانه گنبدی، هشتی، اطاق‌ها و پیش بخاری است که همگی با آجر تزئین شده است.

مصالح به کار رفته در ساخت بناهای باغ از خشت، گل و آجر بوده است و در قدیم محل اطراق کاروان‌ها بوده است که امروزه، اکثر بناهای موجود آن عمدتاً با آجر مرمت و بازسازی شده‌اند.

حمام مجموعه حجت‌آباد وزیر که به‌تازگی از زیر شن‎‎های روان خارج شده، دارای دو صحن هشت ضلعی با نورگیرهای سقفی است.

کاروانسرای وزیر حجت‌آباد رضوانشهر قرارگاه و وعده‌‎‎گاه کاروان‎‎های متعددی بود که از کویر می‌گذشتند، از این‌رو بازارچه‌‎‎ای با دکان‎‎های آهنگری، علافی و آب انباری که در کنار آن قرار داشته، پاسخگوی نیاز کاروان‎‎ها به خصوص مسافران تشنه بوده است.

کالسکه‌ خانه یک مکان اختصاصی برای اسب و کالسکه‏‏‌های وزیر و همراهانش بود که در گوشه‏‏‌ای از این باغ باصفا به چشم می‌خورد.

چاپارخانه نیز از دیگر قسمت‎‎های این مجتمع خدماتی بین راهی سه قرن پیش است که چاپارهای خسته را پذیرایی می‌کرده است.