شهر کوهنجان مرکز بخش کوهنجان، از توابع شهرستان سروستان در استان فارس میباشد. کوهنجان در جنوب غربی دریاچه مهارلو واقع گردیده و ارتفاع آن از سطح دریاهای آزاد حدود ۱۵۰۰ متر است. شهر که به لحاظ موقعیت نسبی در دشتی وسیع و در دامنه آخرین ارتفاعات زاگرس جنوبی قرار دارد از آب و هوایی معتدل و کوهپایهای برخوردار است. آب و هوای آن در بهار و تابستان نسبتاً خنک و در زمستان سرد است.
گورستان قدیمی شهر، با سنگ گورهایی که قدمت برخی از آنها به بیش از ۲۰۰ سال میرسد و همچنین آرامگاه شاه صفیالدین در این شهر، نشانگر قدمت طولانی این شهر است. مردم کوهنجان به زبان فارسی سخن میگویند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند.
درآمد مردم کوهنجان از فعالیتهای زراعی، دامداری و صنایع دستی تأمین میشود. محصولات زراعی و دامی این شهر شامل گندم، جو، ذرت، پنبه، محصولات جالیزی، زیره، گوشت و لبنیات است. گلیم، قالی و گبه نیز از محصولات صنایع دستی کوهنجان است. لبنیات و خشکبار از معروفترین سوغاتیهای کوهنجان به شمار میرود.
کوهنجان در یک منطقه دشتی استقرار یافته و دارای بافت مسکونی متمرکز است.
وجه تسمیه کوهنجان
وجه تسمیه کوهنجان به خاطر قرار گرفتن این روستا در دل کوه بودهاست؛ ولی عقیده دیگری هم بر اساس نام محلی آن وجود دارد. نام محلی کوهنجان، کنُجون است؛ این عقیده در بین مردم شهر وجود دارد که در زمانهای گذشته کوهنجان شهری بزرگ بودهاست، که به مرور زمان بر اثر قحطی، عدهٔ زیادی جان باخته یا مهاجرت کردهاند؛ و اکنون یک «کنُج» یا گوشه از آن باقی ماندهاست و نام کنُجون بر خود گرفتهاست.
جاهای دیدنی کوهنجان
چشمه باغ باغات
چشمه باغ باغان یکی از مناطق تفریحی طبیعی در دامان کوه جنوب شرقی کوهنجان است که پس از طی مسیری خوشگرد و طولانی دست یافتنی می شود. باغ باغان پوشیده از درختان ثمری و غیر ثمری است که در همه فصول پذیرای گردشگران و کوهنوردان می باشد. چشمه ای زلال و زیبا در آن روان است که جلوه خاصی به آن عطا کرده است.
روستای مهارلو
روستاي مهارلو از توابع شهرستان سروستان و جزء هفت منطقه هدف گردشگری کشور بوده و دارای جاذبه های فراوان گردشگری و توریستی است.این منطقه فوق العاده زیبا در کنار دریاچه زیبایی به همین نام قرار گرفته و سالانه هزاران نفر گردشگر داخلی و خارجی از آن بازدید می کنند.
اين روستا در پهنه تاريخی و فرهنگی کهنی واقع شده است. تاريخ شکلگيری روستا، با توجه به آثار بر جای مانده (کاروانسرای شاه عباسی) به دوره صفوی مربوط می شود. مردم روستای مهارلو به زبان فارسی سخن می گويند، مسلمان و پيرو مذهب شيعه جعفری هستند.
درآمد اکثر مردم روستای مهارلو از فعاليتهای زراعی، دامداری و توليد صنايع دستی تأمين می شود. گندم، جو، صیفیجات و از محصولات زراعی و انار، انجير و بادام از محصولات باغی روستاست. محصولات دامی روستای مهارلو شامل گوشت، پشم گوسفند و فرآوردههای لبنی مانند شير، ماست، کره و دوغ محلی می باشد. قالی دستبافت نيز از توليدات صنايع دستی روستا است.
روستای پايکوهی مهارلو در دامنههای زاگرس جنوبی و در مجاورت درياچه مهارلو استقرار يافته و بافت مسکونی متراکمي دارد. کالبد خانههای روستاييان تحت تأثير شرايط بيعی و نوع معيشت و فعاليت مردم شکل گرفته است. در بافت قديمی، بقايای خانههايی با طاقهای بلند و پنجرههای قوسی، که از سنگ و ساروج و گاه از خشت و گل و چوب ساخته شدهاند به جا مانده است. خانههای جديد روستا با سقف مسطح با مصالحی از سنگ، آجر، بلوک سيمانی، آهن، سيمان و گچ ساخته می شوند.
روستای زيبای مهارلو که در گذشته به دشت گل نيز معروف بوده است، با استقرار در دامنههای زاگرس جنوبی و همجواری با درياچه زيبای مهارلو، چشماندازهايیبسيار زيبا و جذابی دارد و هر ساله گروه کثيری از گردشگران را به سوی خود جلب می کند.
دریاچه مهارلو با توجه به تالابی بودن منطقه شکار ممنوع فوق و به دلیل ارزش زیستگاهی جهت مهاجرت پرندگان به منظور گذران فصل زمستان گونه های متعددی از پرندگان به خصوص فلامینگو ، انواع آبچلیک ، چوب پا ، نوک خنجری ، انواع سلیم ، حواصیل ، آنقوت ، اگرت و گونه های اردک سانان در منطقه مشاهده می شوند که با توجه به فصل مهاجرت پرندگان و همچنین فصل بارندگی در استان فارس بهترین فصل جهت بازدید گردشگران زمستان و بهار می باشد.
دریاچه مهارلو در حدود 18 کیلومتری جنوب شرقی شهر شیراز و غرب دریاچه بختگان قرار دارد. این دریاچه در ارتفاع 1460 متری از سطح دریا قرار دارد و دارای آبی بسیار شور است. حداکثر عمق این دریاچه 3 متر است و به همین دلیل میزان تبخیر آن بالاست که این امر سبب میشود بخشی از بستر دریاچه با قشری از نمک پوشانده شود البته وجود رسوبات گچی سازند ساچون و دو گنبد نمکی واقع در شرق این دریاچه، در شوری بیاندازه آن نیز تأثیر به سزایی دارد.
یکی از شگفتیهای دریاچه مهارلو تغییر رنگ آن به رنگ قرمز میباشد. پایین آمدن سطح آب دریاچه و به تَبَع آن افزایش شوری آب سبب میشود که شرایط برای رشد یک نوع جلبک که «کشند قرمز» نامیده میشود، مهیا شود.
تالاب مهارلو بخشی از منطقه شکار ممنوع مهارلو به شمار می رود .
گونه های عمده پستانداران شامل : روباه معمولی ، شغال ، تشی با انواع جوندگان کوچک ، خرگوش و گراز که به طور پراکنده در نزدیکی مزارع کشاورزی دیده می شوند .
این تالاب زیستگاه زمستان گذرانی پرندگان مهاجر به شمار می رود و هر ساله میزبان جمعیت فراوانی از فلامینگو هاست که از آرتمیای موجود در این دریاچه تغذیه می کنند.
آرامگاه امامزاده شاه صفیالدین
امامزاده شاه صفی الدین از نوادگان موسی کاظم است که آرامگاه آن در بخش کوهنجان شهرستان سروستان استان فارس واقع شدهاست.
نسب صفی الدین با چندین واسطه به امام موسی کاظم برمیگردد؛ و از برادرزادگان احمد بن موسی شاه چراغ است.
مردم این بخش در ایام عزاداری ائمه به ویژه ایام سوگواری محرم و صفر، با برگزاری مراسم سینه زنی و زنجیرزنی، در تکیهها و هیئات مذهبی و مساجد ولی عصر (عج) و امام رضا (ع) و امامزاده شاه صفی الدین این ایام را به سوگواری میپردازند. روز عاشورا تمام هیئتها با نظم خاصی در حالی که علمهای هر هیئت مشخص است و جلو صف عزاداران حرکت میکنند وارد صحن امامزاده شاه صفی الدین میشوند.
ساختمان آرامگاه امامزاده شاه صفی الدین در شهر کوهنجان و در دامنه کوههای زاگرس جنوبی در جنوب شهر است؛ که دارای یک صحن و امکانات تفریحی است؛ که به عنوان یک جاذبه مذهبی تاریخی در استان بهشمار میرود.
این آرامگاه با سنگ قبرهای منقش از جاذبههای ارزشمند مذهبی و تاریخی شمرده میشود. بر روی برخی از گورهای این گورستان مجسمه شیر سنگی قرار دارد که از سنگ یکپارچه تراشیده شدهاست.