جاذبه های گردشگری و دیدنی سده

سده شهری است در بخش سده شهرستان اقلید استان فارس در جنوب ایران. این شهر و نواحی اطراف آن یکی از مهم‌ترین شکارگاه‌های پادشاهان ایران باستان بوده و تپه‌هایی باستانی در پیرامون این شهر دیده می‌شود. اهالی منطقه به زبان فارسی صحبت می کنند. ولی لهجه لُری به دلیل مجاورت با استان یاسوج و زبان ترکی به دلیل کوچ عشایر قشقایی به منطقه و ساکن شدن تعدادی از آنها نیز رواج دارد.

شهر سده یکی از بخشهای شهرستان اقلید در شمال فارس می باشد. که دارای آب و هوای کوهستانی است. از طرف شمال به بخش مرکزی، از طرف شرق به بخش حسن آباد و شهرستان مرودشت، از طرف جنوب به بخش کامفیروز، شهرستان سپیدان و استانکهکیلویه و بویر احمد و از طرف غرب به دهستان خسرو شیرین و شهرستان سمیرم منتهی می گردد.

غنای جاذبه های موجود درمنطقه سده سبب گشته است تا در این منطقه چندین مکان تفریحی به عنوان منطقه نمونه گردشگری انتخاب شود.تنوع جاذبه ها درمنطقه سده به قدری زیاد است که تقریباً،برای هرسلیقه ای،انگیزه کافی برای سفر به آن وجود دارد.طیف وسیـع جاذبه های موجود رامی توان براساس تنوع آنها به شرح ذیل طبقه بندی نمود. جاذبه های طبیعی جاذبه های طبیعی موجود در مقاصد غالباً اولین جاذبه هایی هستند که توجه گردشگران را جلب می کنند این جاذبه ها شامل آب وهوا ، سواحل شنی ،جنگل ها ،کوه ها ، راه های کوهستانی ، باغات ومزارع ،چشمه ها و….هستند .درسراسرجهان نمای طبیعی مهمترین عامل جذب گردشگر به شمار می رود(الوانی ودهدشتی ،۱۰۹:۱۳۷۳).منطقه سده بسیار متنوع است که عوامل مختلف و بسیاری نظیر وضعیت زمین شناسی ،توپوگرافی ،عوامل اقلیمی و…..درتنوع وغنای آن موثر بوده است.

تفرج گاه‌های اصلی آن چشمه قدمگاه، آبشار تنگ براق سده و دریاچه سد ملاصدرا است.

محصولات کشاورزی ،مناطـق کوهستانی ،چشمه های متعدد و آب وهوای بسیارمطبوع تنها گوشه ای ازجاذبه های طبیعی این منطقه را تشکیل می دهد . یکی از عناصر سازنده ،مهم ونیرومند درشناختـه شدن یک منطقه به عنوان مکانی توریستی وگردشگری عامل آب وهوایی است . برخی ازگردشـگران اساساً به خاطر آب وهوا به مسافرت می روند عده ای گرما را دوست دارند وعده ای برف راترجیح می دهند ، افرادی که آب وهوای گرم ومرطوب رادوست دارندبه گردشگاه های استوایی سفر می کنند و… منطقه سده یک منطقه ییلاقی است که ازآب وهوای پاک ومعتدل برخوردار است و در فصل بهار و تابستان عشایر قشقایی به این منطقه کوچ می کنند. درمقام مقایسه با شهرها وسایرآبادی های اطراف ،شرایط آب وهوایی ویژه این منطقه محسوس تروملموس تراست .آب وهوای خنک ودل انگیز،بارندگی فراوان،زمسـتان های سردومرطوب ،تابستان های معتدل از ویژگی های خاص این منطقه می باشد .شرایط اقلیمی خاص این محدوده سبب گشته تاشاهد تنوع گیاهی در(کوهستان و دشت) ومحصولات باغی و زراعی در این منطقه باشیم .

وزش نسیم خنک و ملایم به علت قرارگیری دردامنه کوهستان،فضای سرسبز ،هوای مطبوع وپاک ،چشمه های جوشان، همگی سبب گشته تا این منطقه ،خصوصاً مناطق تفریحی تنگ براق، قدمگاه، چهل شهیدان، بالنگان،گوربهرام و ساحل دریاچه سد ملاصدرا به عنوان مناطق توریستی وخوش آب وهوا شـناخته شوند وبرهمین اساس هرساله پذیرای گردشـگران زیادی باشندکه برای زدودن خستگی ازجسم و روح خود به این منطقه سفر می کنند.چشمه چهل شهیدان بدرستی قدمت چهل شهیدان به روزگار باستان می رسد، چرا که ایرانیان باستان آب را نماد پاکی وطهارت می دانستند وبسیار احترام وتقدیس می کرده اند.آنان آب را نماد شفا تن و جان و روان می دانستند. از این رو آب را الهه پیدایش، زایش و باروری،موجب تندرستی وکاهش درد زایمان می پنداشند و چنان با حرمت و احترام به این پدیده اعتقاد داشته اند که در روزگار هخامنشیان چنانچه کسی آب دهان خود رادر آب یا در چشمه می انداخت به قتل می رسید،پس همواره مورد تکریم بوده وهمیشه در جوار آبها وخصوصاً سرچشمه های بزرگ آب معبد می ساخته اند.واحتمال اینکه زیارتگاه سنگی فعلی چهل شهیدان بقایای یک معبد بوده باشد نیز دور از ذهن نیست پس در آنجا بناهایی می ساخته اند تا به عبادت بپردازند. پس براستی تمامی بنا های مقدس کنار آب متعلق به روزگار باستان وحاصل اعتقاد به آب و باورهای مرتبط با آن بوده است.

جاهای دیدنی سده

سد ملاصدرا

از نوع خاکی و سنگریزه‌ای است. روی سر شاخه‌های رود کر احداث شده‌است. درارای نیروگاه برقابی ملاصدرا نیز می‌باشد. این سد در سال ۱۳۸۵ دربخش سده احداث گردیده است. گفته می‌شود این سد یکی از زیانبارترین عواملی است که از نظر زیست‌محیطی موجب شده اقلیم سرحد چهاردانگه و سده به‌طور کامل عوض شود.

چشمه بالنگان

چشمه بالنگان با جلوه های بسیار زیبا در منطقه ای به وسعت ۳ هکتار در منطقه سده(روستای حاجی آباد) قرار دارد. این چشمه از سرچشمه های اصلی رودخانه کُر می باشد.

چشمه قدمگاه سده

چشمه قدمگاه چشمه قدمگاه در نزدیکی شهر سده در دامنه کوه قدمگاه و در محلی با پوشش گیاهی مناسب و محوطه ای سرسبز و درختکاری شده قرار دارد.این قدمگاه از جمله قدمگاههایی است که امام رضا در مسیر حرکت خود از مدینه به مرو در آن توقف داشته و استراحت کرده اند به همین خاطر مورد احترام مردم منطقه است و اعتقاد زیادی به آن دارند وچون دارای آب فراوان و درختان تنومند و کهنسال می باشد، محل خوبی برای استراحت و تفریح می باشد.در فصل بهار و تابستان گردشگران زیادی از شهر های مختلف بخصوص شیراز، اصفهان، یزد،آباده، اقلید، مرودشت و … به این تفرجگاه می آیند.موقعیت این چشمه برای ایجاد تاسیسات و زیرساختهای گردشگری، بسیار مناسب می باشد.

در حال حاضر از چشمه فوق۴ رشته جوی اصلی(بادکی-فیلی-موئی-مارجان) منشعب می شود و پس از دور شدن از سرچشمه، رشته های فرعی دیگری را تشکیل می دهند. این نهرها ابتدا باغات داخل و اطراف شهر که بیشتر در قسمت جنوب و جنوب غربی بوده را سیراب و سپس زمین های کشاورزی که بیشتر در سمت جنوب و جنوب شرقی هستند را مشروب می سازد.در فصل زمستان مازاد آب به رودخانه بالنگان ریخته و از آنجا توسط رودخانه سفید به رودخانه کر ملحق می گردد.

آبشار تنگ براق

آبشارهای تنگ براق اقليد در موقعیت جغرافیایی E5209 N3039 در استان فارس واقع است.

تنگ براق، نام دره زیبایی در نزدیکی روستای تنگ براق در ۲۰ کیلومتری شهر سده در شهرستان اقلید، شمال غربی شیراز است.

روستای تنگ براق از سطح دریا ۱۹۴۰ متر ارتفاع دارد و آب و هوای آن در بهار و تابستان معتدل و در پاییز و زمستان سرد است. این روستا به دلیل استقرار در ناحیه کوهستانی، چشم اندازهای بسیار زیبایی دارد. مزارع سرسبز پیرامون روستا، جنگل‌ها و باغ‌های وسیع به ویژه در فصل‌های بهار و تابستان فضای دل نشینی برای گردشگران پدید می‌آورد.
تنگ براق، نام دره زیبای شمال روستای تنگ براق است. در این تنگه شاهد رویش گیاهان و تشکیل پاسیوهای طبیعی در دیواره‎ها و شکاف‎ها هستیم. رودخانه پرآبی که در این دره جریان دارد به رود کر می‎ریزد.این رودخانه دیواره کوه را بریده و شکافی با دیواره‌هایی عمودی به پهنای چهل متر و در حدود صد متر بلندی در کوه بوجود آورده‌است. در دیواره صخره سمت جپ تنگ غاری زیبا وجود دارد که منشا آهکی دارد و آب از سقف آن به صورت قطرات باران به کف غار می‌ریزد. دیواره و کف غار پوشیده از خزه‌است. تنگ براق یکی از تنگه‌های متعدد استان فارس است که به دلیل کارستی بودن منطقه دارای آب فراوان در میان لایه‌های آهکی ارتفاعات اطراف است. این امر موجب نمناک بودن اغلب بخش‌های دیواره‌ها و سرازیر شدن آب به میان تنگه‌است و محیط زیبا و فرحبخشی را پدید آورده‌است. این تنگه در میان انبوه درختان سربه فلک کشیده با چشمه‌های متعدد و رودخانه‌ای خروشان، غارهای زیبا، آبشارها، آبچک‌ها و ستونهای آهکی معلق مناظری بدیع و چشم نواز را به وجود آورده‌است. از مهمترین جاذبه‌های گردشگری این روستا می‌توان به کتیبه‌ای به خط پهلوی در تنگ براق، بافت قدیمی روستا، غار طبیعی و دریاچه ملاصدرا اشاره کرد.

سبک زندگی مردم روستای تنگ براق

فعالیت اکثریت مردم روستای تنگ براق کشاورزی و دامداری است. از جمله محصولات کشاورزی این روستا می‌توان به گندم، حبوبات، سیب، هلو و البته برنج چمپای خضردشتی اشاره کرد. همچنین از محصولات دامداری این روستا نیز می‌توان از ماست، کره، دوغ  و کشک محلی نام برد که پیشنهاد می‌کنیم اگر به تنگ براق سفر کردید از این محصولات محلی نیز استفاده کنید. البته مردم روستا علاوه بر کشاورزی و دامداری به تولید صنایع دستی نیز اشتغال دارند.

گلیم و قالی‌های دستبافت از تولیدات مردم این روستاست که بسیار ارزشمند هستند. جالب است بدانید که مردم روستا به زبان‌های لری و ترکی سخن می‌گویند‌.اگر گذرتان به تنگ‌براق افتاد به دره زیبای این روستا که با همین نام و در شمال آن قرار دارد، بروید. در اینجا می‌توانید آبشار مارگون را ببینید که روبه‌روی تنگ براق از بلندی‌های صخره‌ای سرازیر می‌شود و یکی از حیرت‌انگیزترین آبشارهای ایران است.

چشمه چهل شهیدان دژکرد

چشمه چهل شهیدان دژکرد از چشمه‌های شهرستان اقلید  در استان فارس، در مجاورت شهر دژکرد و در فاصله 18 کیلومتری تنگ براق است. آب زلال چشمه ساران در پای کوه های بلند با درختان با طراوات خویش تپه ماهور های زیبا و جنگلی را طی می کند . این تفرجگاه دارای چشم اندازهای زیبا نظیر چشمه، کوه و فضای سبز می باشد .