سیدان شهری است در ۲۵ کیلومتری مرودشت بخش سیدان شهرستان مرودشت استان فارس در جنوب ایران. شهر سیدان در میان آثار باستانی جهانی و ملی مانند تخت جمشید ( پارسه ) ، نقش رستم ، نقش رجب و… احاطه شده .و با توجه به آثار باستانی بهدست آمده در این بخش مانند، سنگنبشتهی شعر گونهی یافت شده در باغ لردی LARDI ، به زبان پارسیمیانه پهلوی یا تکههای ستونهای قصرغلات که دارای معماری هخامنشی هستند، میتوان گفت مردمان این منطقه بدون شک دارای پیشینهی سکونت چند هزار ساله در این بخشاند.
آنچه روشن و بیگفتگوست، شیوهی بیان این نام ( سیدان ) توسط مردمان بومی شهر و شهرهای پیرامونی آن است. این نام در حالت گفتاری سیدون Seydun و در حالت نوشتاری Seydan نوشته میشود و در نتیجه برای ریشهیابیهای عامیانه پیرامون این نام نمیتوان ارزش علمی قائل شد.
در هر صورت تکههایی پازلگونه بهدست آوردهایم که شاید ریشه نام سیدان را به قوم ایرانیزبان کُرد در شمالغربی ایران برساند. البته این فرضیه نیاز به پژوهشهای بیشتری دارد. برای نمونه: 1- مادی بودن گویش سیوندی و شاید سیدانی و مادی بودن زبان کردی 2- وجود قومی با نام ایزدی یا کُرد یزیدی (ایزدی) در سیدان و منطقه 3- وجود روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان بیجار در استان کردستان ایران، به نام سیدان 4- وجود عشیرهی «هرکی» در بخش کردستان ایران، ترکیه و عراق که متشکل است از سه طایفه سیدان، مندان و سرهاتی / که به زبان کُرمانجی (ایرانی شاخه شمالغربی) / سخن میگویند.
کار و پیشهی بیشتر مردم سیدان تا همین اواخر کشاورزی و باغداری بوده است و البته با گسترده شدن شهر در این اواخر مشاغل دیگر نیز به این کارهای بنیادین افزوده شده است. باتوجه به وضعیت آب و هوایی و میزان بالاتر آب و چشمههای جوشان سیدان نسبت به دیگر نقاط استان فارس، این منطقه یکی از سرسبزترین مناطق استان فارس به شمار میآید. باغها معمولا شامل درختانی مانند انگور، گردو، انار، خرمالو و… است.
سیدان دارای مناطق گردشگری از جمله معروف ترین آن: سرآسیاب، قصر غلات، چهل دختران، میان مورتی حوض ماهی و… است که هر ساله گردشگرانی، چه ایرانی و چه خارجی، از این مکان ها دیدن می کنند. یکی از مزیت های این شهر برای جذب گردشگر نزدیکی آن به تخت جمشید است که سبب گشته تا اغلب مسافران تخت جمشید از این شهر و آثار تاریخی و طبیعی آن دیدن کنند.
بخش سیدان شهرستان مرودشت دارای تفرج گاه های طبیعی متعددی است که در هر زمان و هر فصل با جلوه های منحصر به فرد، طبیعت دوستان را به خود جذب می کند.
گویش سیدانی
گویش سیدانی یک گویش ویژه مردم شهر سیدان است که با توجه به نزدیک بودن این شهر به شهری مانند سیوند میتوان گفت از زبان یا گویش سیوندی تاثیرهایی پذیرفته و در برابر، تاثیرهایی روی زبان سیوندی که احتمالا از دسته زبانهای شمال و شمال غربی ایرانی است گذاشته. گویش یا زبان سیوندی از دسته زبانهای جالب توجه است و از گذشتههای دور مد نظر شرقشناسان و زبانشناسان بوده. به این دلیل که این زبان در دل سرزمین پارس است در صورتی که همخانواده با زبانهای ایرانی شمال و شمال غربی مانند کردی، بلوچی، تالشی و آذری باستان است.
سر آسیاب سیدان
سر آسیاب یکی از زیباترین تفرج گاه های بخش سیدان می باشدکه در شمال شهر سیدان و در جوار باغ های انار سیدان قرار گرفته است.اشراف سر آسیاب سیدان بر شهر و باغ های زیبای سیدان، وجود یک چشمه و همچنین وجود یادمان شهدای گمنام در این محوطه بر زیبایی این تفرچگاه افزوده است. دل پذیری و امکانات مناسب سرآسیاب سبب گردیده است تا سیدانی ها در مواقعی که هوا خوب و مناسب جهت گردشگری و سیر در طبیعت است، اغلب اوقات خود را به همراه خانواده خود در این مکان به سر ببرند.
این مکان فضای مناسبی جهت سیزده بدر و تفریح در ایام تعطیلی است و مردم چه به صورت تک خانواده و چه به صورت خانواده هایی چندتایی برای تفریح و گردش به سرآسیاب می آیند و برای خود لحظات خوش و به یادماندنی را رقم می زنند.
