مزایجان یکی از شهرهای، شهرستان بوانات در استان فارس میباشد و بالاترین سطح را از نظر پوشش گیاهی در این استان دارا میباشد. از اماکن دیدنی این شهر میتوان به چشمه پیر کدوئیه، رودخانه مزایجان، دو چشمه زرشک و بید مریم و سنگ رستم اشاره کرد. علاوه بر آن در شهرستان زرین دشت فارس هم روستای مزایجان وجود دارد که قلعه تاریخی آن بسیار مشهور می باشد.
سابقه تاریخی
سابقه تاریخی این شهر به زمان هخامنشیان و عصر تخت جمشید میرسد اولین قبایل که در این شهر ساکن شدهاند در نزدیکی چشمهای به نام «پیر کدوئیه» سکنی گزیدهاند که هنوز آثار قبور در نزدیکی چشمه با سنگهای قدیمی وجود دارد. چشمه پیرکدوئیه در غرب این شهر در پای کوه سرسفید واقع شدهاست. از خصوصیات این چشمه این است که درختان با قدمت چندصدساله در اطراف آن موجودمی باشد که عبارتند از درختان چنار، بوز، و… خصوصیت دیگر آن جاری شدن آب و سردی آب آن در تابستان و گرمی و اعتدال آب در زمستان است. چشمه فوق به دستور قوام السلطنه وزیر وقت رضاخان و به دست پزشک آن زمان روستا به صورت پارک ملی درآمد که هم اکنون نیز کتیبه سنگ نوشته آن در قسمت شمال غرب چشمه موجود است. در سالهای پرباران و به اصطلاح «ترسال» آب چشمه به حدود سی اینچ و بیشتر میرسد. این شهر در دامنههای منتهیالیه رشته کوههای زاگرس واقع است و از آب و هوایی معتدل کوهستانی برخوردار است. شهر در منطقهای دشتی قرار گرفته که اطراف آن را کوههای قبله در جنوب، سفید در شمال و فالشت در غرب احاطه کردهاست. این شهر مرکز بخش مزایجان است. روستاهای چنار سوخته در شرق، بادبر در جنوب غربی و مرشدی، قلعه آباده، عاصمی،، قدمگاه در شمال از توابع مزایجان است.در گذشتههای دور مردم مزایجان در چند قلعه به نامهای پیرکدوئیه، اسدالله خان، میرزااحمد، میرزاهادی و قلعه دختر زندگی میکردند. ساکنان قلعه اسدالله خان از مهاجرین سوادکوه بودند که رئیس آنان رضاخان سوادکوهی بود که نوادگان آنهاهم اکنون در منطقه هستند.
وی از مالکان بزرگ منطقه قوام الملک بود که یک باغ اختصاصی با مساحت ۵هکتار داشت که با برجهایی مراقبت میشد و هنوز آثار آن باقی ماندهاست. گفته میشود، قوام الملک در تابستان در این محل اطراق میکرد و به استراحت میپرداخت. رئیس قلعه میرزاهادی خود میرزاهادی بودکه حدود ۴۰۰سال قبل از افراد «یاغ» بود که در مقابل نیروهای زمان خود ایستادگی کرد و درگیری به وجود میآید و در منطقهای که محل درگیری مستقیم او بانیروها بود به نام (کشته رسان) امروز به باغ تبدیل شدهاست.
بعد از قوام، میرزا محمدخان شیرازی از مالکان عمده این منطقه بود که بعد از وی مالکیت به عبدالعلی خان دهقان، ابوالحسن خان و ابوالحسن خان دهقان رسید و تا زمان اصلاحات ارضی آنان مالکان مزایجان بودند.
دیدنی های مزایجان
تفرجگاه پیرکدوییه
تفرجگاه پیرکدوییه که درشهرستان بوانات و شهر مزایجان واقع شده است داری محیطی بسیار دلپذیر است که با دارا بودن درختان قدیمی و چشمه ی ابی گوارا هرساله میزبان تعدا زیادی از مسافران و گردشگران از اقسا نقاط ایران می باشد .
اقامتگاه بوم گردی سروناز – بوانات
اقامتگاه بومگردی سروناز دارای پنج اتاق باظرفیت اتاق پنج نفره .سه نفره دونفره و یک نفره
این اقامتگاه از شیراز ۲۶۵ کیلومتر فاصله دارد از صفاشهر ۸۰ کیلومتر ،
این اقامتگاه در روستای نگین سرسبز فارس قرار دارد.
این شهر دشت چند هزار هکتاری انگور گردو و سیب دارد و یک رودخانه بسیار بزرگ و زیبا دارد
مزایجان جاهای فوق العاده دیدنی از جمله تفرجگاهای زیبا جشنواره های متعدد عشایری .گردو .انگور…ودشت سرسبز چند هزار هکتاری انگور و گردو وسیب …. دارد ودر مجاورت عشایر کوچ نشین میباشد.
