جاذبه های دیدنی و زیبای مهرستان

مهرستان با نام پیشین زابُلی یکی از شهرهای استان سیستان و بلوچستان ایران است.آب و هوای این شهرستان  نیمه خشک و معتدل گرم است . بلند ترین نقطه این شهرستان ، رشته کوه “بیرک” (Beark ) است. که از مرکز زابلی شروع و پس از گذشتن از شهرستان خاش و اتصال به کوههای تفتان ، زاهدان و بیرجند به کوههای بینالود در استان خراسان متصل میشود. و از مناطق چهار گانه تحت حفاظت محیط زیست است که بیش از هفتاد و سه هزار هکتار وسعت دارد و از سال 1378 تحت حفاظت قرار گرفت و قله این کوه با 2750 متر ارتفاع دومین قله بلند استان پس از تفتان در استان می باشد.

از رودخانه ها جاری در این شهرستان می توان به ماشکید ، هنزامان ( Hanzaman ) ، روتک ، بگین ،شهری کور ، آشاری کوری اشاره نمود.

عمده ترین محصولات کشاورزی شهرستان مهرستان شامل محصولات باغی نظیر خرما ، انار ، انگور و  محصولات زراعی نظیر  گندم ، جو ، ذرت ، ذرت دانه ای و یونجه می باشد.

مردم شهرستان مهرستان به زبان بلوچی سخن می گویند و مردمانی مهمان نواز ،با فرهنگ هستند. دین و مذهب مردم اسلام و  سنی حنفی می باشد

پیشینه تاریخی شهرستان مهرستان

شهرستان مهرستان ، تا قبل از سلسله پهلوی و ابتدای آن به “مه گاس” معروف بوده است و در حرکتی که به منظور ایرانی کردن اسامی انجام گرفت واژه “مه گاس” به”زابلی” تغییر نام یافت زیرا در دوره حکومت پهلوی استوار دومی بنام “زابلی زاده” در این منطقه کشته می شود . واژه مه گاس یک واژه پهلوی می باشد که از دو جزء ” مه” به معنای بزرگ و “گاس”به معنای مکان و جا تشکیل شده است و این نامگذاری حکایت از آن دارد که روزگاری این منطقه شهر بزرگ و با اهمیتی بوده است که نسبت به آبادیهای اطراف بزرگتر و با اهمیت تر بوده است.وجود تپه های باستانی در یک منطقه که متأسفانه هنوز به ثبت نرسیده حکایت از پیشینه کهن آن منطقه دارد. از این نظر زابلی جایگاه ممتازی در شهرهای بلوچستان دارد. از وقایع مهم دوران اسلامی در این منطقه مهاجرت ساکنان به ایالات بلوچستان و سند پاکستان و این مهاجران از ایلهای مهم کشور پاکستان به شمار می روند که خود به نوزده طائفه تقسیم می شوند وشماری از بزرگان و نام آوران بلوچستان پاکستان از این طوایف برخاسته اند .اما دلایل این مهاجرت را باید یکی در حمله مغولها به ایران و بالتبع بلوچستان دانست زیرا با حمله این قوم وحشی و چپاول و غارت کشور ایران ساکنان نواحی بلوچستان به پاکستان مهاجرت نمودند.

 آداب و رسوم شهرستان مهرستان

مردان و زنان بلوچ بسیار ساده و در عین حال زیبا و مناسب برای اقلیم بلوچستان می‌باشد. عموماً پوشاک مردان بلوچ شامل یک پیراهن بلندو شلوار گشاد و بسیار پرچین به همراه دستار یا لنگی بردور سر می‌باشد. پوشاک زنان بلوچ نیز تقریباً مشابه پوشاک مردان است با این تفاوت که بخشهایی از سر آستین، سر پارچه و قسمت پیش و جلوی پیراهن را با قطعات پارچه با زیبا ترین نقش‌های بومی و محلی رنگارنگ سوزن دوزی شده و تزئین نموده‌اند، رنگ و نقش این تزئینات سوزن دوزی شده در مناطق مختلف بلوچستان اندکی با هم متفاوت می‌باشد. اما امروزه جوانان پیراهن را کوتاه تر و شلوار را تنگ تر می پوشند و برای دوخت آن انواع مد دارند به جرأت میتوان گفت مردم مهرستان و سایر بلوچها تنها قومی هستند که با توجه عصر جدید فرهنگ گذشته خود را حفظ کرده اند ، تنوع و تعدد بازی‌های سنتی در مهرستان گسترده ‌است برخی از این بازیها عبارتند از نه دارو ،سه دارو ، تلکی، هپت سنگ، مجول،چوک، تالی ،کپک ،چم چراگی ،دبل ، مکل (makal) ، انجلاسکی و … نام برد ، آداب و سوم عروسی مهرستان بدین صورت بوده که در گذشته به مدت یک هفته عروسی میگرفتند ولی به مرور زمان به 2 روز کاهش یافته است. در اعیاد مردم به دیدن اقوام و نزیکان خود میروند به گندوک (gendok) معروف است.

جاهای دیدنی مهرستان

رشته کوه بیرک

بلندترین نقطه شهرستان مهرستان، رشته کوه بیرک است. کوه بیرک دارای آب و هوای مطبوع و معتدلی می باشد و شامل یک رشته کوه باریک با دشتهایی در حاشیه بوده که از کوهها و تپه ماهورهای اطراف کاملاً متمایز شده است. کوه بیرک دارای جاذبه های گردشگری و کوهنوردی فراوانی همچون آبشارهای حشانی، تاجانی، گیشتوک و دره های پر جاذبه  ماهانی، رضی و گتی می باشد. وجود غارهای طبیعی با طول بیش از  100متر و  انواع معادن از قبیل آهن ، منیزیم ، پنبه نسوز ،تالک و …  نیز از دیگر مزایای این کوه عظیم  و شهرستان میباشد. کوه بیرک علاوه بر کاربردهای مهم و استراتژیک دارای طبیعتی بسیار زیبا با گونه های فراوان و پوششی غنی از درختان بنه، بادام کوهی ، زیتون وحشی ، انجیر ، ارزن و … می باشد و تاکنون بیش از هفتادو پنج نوع ازگیاهان داروئی از قبیل ازگند، کلپوره ، گواتک ، مور ، طوتری ، آویشن و … شناسایی شده است.

و در سال های پر آب بسیاری از مردم و اهالی منطقه جهت جمع آوری این گیاهان و سایر صمغ ها ی داروئی و همچنین قارچ های محلی به این منطقه می آیند همچنین از کوه بیرک به لحاظ وجود گونه های جانوری از جمله یوز پلنگ ، قوچ ، بز کوهی ، گرگ ، کفتار، شیر ، خرس ، سمور سنگی و پرندگان نادر مانند کبک ، تیهو بلبل کوهی ، انواع عقابها و … یاد می شود. منطقه حفاظت شده “کوه بیرک مهرستان” مهمترین زیستگاه پلنگ در بلوچستان ایران است که این گونه یکی از بزرگترین نژادهای پلنگ در دنیا را نیز تشکیل می دهد. وزن یک پلنگ از این گونه بالغ به 90 کیلوگرم و طول بدنش به 180 سانتی متر می رسد و رنگ های سفید، زرد، زرد قرمز یا زرد خاکستری در خالهای این حیوان وجود دارد. این نوع پلنگ ایرانی زندگی در نقاط جنگلی و کوهستانی، ارتفاعات بالای سه هزار و 500 متر، نواحی پردرخت و صخره ای و نزدیک رودخانه را ترجیح می دهد.

گیشتک

یکی از مناطق زیبای منطقه، گیشتک است که دارای چشم اندازهای طبیعی و دیدنی از جمله چشمه، آبشار طبیعی و مناظر سرسبز است.منطقه گیشتک مناسب برای کوهنوردی است و از مناظر سرسبز جذاب و زیبا برخوردار است.

گیشتک با 13 کیلومتر فاصله در قسمت شمال کوه بیرک جاده سراوان- مهرستان واقع است و در 7 کیلومتری کلک و رزی قرار دارد.

این منطقه سبز و جذاب با چشمه‌ها، مناظر زیبا و نخلستان‌های طبیعی ودرختان سرسبز، پذیرای هر گردشگر و مسافری در ایام بهار است.

کلک و رزی

 دارای چشمه‌های زیبا و مناظر طبیعی، نخلستان‌های سرسبز و جذاب که در فاصله 25 کیلومتری تا مرکز شهر واقع شده است. مسیر دسترسی جاده زابلی به سرشهران دامنه جنوبی کوه بیرک مقابل روستای عزیزآباد است.

کاشکایی

مناظر طبیعی وچشم اندازهای بدیع، صخره مناسب برای کوهنوردی، و نخلستان‌های زیبا و سرسبز که فاصله تا مرکز شهر 30 کیلومتر است و مسیر دسترسی به آن، کیلومتر 30 جاده زابلی به ایرانشهر است.

ماهانی

دارای مناظر طبیعی زیبا همراه با چشمه و سرسبز و هم‌چنین صخره‌های بلند برای صخره نوردی دارد. فاصله آن تا مرکز شهر 15 کیلومتر بوده و در قسمت شمالی کوه بیرک واقع است و مسیر دسترسی به آن جاده پیرجاه بالاتر از دکل صدا و سیماست.

روستای کلک

روستای «کلک» با چشمه‌های زیبا، مناظر طبیعی و نخلستان‌های سرسبز و جذاب یکی از مناطق گردشگری منحصر به فرد منطقه است.

روستای «کلک» با چشمه‌های زیبا، مناظر طبیعی و نخلستان‌های سرسبز و جذاب در فاصله ۲۰ کیلومتری تا مرکز شهر مهرستان واقع شده و یکی از مناطق گردشگری منحصر به فرد این شهرستان است.

قلعه مهرستان

قلعه مهرستان، در حاشیه شهر مهرستان و در کنار زمین‌های کشاورزی واقع شده است و قدمت آن به دوره اسلامی بر می‌گردد و دارای قدمتی بیش از ۴۰۰ است این قلعه از دو قسمت حاکم‌نشین و عامه‌نشین تشکیل شده که قسمت اصلی بنا شامل دو طبقه و در برخی از قست‌ها سه طبقه است و همچنین دارای حیاط مرکزی است.

قلعه مهرستان بر روی تپه‌ای دست ساز همانند قلعه «سب» بنا شده است نکته جالب تر اینکه چاه آبی نیز با هدف تامین آب ساکنان قلعه در وسط آن حفر شده است، مساحت این قلعه در حدود یک هزار متر است و پوشش سقفی آن تنه درخت خرما و کرز بوده است.

غار اناران

غار اناران در نزدیکی مسیر اصلی جاده «گرسامان» در شهرستان مهرستان واقع شده است و یکی از غارهای طبیعی این شهرستان است.

این غار دارای ۲ دهانه ورودی عمودی متصل به هم است که یک دهانه گرد و یک دهانه اریب به همان اندازه به طوری که یک نفر با دقت و مهارت می تواند وارد آن شود، البته جهت دسترسی به درون این غار باید از وسایل ایمنی و طناب استفاده کرد و مکانی برای کوهنوردی است که با وجود آبشار در پایین دست آن جز مناظر زیبای این منطقه محسوب می شود.

جنگل پدگان

دارای مناظر طبیعی  و درختان سرسبز به طول بیش از 2 هکتار، پارک طبیعی جنگلی در تمام فصول سال، چشم اندازهای طبیعی سد رگنتک مناسب برای ماهیگیری، شکار پرندگان و قایقرانی است. فاصله تا مرکز شهر 60 کیلومتر مسیر دسترسی پایین‌تر از روستای رگنتک است.

سد ماشکید علیا

سد ماشکید علیا در روستای کهن کهور از توابع شهرستان مهرستان قرار دارد که به دلیل  وجود شرایط اقلیمی مناسب در منطقه و وسعت زیاد حوزه دریاچه‌ای آن به منطقه بکر گردشگری در این شهرستان  تبدیل شده است. همچنین کثرت تعداد جزیره موجود در این سد، این مکان را به یکی از زیستگاه‌ها و پناهگاه‌های پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی مبدل کرده است و برخی از افراد که به این منطقه روی می آورند لحظاتی را به انجام ماهیگیری می پردازند.   همه ساله با شروع فصل زمستان پرندگان از کشورهای سردسیر همسایه شمالی ‌به این شهرستان و سد ماشکید مهاجرت کرده و هنگامیکه که هوا به گرمی گرایش می باید، پرندگان نیز از مکان به نقاط سردسیر دیگر کوچ می کنند.   سد ماشکید علیا یکی از جاذبه های مهم گردشگری و تفریحی شهرستان مهرستان می باشد بطوری که می توان این مکان را نگین گردشگری این شهرستان به شمار آورد.

قایقرانی و صخره نوردی از مهم ترین تفریحات شهروندان مهرستانی و گردشگران در سد ماشکید علیا  محسوب می شود که لحظات خوش و خرمی را برای خانواده ها رقم می زند و در اذهان آنان خاطرات خوشی را به یادگار ماندگار می کند. این سد همواره در طول سال و در تمامی فصول مورد استقبال گردشگران  قرار می گیرد و  برخی نیز در این مکان اقدام به ماهیگیری می کنند و‌ لحظات خود  و را در این مکان سپری می کنند.   گفته می شود خط انتقال آب شرب شهرستانهای سیب و سوران، مهرستان و بخش های تابع از سد ماشکید علیا تأمین می شود که در آخرین سفر استاندارد به این منطقه اعتبار آن تأمین شد.

پل آباد

دارای مزارع سرسبز گندم‌زار، آب زلال قنات و درختان انار، انگور و انجیر. تا مرکز شهر 3 کیلومتر فاصله داشته و مسیر دسترسی به آن از جاده زابلی به قادرآباد است.

نخلستان زابلی

شامل نخلستان‌های سرسبز و سر درختان خرمای سر به فلک کشیده بهرآباد، زابلی، نوک آباد، شاشکی و کهن است.