مأمونیه شهری است در بخش مرکزی شهرستان زرندیه استان مرکزی ایران.در خصوص نام مامونیه نیز وجه تسمیه این شهر دقیقاً مشخص نیست؛ ولی به احتمال زیاد به دلیل اینکه در سابق محل امنی بوده و مأمن و پناهگاه مردم بهشمار میرفته و دارای برج و بارو و قلعه بوده، به این نام نامگذاری شدهاست. هر چند که عدهای نیز میگویند محل ییلاق مأمون عباسی بوده که صحت نظریه اول بیشتر است.
جغرافیا: مأمونیه مرکز شهرستان زرندیه میباشد و فاصلهٔ آن تا شهر اراک ۱۹۵ کیلومتر است. این منطقه توسط راهآهن و آزادراه به شهرهای تهران، همدان، قزوین، قم، ساوه متصل است. آبوهوای آن در قسمتهای شرقی، کویری و از غرب کوهستانی میباشد. زبان مردم این شهر فارسی است.در نزدیکی این شهر مکان تاریخی قرار دارد که به نام پینیگرد مشهور است. این مکان در حدود ۳۰۰ سال پیش مرکز این منطقه بوده و تبادلات تجاری در این منطقه انجام میشدهاست. این مکان بر اثر سیل از بین رفته و ساکنان آن به مکانهایی از قبیل روستای کریم آباد، روستای اکبر آباد گلچهره و زرند کهنه مهاجرت کردهاند. بقایای این مکان تاریخی قابل مشاهدهاست.
استان: مرکزی
شهرستان: زرندیه بخش مرکزی
جمعیت: ۲۱٬۸۱۴ نفر (۱۳۹۵)
جغرافیای طبیعی: ارتفاع از سطح دریا ۱۲۵۶ متر
آبوهوا: میانگین دمای سالانه ۲۵ درجه سانتیگراد
زبان: مردم منطقه مامونیه، امیر آباد و زرند کهنه فارس زبان و آسیابک و خورشید آباد ترک زبان هستند.
جاذبه های گردشگری مامونیه
مسجد و حمام چال مامونیه
خانه های قدیمی و کاه گلی که فقط اندکی از آنها باقی مانده نشان دهنده معماری بومی این منطقه می باشد اکثر خانه ها دو ایوانی هستند در برخی از آنها بالاخانه هم دیده می شود در اکثر آنها طویله در بخشی از حیاط قرار داشته که نشان از بافت روستایی آن دارد ایوان های رفیع و بلند را در تمام بناها می توان مشاهده نمود که نشان از هنر معماران در ایوان سازی است تمام اتاقها دارای سقف طاق دار و طاقچه و رفع بوده و توسط پنجره های کوچک از جهت جنوب نور می گیرند و احداث زیر زمین و پیشانی بر آمده نشان از معماری کویری این منطقه دارد وجود حوض کاشی در وسط حیاط و درختان میوه در تمام حیاط های قدیمی مشاهده می شود.
نمای یک زیر زمین قدیمی در مامونیه
در جنوب منطقه مامونیه منطقه امیر آباد و زرند کهنه قرار گرفته و آثار عمارت محبعلی خان در عهد خاقان مغفور دیده می شود که البته در اثر تقسیم ارث به مرور زمان تنها بخشی فرسوده ای از آن عمارت باقی مانده و امامزاده پنج تن را شاید بتوان سالم ترین امامزاده زرندیه نامید و تپه تاریخی در بخش جنوبی شهر بقایای تمدن کهن می باشد بیشتر بناهای این منطقه دارای بالاخانه می باشد و ایوان سازی مانند منطقه مامونیه رفیع نیست و از نظر تزئینات دارای قابلیت های بهتری نسبت به دیگر محله ها هستند در بخشی از خیابان بقایای یخچال قدیمی دیده می شود که تنها بخشی از آن باقی مانده با خشتهای بزرگ به صورت عرق چین احداث گردیده است در این منطقه ساخت و ساز جدید به ندرت دیده می شود و بافت سنتی خود را نسبت به دیگر نقاط حفظ نموده است.
خانه قدیمی در محله زرند کهنه
در منطقه خورشید آباد که در شرق شهر واقع گردیده است، می توان چند ساختمانهای قدیمی را مشاهده نمود که اکثر این بناها دارای سر در می باشد که در دو طرف آن فضای نشستن قرار دارد و پوشش سقف آن طاقدار می باشد و در نزدیکی این محل یخچال مهدی آباد قرار دارد
یخچال مهدی آباد
منطقه آسیابک شمالی ترین نقطه شهر می باشد بناهای قدیمی این منطقه اغلب در یک طبقه احداث گردیده دارای سر در ورودی می باشند و با توجه به اینکه خاک این منطقه محکم است زیر زمین در اکثر بناها دیده نمی شود و ساختمانها بیشتر در ضلع شرق حیاط ها احداث گردیده اند .
سر قلعه مامونیه
با انجام گمانهزنیها در محوطه تپه سرقلعه مامونیه واقع در استان مرکزی بهنظر میرسد این تپه تاریخی یک قلعه مربوط به دوره پیش از اسلام با ساختار خشتی است.