شهرستان زیبا و دیدنی بردسکن از جاهای زیبا و دیدنی استان خراسان رضوی محسوب می شود.مرکز این شهرستان شهر بردسکن است. با توجه به اینکه استان خراسان رضوی قطب گردشگری مذهبی کشور می باشد و در طول سال میزبان گردشگران فراوان داخلی و خارجی بسیاری است شهرستان بردسکن نیز با پیشینه ی طولانی و منابع طبیعی بینظیرش میتواند مقصد گردشگری مناسبی برای گردش و تفریح باشد.
در سال ۱۳۹۵، این شهرستان تعداد ۷۵٬۶۳۱ نفر جمعیت در ۲۳٬۷۳۲ خانوار داشتهاست.
موقعیت جغرافیایی
این شهر بخاطر داشتن باغات میوهای فراوان (انگور، انار، انجیرو..) به شهر میوههای بهشتی شهرت دارد. شهرستان بردسکن با مساحت تقریبی ۷۶۶۴ کیلومتر مربع واقع بر گستره جغرافیایی استان خراسان رضوی از سمت شمال با شهرستان سبزوار، از شرق با شهرستان خلیلآباد، از شمال شرق با کاشمر و از جنوب با طبس در استان خراسان جنوبی و از غرب با شاهرود در استان سمنان محدود بوده است.ارتفاع این شهر از سطح دریا ۹۸۵ متر است و بر اساس آخرین تقسیمات کشوری دارای ۳ مرکزی، انابد وشهرآباد، هفت دهستان و سه شهر (بردسکن، انابد و شهرآباد) و ۳۹۳ روستای دارای سکنه و خالی از سکنه میباشد.
پیشینه تاریخی شهرستان بردسکن
شهرستان بردسکن دارای سوابق تاریخی چندین ساله میباشد. برج فیروزآباد از یادگارهای عصر سلجوقیان، برج کشمر مربوط به عهد ایلخانیان و آثار متعدد دیگر شهرستان ازجمله تپههای چوپان مربوط به دوهزار سال قبل از میلاد نشان از قدمت منطقه دارد.نتایج بررسیهای باستانشناسی بر روی تپهها و محوطههای باستانی و همچنین شواهدی از آثار فرهنگی حاکی از آن است که منطقه بردسکن در هزارههای دوم و اول پیش از میلاد مسکونی و آباد بودهاست. این ناحیه در قرون و سدههای گذشته جزیی از سرزمینی بهشمار میرفت که در متون جغرافیایی و تاریخی از آن با نام (ترشیز) یا (طرثیث) یاد شدهاست. ترشیز در نیمه اول سده چهارم هجری از شهرهای تابعه نیشابور محسوب میگردید. به شهادت متون تاریخی ناحیه مز بور در سالهای ۵۲۰ ق و ۶۵۰ ق، توسط سلجوقیان و سپاهیان مغول و بعد از آن نیز آماج حملات بسیار گردید. با طلوع دولت نادر شاه افشار اندکی از تهاجمات افغانها و ترکمنها به این ناحیه فروکش نمود اما این ناآرامیها تا سلسله قاجار نیز ادامه یافت.نام بردسکن را میتوان برگرفته از بَردْ به معنی سرما و مسکن به معنی سامن یا اسکان تلقی کرد. با نگاهی به آب بردسکن که بسیار سرد است و به آب نوبهار معروف است شاید بتوان به این وجه تسمیه نزدیکتر شد؛ بنابراین بردسکن سرزمینی با زمستانهای سرد و خشک بوده که مردم در آن اسکان یافتهاند و اگر به وجه تسمیه دیگری بخواهیم اشاره کنیم، این است که بَردْ را به معنای همان سرزمین سرد و خشک بگیریم و اسکن را به معنای آرامش. پس بردسکن به معنی سرزمین سرد و خشک است که مردمش با آرامش در آن ساکن هستند.
بناهای تاریخی شهرستان بردسکن
برج علی آباد
برج علیآباد مربوط به سدهٔ ۸ ه.ق است و در شهرستان بردسکن، روستای کشمر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۲۷ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست. این بنا در فاصله ۵ کیلومتری شمالی جاده اصلی بردسکن به شهرستان خلیلآباد در میان روستای کشمر واقع است این بنا بر فراز بقایا و آوارههای قلعه کهن به نام کوشک بنیان شده و از دیدگاه معماری با برج رادکان قابل مقایسهاست. نمای خارجی بنا در پائین هشت ضلعی و بالاترین قسمت آن دارای گنبد مخروطی و به صورت دو پوستهاست که ۴۸ نیم ستون به انضمام تزئینات هندسی از آجر و کاشی فیروز ای زینت بخشی از آن شدهاست و این اثر بیشتر نشان دهنده اسلوب معماری در قرن هفتم است. شکل مناره مانند برجی است که منظره خارجی آن از چهل و هشت ترک آجری تشکیل شدهاست و دوازده قالب آجری مزین به اشکال لوزی دارد. در حد فاصل ستونهای بدنه برج و گنبد آن تزئینات قطارسازی با کاشیهایی به رنگ فیروزهای تعبیه شدهاست. گنبد آجری آن مخروطی شکل و دو پوشهاست. پوشش اول دارای روزنی است که نور را به داخل بنا هدایت میکند، پوشش دوم بسیار بلندتر از پوشش نخستین است. در بالای گوشواره مقرنس کاری زیر گنبد، شیارهایی باریک و با انتهایی پهنتر وجود دارد. این شیارها بیست و چهار عدد میباشند. ارتفاع گنبد بنا ۱۸ متر است و شکل داخلی آن، ۸ گوش است. محیط داخلی آن ۲۲ متر و محیط خارجی آن ۴۴۲ متر است. زمان ساخت این مناره را در مقایسه با میل رادکان در حدود قرن هفتم هجری قمری میدانند. سر در برج به شکل ایوان اتاق داری است که در اصل دارای کتیبهای بودهاست. در سطح فوقانی میان حجرههای طبقه دوم، آثار گچبری وجود دارد و اکنون قسمت مختصری از آن باقی ماندهاست.
برج فیروز آباد
این اثر تاریخی در ۱۷ کیلومتری جنوب بردسکن و در بخش شهرآباد و در میان روستای فیروزآباد قرار دارد. این بنا بر روی ویرانههای بست دروازه ترشیز قدیم قرار گرفتهاست. قرائن و شواهد باستانشناسی مؤید آثار زیستگاهی از صدر اسلام تا سده هفتم هجری در اطراف بنا است که بنا بر اقوال عبور علی بن موسی الرضا از این مسیر بودهاست. مناره مزبور با ظاهری استوانهای شکل و با ارتفاع ۱۸ متر از نظر تزیینات و نحوه آجر چینی نشان دهنده معماری به سبک و شیوه رازی است. بنا دارای دو کتیبه در بالا و پایین با مضامین آیات قرآنی، تاریخ بنیان اثر و بانی آن به خط کوفی بوده که قرائت این خطوط به دلیل مخدوش بودن دشوار است. همچنین در داخل مناره نیز پلکانی بهطور مارپیچ تعبیه شدهاست. روی هم رفته ویژگیهای معماری بنا، انتساب این اثر را به عصر سلجوقی نشان میدهد.
رباط کبودان
بنای قاجاری رباط کبودان در میان روستایی به همین نام در ۱۰ کیلومتری بردسکن قرار دارد. به قولی واقف این رباط (حاجی میرزا احمدی مجتهد کاشمری) بوده و به سعی و اهتمام (کربلائی غلامرضا طبسی) بنیان شدهاست. شالوده رباط سنگی است و با طرح و نقشه یک ایوانی مشتمل بر حیاط مرکزی، دوازده اتاق، نماز خانه، محل نگهداری چهار پایان (اصطبل) و… میباشد.
مسجد جامع سیف آباد
این بنای مذهبی در ۱۰ کیلومتری جنوب بردسکن و در روستای سیف آباد واقع شدهاست. بیشترین فضای مسجد در بخش شرقی آن به صورت شبستان ستوندار با پایههای چهار ضلعی به ابعاد ۱٫۵ متر شکل گرفتهاست. بر رأس پوشش گنبد خانه، گنبدی با ظاهر ساده و بر بالای ایوان دو ستون کوچک آجری که نمادی از ماذنه میباشد به چشم میخورد. محراب داخل بنا و پوشش زیر گنبد با آجرهای خفته راسته تزئین شدهاست. بنا بر شواهد معماری مسجد جامع سیف آباد با ساختار یک ایوانی در سده سیزدهم هجری بنیان گردیدهاست.
قلعه رحمانیه بردسکن
این قلعه در روستای رحمانیه و در ۱۹ کیلومتری جنوب غربی بردسکن قرار گرفته و بنا بر مطالعات انجام شده قدمت آن به قرون ۸ تا ۱۲ ه.ق بازمیگردد. قلعه رحمانیه دارای پلانی دایرهای شکل میباشد که نحوه قرار گرفتن آن در ارتفاع موید این نکتهاست که قلعه رحمانیه یکی از ابنیه نظامی و مستحکم دوران خود بودهاست. فضاهای داخلی نیز به صورت دایرهای و متحدالمرکز ساخته شدهاند و در ساختار آن از ملات کاهگل و خشت استفاده شدهاست.
قلعه شادی آباد بردسکن
این قلعه از قرن پنجم تا قرن هشتم هجری قمری آباد و مسکونی بوده و هنوز مخروبههای آن مشهود است. قلعه شادی آباد به صورت کهن دژی بسیار بزرگ و در شش جهت دارای برجهای دیدهبانی و قراول خانه بودهاست و شخصی به نام محمدحسین نامرادی که امروز در دوبیتیها ذکر زبانها است ساکن این قلعه بودهاست. این بنا در فاصله ۳۰ کیلومتری جنوب غربی بردسکن و در فاصله ۶ کیلومتری شمال قلعهٔ تاریخی رحمانیه، در فاصله ۹ کیلومتری شمال امامزاده اللهآباد واقع است.
آرامگاه عبدل آباد
مقبره عبدل آباد در فاصله ۲۵ کیلومتری از جنوب خاوری بردسکن قرار دارد. این بنا بقعهای خشتی آجری به ارتفاع ۱۰ متر میباشد که گنبدی بر فراز آن ساخته شده و فضای داخلی آن در قسمت زیر گنبد و بخشی از دیوارهای داخلی منحصر به گچبریهای سادهاست، بنا متعلق به سده هشتم هجری میباشد.
آب انبار سید باقر
در مرکز بردسکن و در مقابل مسجد جامع این شهر بنایی آجری از دوره قاجار واقع میباشد که به آب انبار سید باقر مشهور است. ساختار معماری این آب انبار دارای ۲۲ پله آجری، فضای پاشیر و مخزن بوده و از ویژ گیهای بارز آن وجود بادگیری چهار طرفه به ارتفاع ۲ متر بر روی گنبد مخزن آن است.
آب انبار روستای کوشه
این بنا در ۱۲ کیلومتری جنوب شهرستان بردسکن و در روستای کوشه قرار گرفتهاست. با عنایت به اعتقادات مردم کوشه این آب انبار در اواخر دوره قاجار به همت مردی خیر به نام محمد غلامی ثانی بنا شده و معمار آن استاد کربلایی نصرالله معمار شهر آبادی بودهاست. آب انبار کوشه از خشت پخته ساخته شده و باد گیر زیبای آن بر فراز بنا چون نگینی میدرخشد و چشم هر بینندهای را خیره میکند.
امامزاده اللهآباد
امامزاده اللهآباد در روستای اللهآباد، در ۲۲ کیلومتری بردسکن قرار گرفتهاست. بنای این امامزاده دارای نقشهای چهارگوش است با نگرش به شواهد این بنای مذهبی احتمالاً در عصر صفویه ساخته شده و از گذشته تاکنون برای مردم منطقه مکانی مقدس بهشمار میرفته که برای اهدای نذورات به آن جا میروند.
جاهای دیدنی و طبیعی بردسکن
منطقه حفاظت شده درونه
منطقه حفاظتشده درونه با وسعت ۶۶٬۷۲۶ هکتار در غرب شهرستان بردسکن و نزدیک به منطقه حفاظت شده توران واقع شدهاست. این منطقه یکی از زیستگاههاییوزپلنگ آسیایی است که در تیر ماه ۱۳۹۱ برای اولین بار از یک قلاده یوز آسیایی توسط دوربینهای تلهای در این منطقه عکس برداری شده همچنین در سال ۱۳۹۳ نیز حضور چهار قلاده یوز در این منطقه اعلام و ثبت شد.
پناهگاه حیات وحش دشت لاغری
پناهگاه حیات وحش دشت لاغری بردسکن در بخش انابد در شمال غربی این شهرستان واقع شدهاست. منطقه دشت لاغری طی مصوبه شماره ۳۶۳ شورای عالی محیط زیست در مورخ ۱۳۹۱/۲/۳۱ با وسعت ۲۶۲۱۳ هکتار به عنوان پناهگاه حیات وحش به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست پیوست. پناهگاه حیات وحش دشت لاغری بردسکن یکی از مهمترین زیستگاههای پرندگان وحشی نظیر زاغ بور(زاغ ایرانی)، هوبره، سیاه سینه، کبوتر چاهی، کبک، تیهو، سنگ چشم و انواع گنجشک سانان است. از پستانداران وحشی این منطقه میتوان به یوزپلنگ آسیایی، گربه وحشی، گرگ، کفتار، روباه و آهو اشاره کرد.
دهانه بیجورد و آبشار سربرج
دهانه بیجورد یکی دیگر از مناطق مفرح و خوش آب و هوای شهرستان بردسکن میباشد که در شمال این شهرستان در میانه کوهها و کوهپایههای بیجورد واقع شدهاست؛ و در کنار جاده بینالمللی قرار داردو دو چنار بزرگ به ارتفاع تقریبی پنجاه متر دارا میباشد و چندین هزار رهگذر و مسافر و توریست از منطقه تفریحی بیجورد دیدن میکنند و از هوای بسیار معتدلی دارا میباشداین منطقه بسیار سر سبز و خرم بوده و به علت داشتن چشمهها و آب فراوان از پوشش گیاهی ویژهای برخوردار است. از سایر جاذبههای طبیعی بردسکن میتوان به آبشار سربرج اشاره کرد که در ناحیهٔ شمالی بردسکن واقع شدهاست.
دهانه آب درونه
دره سرسبز و زیبای دهانه آب در فاصله ۶۰ کیلومتری غرب شهر بردسکن و ۱٫۵ کیلومتری روستای درونه در محدوده منطقه حفاظت شده درونه واقع است. جویباری جاری، آبشارهای دلانگیز و چشمههای جوشان در آغوش کوه زرد و در کنار قلاع تاریخی گورا و دختر، محیطی دیدنی و خاطره انگیز برای گردشگران و محلی برای انس و الفت با طبیعت و میراث کهن فرهنگی است.
دره آسیاب خوشاب
این دره یکی از مناطق خوش آب وهوای شهرستان بردسکن است که در شمال این ناحیه واقع شدهاست منطقه شمالی بردسکن دارای کوهپایههایی زیبا و خرم و کوههایی نسبتاً رفیع نظیر کوه سرخ، چهل دختر، بغل داغ، وارسنگ میباشد که درههای سرسبز در میانهٔ آنها واقع شدهاند. دره آسیاب خوشاب از تنوع گیاهی مطلوبی بر خوردار است و در آن انواع درختان مثمر و غیر مثمر رشد نمودهاند.
کفه نمکی بردسکن
منطقه طبیعی کفه نمک در جنوب شهرستان بردسکن و در ۱۲ کیلومتری جنوب روستای رحمانیه در بخش شهرآباد قرار دارد این پهنه نمکی از سطح دریاهای آزاد ۸۰۵ متر ارتفاع دارد و با وسعت تقریبی ۷۸۸۸ هکتار متعلق به دوران سوم (کرتاسه) و چهارم (آئوسن) زمینشناسی است که با جهتی شمال شرقی ـ جنوب غربی در جنوب شهرستان بردسکن واقع شده و بهطور کلی اتفاقات زمینشناسی منطقه موجب پدید آمدن چشماندازی زیبا از طبیعت بیابانی ـ کویری و رسوبات تبخیری نمکی شدهاست.
جلوههای زیبای بلورهای نمک در حال شکلگیری، تراکم ساختاری بلورهای نمک بر روی شنزارها، ایجاد چالههای نمکی و حوضچههای آب حاصل از تعریق خاک از دیگر ویژگیهای منحصر به فرد این زیستگاه طبیعی است و آن را در کشور و منطقه به یک زیستگاه منحصر به فرد تبدیل کردهاست.
طبیعت زیبا و منحصر به فرد کفه نمکی بردسکن در سال ۱۳۹۰ به عنوان نخستین اثر طبیعی از استان خراسان رضوی در فهرست آثار تاریخی، طبیعی و معنوی ایران به ثبت رسید.
شاید عجیب باشد این همه جای دیدنی در یک شهرستان در خراسان رضوی اما این واقعا ممکن است که گردشگری به این منطقه مسافرت کند و وقت خود را به بطالت بگذراند.از جاذبه های گردشگری این شهرستان لذت ببرید.
