جاهای دیدنی لالجین ـ پایتخت سفال ایران

شهر لالجین یکی از قطب‌های گردشگری استان همدان و به عنوان مرکز سفال و سرامیک در خاورمیانه شناخته شده‌است. شهر لالجین یکی از شهرهای شمالی استان همدان است که در بخش لالجین شهرستان بهار واقع شده‌است. اين شهرستان دارای سه شهر به نامهای بهار، لالجين و صالح‌آباد بوده، دارای هفتاد و دو آبادی، دو بخش و پنج دهستان است. اکثریت مردم این بخش به زبان ترکی تکلم می کنند.

شهر لالجین در دشت نسبتاً همواری واقع شده و روخانهٔ قوری‌چای در شمال و رودخانهٔ یکه‌چای در جنوب آن جریان دارد. این منطقه از لحاظ آب‌های زیرزمینی بسیار غنی بوده و ساکنان آن به ایجاد چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق روی آورده‌اند.

موتورهای آب موجود در پیرامون لالجین، آب موردنیاز کشاورزی در این منطقه را فراهم آورده و اغلب ساکنان به کشت انگور یاقوتی، جو، چغندرلبویی،سیب‌زمینی، و گندم بنفش اشتغال دارند. پیش‌تر آبیاری باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی شهر از طریق چشمه‌ها، رودخانه‌ها و کاریزها صورت می‌گرفته که هنوز هم برخی از کاریزهای تاریخی مربوط به دورهٔ صفویه در شمال و شمال غرب شهر دیده می‌شوند.

وجه تسمیه

نام لالجین احتمالاً از دو بخش لاله و جین شکل یافته‌است. جین پسوند مکان است که در ساخت نام شهرها و روستاهای دیگر استان همدان نیز به کار رفته است؛ همانند وفرجین، گنده‌جین، دیوجین، توی‌جین و فارسجین.(همچنان که پسوند گان و جان نیز در ساخت اسم نواحی‌ای همچون گلپایگان، شادگان، آذربایجان و زنجان به کار رفته‌است). در این صورت می‌توان لاله‌جین را به معنای آبادی لاله دانست. همچنین بعید نیست که کلمه لالجین، محرّف لاجین یا لاچین باشد که در زبان ترکی، نام پرنده‌ای شکاری است. به هر حال، ترکیباتی همچون لعل چین، لاله چین یا لاله چینی نباید درست باشد.

برخی از اهالی شهر می‌گویند که به هنگام ورود مغولان به همدان گذر لشکریان چنگیزخان به لالجین افتاد. آنان گروهی از مردان این شهر را به چین فرستادند تا از هنرمندان چین، سفالگری بیاموزند. این سفرکردگان نیز پس از آموختن هنر سفالگری به لالجین برگشتند و به کار پرداختند. از آن پس این روستا لاله چین نام گرفت. این روایت به نظر افسانه‌ای بیش نیست؛ چون هنر سفالگری در ایران، سابقه چند هزار ساله دارد؛ لذا طی مسافت دور و دراز ایران تا چین لزومی نداشته است؛ وانگهی اعزام شدگان به چین می‌بایست نحوه ساخت چینی را بیاموزند و نهایتاً باید پرسید چرا باید مغولان چنین لطفی در حق بومیان این ناحیه می‌کردند؟ لالجین در محاورات مردم استان همدان اغلب به صورت لَلین یا لالون (Lalon) تلفظ می‌شود.

انتخاب به‌عنوان شهر جهانی سفال

بهمن نامور مطلق معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور از انتخاب لالجین به عنوان شهر جهانی سفال خبر داد و افزود: در راستای ارسال پرونده‌های این دو شهر (لالجین و مشهد) به شورای جهانی صنایع دستی، داوران این شورا اردیبهشت ماه سال۱۳۹۵ازشهرهای مشهد و لالجین بازدید کردند و داوری خود را ارائه دادند و نتایج آن را برای کارشناسان عالی شورای جهانی صنایع دستی ارسال کردند. پس از بررسی‌های نهایی و اعلام نظر رؤسای چهار منطقه اروپا، آمریکای لاتین، آمریکای شمالی و آفریقا، خوشبختانه طبق نامه‌ای از سوی خانم غدا هیجاوی رئیس منطقه آسیا و اقیانوسیه و بر اساس اعلام رسمی دفتر رئیس شورای جهانی صنایع دستی، مشهد به عنوان شهر جهانی سنگ‌های قیمتی و لالجین به عنوان شهر جهانی سفال انتخاب شد.

خاک رس لالجین

وجود معدن بزرگی از خاک رس مرغوب در لالجین باعث شده گل رُس لازم برای سفالگری با کمترین هزینه و بالاترین کیفیت به دست آید و این خود یکی از مهمترین علل بقاء و پیشرفت این هنر اصیل در این منطقه می باشد.

اقتصاد لالجین

سفال بعنوان اصلی ترین ره آورد این شهر، باعث شده از قدیم گردشگران و سرمایه گذاران زیادی به این شهر جذب شوند. کارگاه های سفالگری لالجین به مرور و به همت خود مردم پیشرفت کردند تا اینکه شاخه های جدید مرتبط با سفال، یعنی سرامیک و چینی نیز به تولیدات این شهر اضافه شدند.

این پیشرفت ها به حدی بود که در اواسط دهه ی 70 دیگر کارگاه های سنتی داخل شهر جوابگوی نیاز مردم نبود و مردم از نداشتن کارگاه رنج می بردند. در این شرایط مسولین بومی و مردم دست به دست هم داده، پیگیر احداث شهرک صنعتی سفال لالجین شدند. این پیگیری ها در سال 80 نتیجه داد و شهرک صنعتی سفال لالجین با 500 واحد تولیدی بزرگ و کوچک افتتاح شد و افراد زیادی از نقاط مختلف استان و حتی خارج استان توانستند در لالجین مشغول به کار شوند. امروز به پشتوانه قریب به 1000 کارگاه تولیدی(مجموع کارگاه های داخل شهر و شهرک صنعتی)، شهر لالجین به قطب اقتصاد استان تبدیل شده است و سفال و سرامیک این شهر بالاترین سهم از صادرات استان همدان را به خود اختصاص داده است.

گردشگری لالجین

کارگاه ها و فروشگاه های سفال لالجین، از جاذبه های مهم گردشگری استان همدان محسوب می شوند که همه ساله گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به این شهر جذب می کنند.

جهانی شدن لالجین

در سال 94 به کوشش مسولین وقت سازمان صنایع دستی، شهر لالجین برای احراز عنوان شهر جهانی سفال، در شورای جهانی صنایع دستی اعلام کاندیداتوری کرد که پس از حضور هیأتی از داوران از کشورهای مختلف در این شهر و ارزیابی کیفیت سفال ها، هنرمندان و قابلیت های این شهر، در سال 95 عنوان «شهر جهانی سفال» را از طرف شورای جهانی صنایع دستی(تحت نظر یونسکو)، کسب نمود.

جهانی شدن لالجین باعث رفع تحریم ها و بازگشت دوباره ی این شهر به جایگاه خود در صادرات شد و کشورهایی مثل: بلژیک، هلند، دانمارک، انگلیس، آلمان، هلند، امارات، قطر و… شروع به همکاری مجدد با لالجین کردند.