مهریز یکی از شهرهای استان یزد در ایران است. این شهر در بخش مرکزی شهرستان مهریز واقع است.این شهر در جنوب استان یزد و در ۳۰ کیلومتری شهر یزد و در کنار جاده استراتژیک تهران ـ بندرعباس (یزد ـ کرمان) قرار دارد. این شهر بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ دارای جمعیتی برابر با ۳۴٬۲۳۷ نفر بوده‌است.
مهریز روستاهای زیادی دارد که شغل اکثر مردم آن، کشاورزی، دامداری و مصالح‌سازی و کارهای ساختمانی مانند بنایی، گچکاری و… است. از جمله روستاهای آن می‌توان به مخلصون، ثانی آباد، میرک آباد، خورمیز ومدوار اشاره کرد.
مهریز با قابلیتهای تفریحی و گردشگری فراوان، همواره پذیرای خیل کثیری از گردشگران داخلی و خارجی است. همانطور که میدانید گردشگران خارجی بیشتر میل به جاذبه های گردشگری تاریخی ایران دارند و به همین منظور وارد کشور می شوند.
مهریز یکی از جذاب‌ترین و باستانی‌ترین شهرهای استان یزد است که از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی بسیار دیدنی برخوردار است و از جمله شهرهای پرطرفدار و توریستی این استان به‌شمار می‌آید. این شهر با قابلیتهای تفریحی و گردشگری فراوان، همواره پذیرای خیل کثیری از گردشگران داخلی و خارجی است. با ما همراه باشید تا شما را به این شهر باستانی ببریم و با دیدنی‌های جذاب آن بیشتر آشنایتان کنیم.
رباط زین الدین
رباط یا کاروانسرای زین‌الدین در ۳۰ کیلومتری مهریز قرار گرفته است و تاریخ احداث آن به دوران صفویه بین سال‌های ۱۰۰۷ تا ۱۰۳۰ هجری قمری باز می‌گردد. این کاروانسرای آجری، تنهای بنای تاریخی مدور ایران است که پنج برج، پیوسته از آن محافظت می‌کنند.
فضای داخلی رباط زین‌الدین از اتاق‌ها، سکوهای استراحت مسافران، شاه‌نشین، شترخانه و بادگیر تشکیل می‌شود. هنوز هم این کاروانسرا، کاربرد اقامتگاه و هتلدارد و پذیرای گردشگران داخلی و خارجی است.
مسجد جامع باغ بهار
مسجد جامع باغ بهار یکی از قدیمی‌ترین مساجد مهریز است که در محله بغدادآباد قرار گرفته است. این بنا قریب به ۳۴۰ سال قدمت دارد و توسط مرحوم «ملامسعود» که از تجاران قدیم و نامی یزد بود، احداث شده است.
روستای تاریخی سریزد
سریزد یکی از روستاهای تاریخی و باستانی ایران است که خصوصا در دوره‌های سلجوقی، ایلخانی و صفوی رونق داشته است. قدمت این روستانزدیک به ۳ هزار سال است و دارای جاذبه‌های دیدنی متعدد و زیبایی است. در ادامه به برخی از این دیدنی‌ها اشاره‌ای کوتاه می‌کنیم.
قلعه تاریخی سریزد
قلعه تاریخی سریزد یکی از پیچیده‌ترین سازه‌های قبل از اسلام در دوران ساسانی است که در قدیم، تسخیر نشدنی بود. نکته جالب اینجا است که این قلعه در قدیم کاربرد نظامی نداشت. در داخل این ارگ اتاق‌های فراوانی وجود دارد که مردم در قدیم آن‌ها را اجاره می‌کردند و اشیای باارزش‌شان از جمله پول، طلا، جواهرات و غلات را در آن قرار می‌دادند. ارگ سر یزد در واقع اولین صندوق امانات دنیا به‌شمار می‌رود.
کاروانسرای کهنه
کاروانسرای کهنه یکی از یادگارهای به جای مانده از عهد صفوی است که در آن زمان سر راه جاده ابریشم بنا شده است. افراد زیادی از اقصی نقاط دنیا برای خرید و فروش کالا در قدیم به این کاروانسرا می‌آمدند.
رباط نو
رباط نو در شمالی‌ترین قسمت قلعه سریزد قرار گرفته و مربوط به دوران صفویه است. این بنا از آجر ساخته شده، نه از خشت و گل، زیرا در قدیم متعلق به قشر مرفه جامعه بود، به همین دلیل استوارتر و زیباتر ساخته شده است.
چاپارخانه مهریز
بنای چاپارخانه متعلق به عصر ساسانی است و روزگاری محل عبور و گذر کاروانیان بسیار و محل تاخت و تاز اسبان چاپار بوده است. بنای این چاپارخانه مربع شکل بوده و در هر گوشه آن برجی برای دیده‌بانی به چشم می‌خورد.
آب انبار پای برج
آب‌انبار پای برج، به گونه‌ای خاص در دوران قاجار بنا شده است. همانطور که از نام آن پیدا است، فضای بالای مخزن این آب‌انبار به‌صورت برج استوانه‌ای شکل طراحی و احداث شده است. بر روی دیواره این برج، تزئیناتی به شکل نقوش هندسی ساده نیز دیده می‌شود. کنار این آب انبار نیز ساباطی وجود دارد که برای استراحت اهالی بوده تا پس از طی کردن پله‌های آب‌انبار و برداشتن آب، کمی خستگی از تن به در کنند.
باغ مدرسی
باغ مدرسی، یکی از خانه باغ‌های زیبای سریزد است که با معماری هوشمندانه‌ای که پایه و اساس آن کاربرد از طبیعت برای زیستن در کویراست، بنا شده است. جالب‌ترین نقطه این خانه، هشتی یا حوض‌خانه آن است که ظریف‌ترین، بدیع‌ترین و کامل‌رین شکل گچبری را بر سقف آن می‌توان مشاهده کرد.
مسجد جامع سریزد
مسجد جامع سریزد در دوره‌های مختلف مرمت و بازسازی شده و کتیبه‌ای از دوران قاجار بر روی دیوار کاهگلی آن دیده می‌شود.
عمارت سنمبر
عمارت تاریخی سنمبر از گواهان قدمت و دیرینگی سریزد است. این عمارت به‌صورت قلعه‌ای است که تماما از خشت و گل بنا شده است. عمارت سنمبر در گذشته‌های دور، شکوه و جلال خاصی داشته، به این دلیل که قناتی پر آب از میان آن عبور می‌کرده است.
باغ آهو
باغ آهو مجموعه‌ای ۳۵ هکتاری است که در آن ۱۰۰ راس آهو، ۳۷ راس گوزن، ۵۰ راس قوچ و میش و حدود ۱۲۰ نوع پرنده زینتی نظیر طاووس، قو مشکی، کاسکو، طوطی کوتوله، غاز کانادایی، فلامینگو، غاز وحشی اکراینی، مرغ شاخدار و دیگر حیوانات نگهداری می‌شوند.
قلعه مهرپادین
قلعه مهرپادین یکی از آثار باستانی و زیبای شهر مهریز است که مابین جاده یزد به کرمان در خیابان انقلاب در قسمت ورودی زمین‌های کشاورزیآن منطقه جای گرفته است.
مسجد جامع مهرپادین
مسجد جامع مهرپادین از جمله دیدنی‌ترین و معروف ترین مساجد مهریز است. بنای این مسجد متعلق به قرن هشتم هجری قمری است و نزدیک به ۹۰۰ سال قدمت دارد و از گنبد، ایوان، شبستان و مناره تشکیل شده است. مناره این مسجد بر سر در آن ساخته شده و با کتیبه‌ای از کاشی معرق تزئین شده است.
سرو کهنسال
سرو کهنسال و تناوری نزدیک به هزار سال است که در شهر مهریز قرار دارد و حدودا ۱۵ متر ارتفاع دارد. این سرو کهنسال از شگفتی‌های کشور و از جاذبه‌های گردشگری مهریز به‌شمار می‌رود.
چشمه غربال بیز
چشمه غربال‌بیز در نزدیکی شهرستان مهریز قرار دارد و باعث جذب مسافران زیادی در این منطقه خوش آب و هوا شده است. این چشمه هرساله در اوایل بهار به دریاچه‌ای طبیعی تبدیل می‌شود و در سال‌هایی که بارش باران و برف زیاد باشد، می‌توان در آن قایقرانی و ماهیگیری نیز کرد.
برج بادگیر شکیب
برج بادگیر شکیب توسط یکی از خیرین مهریز به نام «جعفر شکیب» در زمینی به مساحت ۱۰ هزار متر مربع به همراه یک دبیرستان دخترانه و یک کبوترخانه بنا شده است. این برج نزدیک به ۵۵ متر ارتفاع دارد و از جمله بلندترین بادگیرهای دنیا پس از برج باغ دولت‌آباد یزد به‌شمار می‌رود.
قلعه خورمیز
قلعه خورمیز یکی از آثار باستانی مهریز است که به فرمان «هرمز بن انوشیروان ساسانی» در دوران ساسانیان بر روی تپه‌ای سنگی، مشرف به روستای خورمیز ساخته شده و دارای شش برج است.
غار لابید حبیبیان
غار لابید حبیبیان غاری کاملا فنی است که نام آن از روستایی که در آن قرار گرفته، برداشته شده است. این غار کاملا دیواری است و از سنگ‌های گرانیت بسیار زیبایی تشکیل شده است.
حمام استهریج
حمام سنتی استهریج متعلق به اواخر دوران قاجار است و از دو حمام بزرگ و کوچک تشکیل شده است. عمده مصالح به کار رفته در این بنا، آجر و خشت است. در سالیان اخیر، حمام کوچک و بزرگ این مجموعه به یکدیگر ملحق شدند و پس از مرمت، این حمام به‌عنوان موزه مردم‌شناسی مهریز، کاربرد داشت. اکنون موزه مردم‌شناسی مهریز به «باغ پهلوان پور» منتقل شده است.
باغ پهلوان پور
باغ جهانی پهلوان پور که تاریخ احداث آن به اواخر دوران قاجار باز می‌گردد، به دلیل اینکه از نظر گردشگری، بازدیدکننده و جاذبه بیشتری نسبت به حمام تایخی استهریج داشت، تبدیل به موزه مردم‌شناسی مهریز شد. این باغ جهانی با معماری کهن ایرانی در سال ۲۰۱۱ میلادی در فهرست آثار جهانی میراث فرهنگی یونسکو نیز ثبت شده است. بیش از ۴۰۰ اثر از جمله ظروف شیشه‌ای، سفالی، فلزی، ابزار طبخ و سرو غذا، ابزار مربوط به مشاغل سنتی، ابزار جنگی و کشاورزی در موزه این باغ نگهداری می‌شود. همچنین گردشگران می‌توانند برای اقامت در مهریز، شب را در این باغ جهانی بگذرانند.
خانه اخوان طباطبایی
معماری خانه اخوان طباطبایی با شیوه ساخت خانه‌های دوره قاجار همخوانی دارد و باتوجه به گچبری ضلع جنوبی آن، تاریخ ساخت آن به سال ۱۳۲۱ هجری شمسی باز می‌گردد. این خانه پس از مرمت در حال حاضر محل اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان مهریز است.
کوه ریگ
کوه ریگ یکی از اماکن دیدنی و جذاب و یکی از نقاط تفریحی و ورزشی مهریز است. کوه یا تپه ریگ به دلیل خاصیت‌هایی که از نور خورشید به دست می‌آورد، به مکان گردشگری درمانی برای مسافران تبدیل شده است. این تپه می‌تواند دردهای عضلانی پا و کمر را از بین ببرد.
غار میراحمد
غار میراحمد، غاری است که سقف کوتاهی دارد و برای دیدن آن باید غالبا سینه خیز یا دولا باشید. مقدار بسیار کمی آب در ته این غار وجود دارد و جانداری چون خفاش و سیخور درون آن زندگی می‌کنند.
امام‌زاده شاه صفی الدین محمد
امام‌زاده شاه صفی‌الدین محمد، مزار «سید صفی الدین محمد بن هاشم» است که نسب آن را به امام «موسی کاظم» می‌رسانند. این امام‌زاده در حال حاضر یکی از زیارتگاه‌های مهریز محسوب می‌شود.
کاروانسرای علی آباد
کاروانسرای علی‌آباد در جاده اصلی یزد به بندرعباس در ضلع شمالی شهر مهریز واقع شده است. این بنا توسط شاهزاده «معارف دوست محمد ولی میرزا»، پسر «فتحعلی شاه قاجار» ساخته شده است. ساختمان این کاروانسرا، آجری و مربع شکل است و از بیرون دارای چهار صفه در اطراف و یک صفه میانی است که راهروی ورودی در آن جای گرفته است.
بقعه فضل بن عباس
بنای بقعه امام‌زاده فضل‌بن‌عباس، بیش از ۲۰۰ سال قدمت دارد و نشانگر قدمت تاریخی روستای هرفته در مهریز است. این بقعه که از خشت و گل است، در ورودی ایوانی دارد و در داخل با گچ سفید تزیین شده است. بنابر منابع محلی، این امام‌زاده از بستگان امام «حسن عسگری» بوده است.
بازار دروازه
بازار دروازه توسط «علی آقا»، داروغه یزد، در زمان گورکانیان احداث شده است. این بازار حدودا سی و هشت متر طول و سه و نیم متر عرض دارد. اگر می‌خواهید فرهنگ و روزمرگی مردم مهریز را ببینید، پیشنهاد می‌کنیم که حتما به این بازار دیدنی سر بزنید.
زیارتگاه پیر نارکی
زیارتگاه پیر نارکی، زیارتگاهی زرتشتی در حوالی مهریز بر دامنه کوه غربی بلندی به نام کوه تجنک است. زرتشتیان در روزهای ویژه زیارت پیر نارکی از ۱۲ تا ۱۶ مرداد ماه در این مکان گرد هم می‌آیند و به نیایش می‌پردازند.
