جاذبه های قصر شیرین| گردشی شیرین در کاخ های ویرانه

شهرمرزی قصرشیرین همانطور که از نامش پیداست شهرستانی زیبا است در استان کرمانشاه در غرب کشور زیبای ما ایران. قصر شیرین شهری قدیمی و کهن و همچنین از جاهای دیدنی کرمانشاه می باشد. مرکز این شهرستان شهر قصرشیرین است. سومار دیگر شهر آن است. شهرستان قصرشیرین از شمال و غرب به کشور عراق از جنوب به استان ایلام از شرق به شهرستان‌های سرپل ذهاب و گیلانغرب محدود می‌شود.قصر شیرین به دلیل نخل های بلند و همچنین محصولات متنوع کشاورزی مورد توجه بوده است. این شهر از دیرباز مکانی برای هم زیستی اقوام مختلف کرد و مذاهب مختلف از قبیل شیعه، سنی، یهودی، مسیحی و بهائی بوده است.

مراكز ديدنی : آتشکده چهارقاپی ، كاخ ساسانی خسرو ، كاروانسرای قصرشيرين

وجه تسمیه

علت نامگذاری این ناحیه به قصر شیرین، ساختن کاخی برای شیرین، همسر مسیحی خسرو پرویز در این محل بوده‌است. بنای اين شهر به خسرو پرويز ساسانی منسوب است، اما در روزگار هخامنشيان نيز آباد بوده است. در اطراف شهر کنونی، ويرانه های قصر شيرين كهنه باقی مانده است كه گفته می شود در زمان سلطنت خسرو پرويز، باغی وسيع با قصرهای دلپذير و فرح انگيز بود و قصر زمستانی محبوبه او شيرين نيز در آن قرار داشته است. رفته رفته در پيرامون اين قصر، شهرهای كوچكی بوجود آمده و سبب گسترش آن شده است. افسانه معروف « شيرين و فرهاد» از نام اين شهر گرفته شده است.

قصر شیرین پیش از اسلام

قصر شیرین از شهرهای قدیمی و تاریخی استان کرمانشاه است و بنای آن را در آثار تاریخی و ادبی به خسرو پرویز نسبت می‌دهند وی در زمان پادشاهیش باغی وسیع با قصرهایی دلپذیر که متناسب با آب و هوای زمستان این ناحیه بود در این شهر بنا نهاد. پس از حمله عرب‌ها به امپراتوری ساسانیان، قصرهای خسرو پرویز به کلی ویران گشت. تا سال ۱۲۷۰. ق (برابر با ۱۸۵۳ میلادی)، قصرشیرین قصبه کوچکی بیش نبود.

قصرشیرین پس از اسلام

ابودلف مسعر بن المهلهل الخزرجی در آغاز سده چهارم هجری قصرشیرین را به صورت شهری «دارای ساختمان‌های بلند و عظیم» که «دید انسان از تعیین ارتفاع آن عاجز، و فکر از پی بردن به آن قاصر است» توصیف کرده‌است.اما یعقوبی در سال ۲۸۷ قمری از ویرانه‌های قصر یاد می‌کند و ابن اثیر از تخریب بیشتر آن در طی زلزله‌ای در سال ۳۴۵ قمری (۹۵۶ میلادی) خبر می‌دهد. حمدالله مستوفی در قرن هشتم هجری و در سال ۷۴۰ قمری (۱۳۴۰ میلادی) قصرشیرین را دارای هوایی بد و دارای بادهای سموم عنوان می‌کند و کاخ شیرین را «اندکی معمور» می‌نامد.

آب و هوا

منطقه جنوب قصرشیرین آب و هوای بیابانی گرم و خفیف، مرکز آن آب و هوای خشک و نیمه معتدل و شمال و شرق آن آب و هوای نیمه خشک سرد دارد. قسمت‌های مرتفع نیز دارای آب و هوای نیمه مرطوب سرد هستند. میانگین سردترین ماه سال بین ۲/۵ تا ۵ درجه سانتیگراد و میزان بارندگی بین ۳۵۰ تا ۴۵۰ میلی‌متر در نوسان است.

صنعت نفت در قصر شیرین

وجود نفت در اطراف شهر قصر شیرین در سال ۱۸۴۸ میلادی توسط و. ک. لفتوس، متخصص علمی‌ای که همراه با کمیسیون مرزی ایران و عثمانی که برای تعیین خط مرزی به قصر شیرین آمده‌بود اعلام شد.ژاک دو مورگان باستانشناس فرانسوی در سفری که در سال‌های ۱۸۹۱–۱۸۸۹ به ایران داشت، در این منطقه پژوهش کرد و نتایج آن را در کتابی در سال ۱۸۹۵ منتشر کرد. وی در این کتاب از وجود نفت در منطقهٔ قصر شیرین و ذهاب خبر داد. کار حفاری برای اکتشاف نفت در قصر شیرین از سال ۱۹۰۱ توسط تیم شرکت بریتیش پترولیوم (شرکت نفت انگلستان) آغاز شد. در تاریخ ۱۴ ژانویهٔ ۱۹۰۴ نفت از دومین چاه که به عمق ۷۵۶ پا حفرشده‌بود جوشید و به میزان روزی ۶۰۰ بشکه در هر ۲۴ ساعت، به همراه مقادیری نمک استخراج شد.با این حال در ژوئن ۱۹۰۴ هر دو چاه قصر شیرین بسته شده و عملیات اکتشاف و حفاری به مسجد سلیمان منتقل می‌شود. هم‌اکنون دو میدان نفتی نفت‌شهر و سومار در جنوب قصر شیرین قرار دارند و میدان نفتی چیاسرخ که نخستین بار نفت از آن استخراج شد، در خاک عراق قرار گرفته‌است.

کشاورزی و دام داری

عبور رود حلوان از ميان شهر، سبب حاصل خيزی زمين ها و باغ های فراوان شهرستان قصر شيرين شده و سدی كه بر اين رود زده شده مايه رونق كشاورزی منطقه شده است. در قصر شيرين درصدی از مردم به كشاورزی و بيش‌تر مردم به امور بازرگانی و دولتی اشتغال دارند. محصولات كشاورزی اين شهرستان را گندم، جو، تره بار، مركبات، انگور و خرما تشكيل‌مي دهند.آب مورد نياز برای‌كشاورزی اين منطقه، از رود و چاه‌ها تأمين‌می شود. در زمينه دام‌داری قصر شيرين به علت داشتن مراتع قشلاقی از رونق خاصی برخوردار بوده و فرآورده های دامی از جمله صادرات قصر شيرين به شمار می‌رود. محصولات گندم، جو، تره بار، روغن حيوانی، مركبات، و خرما جزو محصولات صادراتی شهرستان محسوب می شوند.

موزه مردم شناسی قصر شیرین

شاید برایتان جالب باشد که قصر شیرین موزه ای دارد که میتواند گردشگران را بیشتر با آداب و رسوم و نوع پوشش و حرفه مردم این شهرآشنا سازد. موزه مردم‌شناسی از سال ۱۳۸۷ راه اندازی شده‌است. در این موزه ابزار زندگی کشاورزی و عشایری، پوشاک کردی کردان جنوب کردستان و وسایل زندگی عشایری به نمایش گذاشته شده‌است. مکان این موزه کاروانسرای عباسی قصر شیرین است.

آتشکده چهار قاپی در قصر شیرین

آتشکده چهارقاپی یکی از بناهای تاریخی و شگفت‌انگیز استان کرمانشاه است.این آتشکده از نوع آتشکده‌هایی است که دارای دالان طواف بوده، ولی متأسفانه در اثر مرور زمان رواق آن فرو ریخته است، با این وجود در برخی از قسمت‌ها آثاری از آن دیده می‌شود.آتشکده چهارقاپی در حال حاضر یکی از نقاط دیدنی و گردشگرپذیر شهرستان قصرشیرین محسوب می‌شود که در ایام مختلف سال به ویژه ایام نوروز پذیرای گردشگران داخلی و خارجی بسیاری است.

كاخ ساسانی خسرو

کاخ ساسانی خسرو در حاشيه شمالی شهر كنونی قصرشيرين و در نزديكی آتشكده چهار قابی ، ويرانه‌های قصر خسرو پرويز ديده می شود كه امروزه به صورت تلی از خاك در آمده است . اين بنا بر روی مصطبه اي به ارتفاع 8 متر ايجاد شده است . اين بنا در جهت شرقی ـ غربی به ابعاد 98*285 متر ساخته شده كه راه ورود به داخل بنا از طريق پلكان دو طرفه ای بوده است . در قسمت شرقی بنا ، تالار ستون مستطيل شكلی وجود دارد كه سقف آن به وسيله طاق های آجری پوشش داده شده است . در پشت تالار ، اتاق گنبد دار بزرگی ساخته شده كه راه ورود به آن از طريق درگاهی است كه در قسمت غربی تالار ايجاد شده است . در دو طرف شمال و جنوب اتاق گنبد دار ، اتاق های مستطيل شكلی وجود دارد كه از طريق اتاق گنبد دار قابل دسترسی بوده اند . همچنين در پشت اتاق گنبد دار ، حياطی مربع شكل با رواق ستون دار قرار دارد كه ابعاد آن 27*27 متر می باشد . دور اطراف اين حياط ستون دار را اتاق های متعددی فرا گرفته است . در قسمت غربی حياط نيز ايوانی ساخته شده است كه از طريق درگاهی به حياط ديگر كاخ منتهی می شود . در اطراف اين حياط‌ها نيز مجموعه اتاق ها و اصطبل ها قرار گرفته است .

 کاروانسرای عباسی قصر شيرين

اين كاروانسرا در داخل شهر قصرشيرين قرار دارد كه متأسفانه در اثر حملات عراق آسيب زيادی ديده و تنها قسمت ورودی آن باقی مانده است ولی در سال های اخير ميراث فرهنگی اقدام به بازسازی آن نموده است . اين كاروانسرا نيز از نظر پلان تا حدودی شبيه كاروانسراهای صفوی بيستون و ماهيدشت می باشد بطوريكه دارای ورودی طاق داری درضلع جنوبی بناست كه در هر طرف ورودی سكويی دراز ايجاد شده است . پس از ورودی ، هشتی گنبد داری قرار دارد كه از طريق آن می توان وارد حياط مركزی شد .در چهار طرف اين حياط ، ايوانهای بزرگی با طاق جناغی قرار دارد . همچنين در اطراف ضلع حياط مركزی تعدادی اتاق ساخته شده است در جلو هريك از اين اتاق ها ايوان كوچكی و در پشت اتاق ها ، اصطبل های درازی احداث شده است .
اين كاروانسرا به وسيله لاشه سنگ و آجر ساخته شده است . حتي در برخی از قسمت‌های آن از جمله ورودی ، از آجرهای بناهای ساسانی نيز استفاده كرده اند .

بان قلعه قصرشیرین

محوطه بان قلعه مربوط به دوره اشکانیان می باشد که در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۵۴۹۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. بنای معروف بان قلعه یا قلعه خسرو در داخل شهر قصرشیرین و در کنار خیابان مدرس این شهر قرار دارد که اثری به جای مانده از دوران خسرو دوم ۶۲۸ – ۵۹۰ میلادی پادشاه ساسانی است. این بنا به صورت تپه نسبتا بزرگی دیده می شود که تنها بخشی از ساخت و سازهای ضلع غربی آن قابل رویت است. براساس نقشه ترسیمی دمورگان این بنا به صورت سکوی مربع شکلی به ابعاد ۱۴۵ در ۱۴۵ متر است که در بالای آن مجموعه ای از واحدهای ساختمانی احداث شده است که راه دسترسی به این واحدها از طریق پلکانی است که در ضلع شمالی بنا قرار دارد. در هر ضلع این سکو شش برج مربع شکل مستحکم قرار گرفته و در اطراف این برج ها نیز راهروهایی قرار دارد. براساس شواهد موجود، راهروی شمالی به عرض ۱ . ۸۵ متر و طول ۱۴۵ متر و راهروی غربی به عرض ۲ . ۱۰ متر و طول ۱۴۵ متر است و یکی دیگر از راه های دسترسی به واحدهای داخلی مجموعه از طریق این راهروها می باشد. متاسفانه واحدها های ساختمانی بالای سکو و همچنین راهرو و پلکانهای دسترسی به زیر خاک فرو رفته و تنها بخشی از دیوار و برج های جبهه غربی قابل رویت است.