جاهای دیدنی جاجرم ، معرفی جاذبه ها طبیعت زیبای جاجرم

شهرستان جاجَرم از شهرستان‌های استان خراسان شمالی است. جاجرم به دلیل واقع شدن در حاشیه کویر مرکزی و نیز اتصال به کوه «بهار» از پوشش گیاهی و اقلیمی متنوعی برخوردار است. این شرایط منطقه را به زیستگاه منحصر به فردی برای گونه‌های مختلف گیاهی و نیز جانوری از جمله یوزپلنگ ایرانی که تنها بازمانده نژاد آسیایی است، بز کوهی، قوچ، مارال، قرقاول، تیهو و گربه وحشی تبدیل کرده‌است و میاندشت را به عنوان یکی از زیستگاه‌های مطرح کشور تبدیل کرده‌است.

همچنین تنها شهرستان استان خراسان شمالی است که به راه‌آهن سراسری کشور متصل می‌باشد که این اهمیت اقتصادی منطقه را دو چندان کرده‌است. کلاه کرکی جاجرم، جوراب پشمی و چادرشب سنتی هم از جمله صنایع دستی این منطقه است. کشک و قره قروت سنخواستی و آلو بخارا جلگه شوقان از سوغاتی‌های شهرستان جاجرم است.

پناهگاه حیات وحش میاندشت با وسعت ۸۵ هزار هکتار در شرق شهرستان جاجرم یکی از قدیمی‌ترین زیستگاه‌های یوز ایرانی به‌شمار می‌رود.

جغرافیا

این شهرستان قبل از تفکیک شهرستان گرمه در سال ۱۳۸۵، تعداد ۵۸٬۴۸۳ نفر جمعیت داشته‌است. اما پس از جدا شدن گرمه، در سال ۱۳۸۹، جمعیت آن در حدود ۴۰۷۴۴ نفر تخمین زده می‌شود.شهرستان جاجرم در جنوب غربی استان خراسان شمالی واقع است و از طرف شمال به شهرستان بجنورد (مرکز استان)، از شمال غرب به استان گلستان، از شرق به اسفراین از جنوب شرق به شهرستان جغتای در خراسان رضوی و از سمت غرب به شهرستان شاهرود (استان سمنان) محدود می‌شود.

آب و هوا

آب و هوای منطقه نیمه استپی، گرم و خشک می‌باشد. میانگین بارش ۱۳۴ میلی‌متر است. جهت باد غالب از شمال غربی است و متوسط سرعت باد ۸٫۵ متر بر ثانیه (۳۰ کیلومتر بر ساعت) است. میانگین دما ۱۶٫۵ درجه سانتیگراد و میانگین رطوبت ۵۰٪ است. حداقل دمای ثبت شده ۱۳٫۲- درجه و حداکثر دمای ثبت شده ۴۱٫۴ درجه بوده‌است.آب و هوای جاجرم «معتدل و خشک، بیشترین درجه گرما در تابستان‌ها تا ۴۰ درجه بالای صفر و کم‌ترین درجه در زمستان‌ها تا ۱۵ درجه زیر صفر و میزان بارندگی سالانه حدود۱۵۰ میلی‌متر است

جاذبه های گردشگری جاجرم

مسجد جامع جاجرم

مسجد جامع جاجرم بنای مذهبی، زیبا و بی‌نظیر شهر جاجرم است که در خیابان ۱۵ خرداد جنوبی و فاصله ۲۰۰ متری جنوب شرقی قلعه قدیمی این شهر واقع شده است. بنا به روایت اهل تاریخ، قدمت این بنا به اوایل اسلام و به روایتی به سال ۵۷۷ هجری قمری برمی‌گردد. این مسجد دارای ورودی یک ایوانی با سقف جناقی در ضلع شمال است که از یک حیاط کوچک در وسط و دو صفه (سکو) با سقف‌های گنبدی و گچ‌کاری شده در شرق و غرب تشکیل شده است. ضلع جنوبی مسجد نیز به وسیله چهار ترمینه به هشت گوش تبدیل شده و این گنبد با تزئینات زیبای گچ‌بری روی آن استوار شده است. این مسجد دارای شبستانی است که در ضلع غربی قرار دارد و مصالح آن از خشت، گل و آجر است و دارای کتیبه‌های مختلفی است که بر پیشانی دالان و بالای محراب آن قرار دارد. این مسجد تنها مسجد تاریخی باارزش و با قدمت طولانی در استان خراسان شمالی است که در تمام طول سال و در مراسم مختلف از آن استفاده می‌شود. از این مسجد در سفرنامه‌های مک‌گریگور، ناصرالدین شاه و اعتمادالسلطنه یاد شده است.

مقبره علی بن مهزیار

آرامگاه علی بن مهزیار اهوازی یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین بناهای شهر اهواز است. علی‌ بن مهزیار یکی از دانشمندان و فقهای شیعه و از یاران امام رضا (ع) بود. در سال ۲۰۱ هجری قمری در محل اقامت امام رضا (ع) در اهواز، مسجدی را بنا کرده و بعد از مرگ علی‌ بن مهزیار او را در این مسجد دفن کردند. امروزه این آرامگاه مکانی است که مردم برای زیارت و دعا سری به آن می‌زنند.در مورد محل دفن وی اختلاف است و دو بقعه در شهرهای جاجرم و اهواز به وی منسوب است.

حمام قدیمی جاجرم

حمام تاریخی جاجرم با قدمت ۵۰۰ سال (دوره صفویه)، نخستین و قدیمی‌ترین حمام این شهر به شمار می‌رود که در زمینی به مساحت ۷۰۰ مترمربع و در ضلع جنوبی قلعه قدیمی جاجرم یا نارین قلعه ساخته شده است. این بنا به علت قرارگیری در مرکز شهر قدیم جاجرم، مجاورت با مصلی و مسجد جامع قدیمی این شهر، در مسیر رفت و آمد مردم قرار داشته و به عنوان محل اجتماع آنان به شمار می‌رفته اما هم‌اکنون به علت توسعه شهر به سمت شمال، رفت و آمد در بافت قدیم کمتر شده است. درِ ورودی این بنا رو به شمال قرار دارد و ۲ متر ارتفاع و یک متر و ۱۰ سانتی‌متر عرض دارد و با یک شیب ملایم با ۵ پله به طرف رختکن حمام هدایت می‌شود. این بنا که با توجه به قدمت آن به موزه مردم‌شناسی تغییر کاربری داده است، در قسمت داخلی دارای غرفه باستان‌شناسی، صنایع دستی، مشاهیر جاجرم، محرم، عطاری و نحوه استحمام گذشتگان، می‌باشد. بازدیدکنندگان و گردشگران می‌توانند همه روزه به جز ایام تعطیل در ساعات اداری از این مکان دیدن نمایند.

امامزاده ابراهیم روستای دربند

بنای امامزاده ابراهیم در یک کیلومتری شمال روستای دربند از توابع بخش سنخواست جاجرم واقع است. این بنا در کنار جادهٔ آسفالته‌ای، که روستای دربند را به روستای جوشقان متصل می‌کند قرار گرفته‌است و به اعتقاد اهالی، مدفن امامزاده ابراهیم، برادر علی بن موسی الرضا است. در حال حاضر بنا فاقد کتیبه‌ای است که در تعیین قدمت آن راهگشا باشد. «آنچه مسلم است زیر ترمبه‌ها و طاقنماها ازاره‌ای به چشم می‌خورد که سابق بر این به‌طور حتم کتیبه‌ای داشته‌است. تکه‌های گچبری به دست آمده در اطراف بنا و خاکبرداری‌های داخل صحن این مطلب را تأیید می‌کند.» بنابراین برای تعین قدمت بنا باید به فرم و سبک‌های معماری اجرا شده در آن توجه داشت. «نمای بیرونی بنا و حالت کلی آن یک بنای قرن هفتم را به ذهن بیننده القا می‌کند. به خصوص از نظر پلان و اجرای طاق‌ها و طاقنماها بی‌شباهت به بناهای قرن هفتم، که در جاجرم و گرمه دیده می‌شود، نیست؛ ولی به علت کوهستانی بودن این منطقه و در معرض برف و باران بودن، نماسازی آن به کلی با بناهای دیگر متفاوت است و الحاقاتی قطور و ضخیم در چهار گوشهٔ بنا ایجاد شده که دایرهٔ گنبد از بالای رأس این ترمبه‌ها و طاقنماها شروع شده و به صورت کلاه خودی درآمده‌است.

روستای طبر

طبر نام روستایی است از توابع بخش جلگه شوقان شهرستان جاجرم در استان خراسان شمالی.این روستا در دهستان طبر و در ۵۰ کیلومتری جنوب غربی شهر بجنورد قرار دارد. آثار تاریخی زیادی در این روستا وجود دارد که نشان از قدمت طولانی آن دارد.در روستای طبر بیشتر مردم به کشاورزی و دامداری مشغول اشتغال دارند و عمده محصول کشاورزی آنها گندم، جو و انگور است.

پناهگاه حیات وحش میاندشت

پناهگاه حیات وحش میاندشت یکی از قدیمی‌ترین مناطق حفاظت شده استان خراسان شمالی به شمار می‌رود که از سال ۱۳۵۲ تحت حفاظت قرار داشته است. پناهگاه حیات وحش میاندشت با مساحتی حدود ۸۴۴۳۵ هکتار در حدود ۱۰ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان جاجرم قرار دارد. تاکنون ۱۲۰ گونه گیاهی از جمله بابونه سفید، خارشتر کاکوتی، اشنیان، اسپند، گل جالیزی، درختچه‌های گز و طاق، شور، زنبق و درمنه شناخته شده است. یوزپلنگ، آهو، قوچ و میش، تشی، گرگ، روباه، شغال، گربه وحشی، کفتار، گراز، سارگپه، سلیم شنی، چکچک، چاخ‌لق، هوبره، جغد کوچک، سنگ چشم خاکستری، دم سرخ، کوکر شکم سیاه، غراب، مار شاخدار (افعی)، تیر مار، بزمجه و لاک پشت آسیایی، پوشش جانوری این منطقه را تشکیل می‌دهد.

روستای دشت

روستای دشت یکی از مناطق خوش آب و هوا و ییلاقی شهرستان جاجرم است که در ۸۵ کیلومتری شهرستان جاجرم در حاشیه جاده اصلی مشهد- بجنورد- استان گلستان قرار دارد. این روستا به خاطر وجود جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی و همچنین برخورداری از جاذبه‌های سنتی و صنایع دستی باارزش و کهنی مانند شالبافی و قالیبافی، که همچنان در میان ساکنان این روستا باقی مانده است، از شاخص‌ترین روستاهای این شهرستان و به عنوان روستای هدف گردشگری است. وجود آثار تاریخی باارزش چون قزلر قلعه و سردابه‌های زیبا و همچنین ارتفاعات و کوه‌های مرتفع و نیز چشمه‌های پرآب و درختان جنگلی مناطقی چون چشمه جنگلی ییلاق، چشمه گلزار و سرچشمه سردار از مهم‌ترین مناطق دیدنی این روستا به شمار می‌آیند. سوغات محلی این روستا، تخمه آفتاب‌گردان است که در منطقه به وفور کاشت می‌شود.

کاروانسرای قره بیل

کاروانسرای قره ‌بیل یکی از کاروانسراهای تاریخی شهرستان جاجرم است که بر سر شاهراه جرجان (گرگان) در روستای رباط قره بیل ساخته شده است. این کاروانسرا بنایی است با پلان چهار گوش که دو حیاط بزرگ و کوچک دارد. در اطراف حیاط کوچک حجره‌هایی با ابعاد مختلف به صورت تو در تو احداث شده که پوشش سقف آن‌ها گنبدی است و زیر سقف با کاربندی‌های زیبای گچی تزئین شده است. دور تا دور بنا با یک دیوار سنگی که در تمام اضلاع آن برج‌های دیده‌بانی ساخته شده احاطه شده است.

این بنا به احتمال فراوان در قرن ۵-۴ هجری قمری ساخته شده و در متون تاریخی از آن به نام رباط املوتلو یاد شده است. در دوره تیموریان و در زمانی که شاهراه کهن گرگان- نیشابور برای دسترسی به مشهد احیا می‌شود، به دستور وزیر باتدبیر دربار تیموری؛ امیرعلیشیر نوایی، رباط (کاروانسرا)هایی در طول این مسیر ساخته شده یا مرمت می‌شوند. در این فرایند نیز کاروانسرای قره بیل توسعه یافته و بخش‌های جدیدی به آن افزوده می‌شود. این بنا تا حدود ۱۰۰ سال پیش به عنوان کاروانسرا مورد استفاده بوده است.

روستای رباط قره بیل یکی از روستاهای استان خراسان شمالی است که مرکز دهستان گلستان از توابع شهرستان گرمه می‌باشد و در کنار جاده آسیایی مشهد- شمال با فاصله ۱۱۰ کیلومتری از غرب بجنورد و ۲۰ کیلومتری شرق تونل گلستان قرار دارد.