تالاب یا مرداب صومعه‌سرا از زیباترین مرداب‌های خاورمیانه بوده و از نظر زیست محیطی در منطقه بسیار حایز اهمیت است. تالاب صومعه‌سرا که از جاذبه های گردشگری صومعه سرا است، با وجود پرندگان مهاجر و بومی، گونه‌های آبزیان متنوع و قابلیت‌های جالب و دیدنی از مهم‌ترین قطب گردشگری در گیلان محسوب می‌شود. مسافران برای رسیدن به آستارا و شهرهای غرب استان گیلان باید از صومعه‌سرا عبور کنند و این مهم یک فرصت طلایی برای صومعه‌سرا محسوب می‌شود.مردم امروز مشتاق هستند به مناطق خوش آب و هوا و مطبوع بروند و خوشبختانه صومعه‌سرا از آب و هوای خوب، طبیعت سرسبز، مردمان خوب، تنوع غذایی، تنوع جغرافیایی و پوشش گیاهی برخوردار است که این موارد خود در گردشگری موثر است.
در بخش کرانه‌های تالاب صومعه‌سرا، جنگل‌های خاص نواحی مردابی به مقادیر زیادی دیده می‌شود و در جنگل‌های این منطقه انواع درختان، راش، توسکا، افرا نمدار، ممرز، سپیدار، اوجا، خرمالو، ارس، گردو و انجیل و از همه مهم‌تر صنوبر وجود دارد.در صومعه‌سرا مناطق ییلاقی وجود ندارد ولی در قسمت دشت آن به مساحت 17.115 هکتار غنی بوده و بیشتر گیاهان مراتع از انواع مارجنگ، پونه، پیرگیاه، شبدر، هویچ وحشی، شاه‌پسند و گزنه در آن می‌رویند.
صومعه‌سرا در مجموع در ناحیه جلگه‌ای قرار گرفته و به غیر از تعدادی کوه کم ارتفاع فاقد کوه و قلل است و کوه خمباراجی (خمبارژی) با ارتفاع 946 متر در محدوده دهستان گوراب‌زرمیخ تنیان در 20 کیلومتری غرب شهرستان صومعه‌سرا دارای کوه‌های سیاه‌کوه، سفیدلنگان کوه و پلنگ‌دره است که حداکثر ارتفاع آنها به یک هزار و 200 متر می‌رسد.پیش‌رود، شاندری و پلنگ‌رود از رودخانه‌های این شهرستان هستند که از کوه‌های ماسوله رودخان، تالش و قلعه‌رودخان سرچشمه گرفته‌اند.
تالاب صومعه‌سرا و انزلی در سال 1349 در کنوانسیون رامسر به عنوان تالاب بین‌المللی شناخته شدند و البته بخش زیاد و مهم این تالاب در صومعه‌سرا واقع است و این شهرستان به دلیل قرار گرفتن در حاشیه جنوبی تالاب انزلی سالانه پذیرای پرندگان مهاجری مانند گیلار، فیلوش، خوتکای پرسفید و معمولی است.
تالاب صومعه‌سرا با وجود قابلیت‌های جالب و دیدنی محیطی، وجود انواع آبزیان و پرندگان و با وسعت و زیبایی ویژه یکی از مهم‌ترین بخش‌های گردشگری در گیلان است.بیش از 32 گونه آبزی در تالاب صومعه‌سرا زیست می‌کنند که در حفاظت و کنترل زیستی اداره محیط زیست این شهرستان قرار دارند و صید انسانی این گونه آبزیان تنها در فصول ویژه‌ای از سال و با شرایط زیست‌‌محیطی انجام می‌شود.
مارماهی، اوزون‌برون، زالون، کیلکا، سیم، کولی، ماش، زرده‌پر، سنگ‌لیسک، کپور، ماهی سفید، کولمه، لای‌ماهی، اسبله، شوک، شیشه‌ماهی، سوزن‌ماهی، سوف و سگ‌ماهی از رایج‌ترین آبزیان در تالاب صومعه‌سرا عنوان می‌شوند.
تالاب صومعه‌سرا دارای چهار فصل زیبا و گردشگرپذیر است که منطقه سلکه تالاب از زیبایی و جذابیت بیشتری برخوردار است و در فصل بهار ورود انواع ماهی به‌ویژه کپور به تالاب حوزه صومعه‌سرا، شکفتن گل نیلوفر آبی در تابستان، آغاز مهاجرت پرندگان در فصل پاییز و طبیعت زیبای تالاب در زمستان از جمله جذابیت‌های گردشگری تالاب اسپند صومعه‌سرا‌ست.
شکار پرندگان یکی از تفریح‌های پر طرفدار در تالاب است که در حاشیه بخش سلکه و در منطقه آزاد تالاب صومعه‌سرا انجام می‌شود و در تالاب صومعه‌سرا حدود 34 گونه گیاهی منحصر به‌فرد و 157 گونه پرنده وحشی وجود دارند که 77 نوع آن مهاجر هستند.
پرندگان مهاجر برای گذران زمستان از اواخر شهریور تا پایان فصل بهار تالاب صومعه‌سرا به دلیل موقعیت بالقوه آن برای کوچ انتخاب می‌کنند که از آن جمله می‌توان به وجود قوی فریادکش، قوی گنگ، آنفوت، تنجه، گیلار، اردک اره‌ای، خوتکا، اردک سرسبز، فیلوش و اردک نوک‌پهن، تاج‌دار، سرحنایی، بلوطی، اردک سرسیاه و یلوه اشاره کرد.
در مجموع بیش از 34 نوع پرنده مهاجر به تالاب صومعه‌سرا کوچ می‌کنند که چنگر نوک‌سرخ، طاووسک، چنگر معمولی، صدف‌خور، چوب‌پا، اووست، خروس‌کولی، خروس‌کولی سینه‌سیاه، گیلانشاه بزرگ، آبجلیک پاسرخ، پاشلک معمولی و کاکایی بزرگ، نقره‌ای، سرسیاه، کوچک و کاکایی ناشناخته از دیگر پرندگانی هستند که به تالاب بزرگ صومعه‌سرا کوچ می‌کنند.
در حاشیه تالاب سلکه صومعه‌سرا منطقه آزادی برای شکار مجاز فراهم شده است.
سلکه، سرخان کل، سیاه‌کیشم و اسپند تالاب صومعه‌سرا دارای قابلیت‌های طبیعی هستند که به دلیل عمق آب و شرایط مناسب آب و هوایی و نیز داشتن انواع مواد مغذی برای مهاجرت پرندگان وحشی، شرایط ویژه‌ای را برای تخم‌ریزی انواع ماهیان و رویش زیاد گل نیلوفر آبی فراهم می‌کند.
