بندر دیر در۲۰۰ کیلومتری جنوب بوشهر و در کنار آب‌های نیلگون خلیج فارس واقع است که این بندر از سه مسیر به خارج از شهر راه دارد، مسیر ساحلی، مسیر بزرگراه سیراف به استان بوشهر و از جاده فیروزآباد به استان فارس راه پیدا می‌کند.
دیر به عنوان بزرگترین بندر صیادی ایران شهرت دارد.
در مسیر ساحلی به این بندر در منطقه بردخون در غرب این بندر جزایر ام الگرم ، تهمادو ، نخیلو و خور خان در کنار سواحل نیلگون خلیج فارس فضای بسیار مناسب و زیبایی برای گردش و تفریح مسافران نوروزی است که هر ساله مسافران زیادی را به سوی خود می‌کشاند.
بندر دیر بزرگترین اسکله صیادی کشور را در خود جای داده است. ماهی و میگوی این بندر بی‌نظیر است و در همه ایام این غذای پروتئین‌دار را می‌توان در این بندر به دست آورد.
نمونه‌های مختلف و لذیذی از ماهی در این بندر صید می‌شود که به عنوان نمونه می‌توان به ماهی حلوا سفید،شوریده و راشگو اشاره کرد که در ایام زمستان و نوروز به میزان بسیار زیادی در بازار پیدا می‌شود.
در این بندر علاوه بر داشتن صیدگاه‌های آبزیان دریایی، تعداد زیادی از مردم نیز به امر تجارت، واردات و صادراتبا کشورهای حوزه خلیج فرس مشغول هستند و در بازار این بندر انواع کالاهای خارجی نظیر پتو، برنج، چای وانواع نوشیدنیهای خارجی با قیمت مناسب به وفور دیده می شود.
در این شهرستان مکانهای دیدنی زیبا و جذاب وجود دارد که از همه زیباتر ساحل بکر و زیبای این بندر در ساحل خلیج‌فارس است که در کنار ساحل این بندر امکانات زیادی برای رفاه مسافران نوروزی تدارک دیده شده است.
این بندر بقاع متبرک و اماکن مقدسه زیادی دارد که از این جمله امام‌زاده امیر دیوان، امام‌زاده سید جمال الدین، امام زاده شاه پیر غریب، امام زاده شاه ابوالقاسم، پیر دختر ، امام زاده بی‌بی حکیمه، امام زاده سید صفا ، شاهزاده محمد، امام زاده سید محمد و امام‌زاده بی‌بی دولت را می‌توان نام برد.
جابه های بندر دیر
ساحل بندر دَیّر
ساحل بندر دَیّر یکی از زیباترین مکانهای ساحل و دریا است. سه اسکله اصلی معروف آن، صادر کننده و تامین کننده ماهی و میگو به داخل و خارج کشور است.
ماهی‌ها و دیگر آبزیان موجود به‌ویژه میگوی صادراتی آن از استثنایی‌ترین ویژگی این بندر به شمار می‌رود كه جزو مرغوب‌ترین ماهی‌های خوراكی كشور توسط ماهی‌گیران در حاشیه این بندر صید می‌شود.
مزارع سرسبزگوجه فرنگی
مزارع زیبای محصول گوجه‌فرنگی بوته‌ای و درختی كه در مسیر بزرگراه سیراف در شهر آبدان، دوراهك و روستای لمبدان و در مسیر جاده ساحلی در منطقه بردخون قرار دارد از دیگر جاذبه‌های دیدنی این شهرستان است.
جزیره نخیلو
جزیره نخیلو بهشت پرندگان در استان بوشهر از نادرترین جزایر جهان و بی‌نظیرترین جزیره خاورمیانه در زمینه زادآوری پرندگان مهاجری دریایی است.این جزیره از جاذبه های بردخون، تحت حفاظت محیط زیست استان بوشهر قرار دارد و به دلیل پوشش مناسب گیاهی، بستر ماسه‌های صدفی و خالی از سکنه بودن، محل ایده‌آلی برای تخم‌گذاری پرندگان تابستان گذر است.
شهر تاریخی توز
شهر تاریخی تَوَّز یا توج یکی از شهرهای مهم دشتستان قدیم بوده و از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است. این شهر تاریخی در نزدیکی روستای زیرراه کنونی قرار داشته که در محلى بین روستاهاى زیرراه، اردشیرآباد و سعدآباد از توابع دهستان هاى دشتستان در حاشیه رودخانه شاپور دالکى قرار دارد.
توز شهرى تجارتى بوده که پارچه‌هاى کتانى ملون و گلابتون دوزى آن شهرت زیادی داشته است. رودخانه شاپور که از نزدیکی آن میگذرد غالباً رودخانهٔ توز (توج) نامیده مىشده است.
این شهر بزرگ و پرآوازه، بزرگ ترین مرکز پارچه بافی ایران آن روزگار بوده و نخلستان‌های بی شماری داشته و در اکثر کتب تاریخی و جغرافیایی از این شهر نام برده شده است.
همه مورخان و جغرافی نویسان توز را شهری بزرگ دانسته و از پارچه بافی آن یاد کرده و نوشته‌اند که در این شهر بیش از 1000 باب مغازه پارچه فروشی وجود داشته است.این شهر عظیم که وسعت آن را تا روستاهای اطراف سعدآباد هم نوشته اند یکی از شهرهای مهم جنوب کشور بوده و انبار غله کشور در کنار این شهر قرار داشته و تا قرن پنجم آباد بوده و پس از آن رو به ویرانی نهاده است.
آثار این شهر در اطراف روستای زیرراه تا نزدیکی های شهر سعدآباد کنونی فراوان دیده می شود. از آسیاب بادی تا چشمه و کوپال و … که همه بیانگر این حقیقت است که زمانی این مکان جایگاه شهری بزرگ بوده است.
پارچه و لباس های ساخت شهر توز آن قدر مرغوبیت داشته که برای ساخت لباس پادشاهان از آن استفاده میکرده‌اند.
عضدالدوله دیلمى طایفه‌اى از اعراب را از شام کوچاند و در آن جا اسکان داد. توز در آغاز قرن ششم ویران شد و تاکنون محل دقیق آن روشن نشده است. آثار توز قدیم به صورت ویرانه هایى در جلگه آبادى هاى سعدآباد، زیرراه و اردشیرآباد قرار دارد.
مردم توز با مدد از اساطیر باستانی خود معتقدند که یکی از پسران جمشید پادشاه کیانی، شهر توز را بساخت و نام خود بر آن نهاد. قدمت تاریخی منطقه سعدآباد به دوران تمدن ایلام برمی گردد.
ایلامی ها اقوامی بودند که قبل از شروع تاریخ در دشت های جنوب غربی ایران از احوالی شوش تا نزدیکی بوشهر سکونت داشتند. بعد از ایلامی ها، مادها، هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان و ساسانیان بر این سرزمین حکومت راندند. شهر توزا در دوره ساسانی به اوج شکوفایی رسید.
شهر باستانی توز در سال هیجدهم یا نوزدهم هجری قمری در نبرد میان ساکنان آن با سپاه اسلام به فرماندهی عثمان بن ابی العاص به تصرف مسلمانان درآمد.
بقایای این شهر باستانی اکنون در شمال شرقی شهر سعدآباد کنار جاده سعدآباد به وحدتیه نزدیک روستای زیرراه است.
از آثار و تمدن باز مانده باستانی و دیدنی توز و سبا می توان به مجموعه غارهای چهل خانه اشاره کرد که در شمال شهر سعدآباد، نزدیکی ویرانه های شهر باستانی توز قرار دارد.
چهل خانه در دیواره سنگی رودخانه شاهپور ساخته شده است، گرچه تاریخ دقیقی از زمان ساخت آن در دست نیست ولی اکنون 23 خانه آن باقی مانده است.
توز بسیار گسترده بوده و از وحدتیه تا شبانکاره و سعدآباد و در جنوب تا روستای دهقائد ادامه داشته است و شاید هم شهر توز حد فاصل بین روستای آباد و سمل قرار داشته، که در اثر مسطح کردن زمین های ناهموار آن منطقه باروی قلعه ای کشف شد که باستان شناسان، سبک معماری و ملات به کار رفته در آن قلعه را مربوط به دوره ساسانیان دانستند.توز دانشمندان بسیاری را در خود پرورش داده است که می توان تاج‌الدین فارسی و عبدالله بن هارون التوزی را نام برد.
آثار متعددی از جمله: سفال، کوزه، لوله آبی، اشیاء قیمتی و … در این منطقه به دست آمده و آثار متعددی هم در زیر زمین مدفون است و نیاز به حفاری دارد.
