شهر سلامی از شهرهای بزرگ شهرستان خواف است که در فاصله ۹۰ کیلومتری تربت حیدریه و ۲۵ کیلومتری خواف قرار دارد از شمال به روستای خیرآباد خواف، جنوب شرقی به روستای چهارده و شمال غربی به روستای احمدآباد و غرب به روستای حسن‌آباد و شرق به روستای قلعه نو منتهی می‌شود.
براساس نوشته‌های مقدسی، ابن حوقل و اصطخری این شهر در قدیم از شهرهای آباد خواف بوده و به نام‌های سلومه، سلومک و سلامه معروف و مرکز حکومت بوده‌است حمدالله مستوفی در نزهت القلوب گفته‌است: سلامه، سنجان ، زوزن از توابع خواف است که ملک زوزن در آنجا عمارت عالی بنا کرده‌است. میوه‌هایش انار، انگور، انجیر و خربزه است و ابریشم و روناس زیادی دارد در سال ۶۰۴ (هـ-ق) که حاکم هرات علیه سلطان خوارزمشاه قیام کرد، ملک زوزن به طرفداری از سلطان به مقابله با او رفت و وی را در هرات دستگیر نمود. اموالش مصادره شد و او را به سلومه فرستادند و زندانی کردند. از این واقعه چنین پیداست که سلامه از شهرهای تابعه و مورد اعتماد ملک زوزن بوده، زندان مطمئن ملک هم در این شهر قرار داشته و از طبقهٔ زیرین کوشک سلامه برای زندانیان سیاسی استفاده می‌شده‌است در سال ۶۰۷ (هـ-ق) که ملک زوزن حکومت کرمان را داشت، قلعهٔ سلامه و کوشک را عمارت کرده‌است. در سال ۶۹۵ (هـ-ق) رکن الدین محمود سیستانی به خواف لشکر کشید و خواجه زادگان خواف در سلامه با او نبرد کردند که به علّت شکست و تسلیم شدن آن‌ها امیر محمود سیستانی پس از آرامش، یک سال و نیم در آنجا اقامت کرد در اوایل قرن دهم (هـ-ق) که مراد بیک ترکمان از ترس شاه اسماعیل صفوی به خواف آمد تا در خواف پناه جوید، شاه اسماعیلرسید و او را با ۷هزار ترکمان همراهش مغلوب و مقتول نمود و خود در قلعهٔ خواف فرود آمد که بر اساس مدارک تاریخی این قلعه سلامه بوده‌است، چون حاکم خواف در قلعهٔ سلامی سکونت داشته از سال ۷۳۷ (هـ-ق) که زوزن ویران گردید تا اواخر صفویه مرکز حکومت شهر سلامه بوده‌است.
این شهر دارای آثار تاریخی نظیر کوشک سلامی، سد سلامی، آسیاب دوقلو سلامی (تنها آسیاب دوقلوی تاریخی خراسان رضوی) میباشد.
وجه تسمیه
با توجه به تاریخ سلومک در متون تاریخی این شهر قبل از ورود اسلام به ایران وجود داشته تا جایی که کوشک و بند سلامی متعلق به دوره ساسانیان بوده و سلامی نامی عربی و مشتق شده از کلمه سلام عربی نیست بلکه کلمه فارسی است شهر زوزن و سلامی در کتب تاریخی همراه هم به عنوان آبادی‌های مشهور ولایت خواف آمده، و قدمت این شهر مثل زوزن به زمان پارتها و سلوکیان می‌رسد و کلمه سلومه که نام اولیه سلامی است از اسامی رایج در دوره سلوکیان میباشد.
آثار تاریخی سلامی
کوشک سلامی
این بنا در طول تاریخ عمارت شاه نشین دیار خواف بوده ووقایع تاریخی مهمی را شاهد بوده است و این بنا ریشه در تاریخ ایران باستان دارد . اگر چه باستان شناسان معتقدنداین بنا درعصر ساسانیان ساخته شده است. ساختمان کوشک به ابعاد۳۷×۵/۳۳ متر حدودا مکعبی شکل بوده واز گل وخشت ساخته شده ودرسه طبقه قرار دارد.
پایه های کوشک با قطر ۵/۳ متری خودسنگینی این بنای عظیم را تحمل میکند پنجره ها با طول وعرض ۲×۳ در داخل پایه ها قرار گرفته وطوری طراحی شده اند که به لحاظ امنیتی ، نظامی ورفاهی بسیار مناسب وفنی میباشد زیرا که با شکل قوس دار ومنحنی خود مانع دید از بیرون به داخل ساختمان شده واز اصابت تیر وآتش پاره وهمچنین از تابش مستقیم نور خورشید به داخل ساختمان جلوگیری مینماید .
سقف این نوع بنا از دونوع پوشش میباشد یکی پوشش ضربی ودیگری پوشش رومی یا مسطح که روی پوشش اولیه قرار دارد .
ساختمان کوشک در سال ۱۳۲۶ ه.ق تا سال ۱۳۳۰ توسط مرحوم سید محمد قریشی مرمت وبازسازی شد واطراف آن را با ایجاد درختان زینتی ومیوه به محیطی بسیار زیبا تبدیل کرده است .
آسیاب دوقلو
آسیاب دوقلو مربوط به دوره پهلوی اول است و در شهرستان خواف، بخش سلامی، شهر سلامی واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۷ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۲۳۱۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
بند سلامی
از دیگر بناهای قدیمی خواف و بخصوص دهستان سلامی بند قدیمی و تاریخی آن بوده که دیواره آن از سنگ و ساروج در دهانه‌ای به عرض بیش از ۲۰ متر پر شده‌است به استناد اصطخری و حمدا… مستوفی اولین بار ملک محمود سیستانی در زمان حکومت خود آن را بازسازی نموده است و سپس در زمان خواجه نظام الملک خوافی در قرن نهم بازسازی شده‌است.
بند سلامی در شش کیلومتری شمال شرقی سلامی و ۳۱ کیلومتری شهر خواف از بناهای عظیم و باشکوه گذشته این دیار بوده که در سال ۱۳۱۶ ه-ش توسط مرحوم قریشی برای بار سوم تعمیر و بازسازی گردیده و از آن به بعد با درختکاری پایین دست سد و ایجاد فضای سبز و تفریحی، یکی از مراکز عمده تفریحی به حساب می‌آید و در فصل بهار و تابستان، روزانه پذیرای چندین خانواده از سراسر شهرستان و سایر نقاط کشور میباشد. این محل با توجه به موقعیت گرم و خشک اقلیمی منطقه و دسترسی مناسب، یکی از مراکز بااستعداد و بالقوه و فعال شهرستان بوده که زمینه‌های زیادی از نظر توسعه صنعت توریست، پرورش ماهی، تأمین آب تعدادی از روستاها را داشته‌است.
