سیه چشمه شهری است در استان آذربایجان غربی ایران. این شهر مرکز شهرستان چالدران میباشد. نام سابق سیه چشمه «قره عینی» بودهاست. مرکز منطقه همان سیهچشمه است که سابقه تاریخی آن به حدود پنج قرن میرسد.
تغییر نام به سیه چشمه
قره عینی یکی از شهرستانهای استان آذربایجان غربی میباشد که در ناحیه شمال باختری این استان قرار گرفتهاست. این شهرستان در ارتفاع ۱۹۴ متری از سطح دریا واقع شدهاست. قره عینی از شمال به ماکو، از باختر به مرز ترکیه و از جنوب به خوی محدود میشود.
این شهرستان دارای قدمتی کهن میباشد و برای نخستین بار قره عینی نامیده شد. طبق روایتی «قره عینی» از نام پدر و پسری که «قره» و «عینی» نام داشتند و اولین ساکنان این منطقه بودند گرفته شدهاست. این اسم تا زمان حکومت خاندان پهلوی برای این شهرستان پابرجا بود که براساس سیاستهای ترک ستیزانه در آن دوره به سیه چشمه تغییر نام دادند که طبق روایتی دیگر نام سیه چشمه از منطقهای نیمه باتلاقی و چمن زار به نام قره بلاغ (معادل فارسی میشود سیه چشمه) گرفته شدهاست. چندی طول نکشید که نام سیه چشمه هم دستخوش تغییر شد، البته این بار توسط جمهوری اسلامی. در این تغییرنام مجعول چالدران را برای این شهرستان برگزید. چالدران نام دشتی است مابین قره عینی و مرز ترکیه که جنگ چالدران در ۳۱ مرداد ۸۹۳ هجری شمسی میان سپاه قزلباش ایران (به فرماندهی شاه اسماعیل یکم صفوی) با ارتش عثمانی (به فرماندهی سلطان سلیم یکم) در این مکان رخ داد.
چالدران یکی از شهرستانهای استان آذربایجان غربی است که در ناحیهٔ شمال غربی این استان قرار گرفتهاست. این منطقه علاوه بر جاذبههای طبیعی و بناهای تاریخی و دیدنی از اهمیت تاریخی نیز برخوردار است. نام سابق سیه چشمه (قره عینی) بود که طبق روایتی از نام پدر و پسری که قره و عینی نام داشتند و اولین ساکنان این منطقه بودند گرفته شدهاست. به روایتی دیگر، نام سیه چشمه از منطقهای نیمه باتلاقی و چمنزاری به نام قرهبلاغ (سیه چشمه) گرفته شدهاست. قدمت تاریخی سیه چشمه به حدود پنج قرن میرسد. آوردگاه چالدران که محل جنگ معروف چالدران بوده در این شهرستان قرار گرفتهاست.
مقبره شیرین و فرهاد نیز از مهمترین مکانهای دیدنی این شهرستان محسوب میشود.
چالدران به دلیل داشتن هوای سرد در فصل زمستان و خنک در فصل گرما، یکی از مناطق گردشگری استان میباشد. این شهر یکی از مرتفعترین شهرهای کشور آن است. تالاب «ناور» در مرزیترین منطقه قرار گرفتهاست. مردابها و تالابهای متنوع، از جلوههای طبیعی این شهرستان است.
از مناظر طبیعی و بناهای تاریخی دیگر این شهر به کلیسای طاطاووس (قره کلیسا)، روستای دلیک داش، روستای قاشقا بلاغ، گیخ بلاغ و ایستی سو (آبگرم) میتوان اشاره نمود.
سد بارون که به نام سد ماکو شناخته میشود در ۲۰کیلومتری مرکز شهرستان چالدران واقع شدهاست.
مکانهای دیدنی و تاریخی سیه چشمه
دره قرهکلیسا
در فراز تپه این دره خوش آب و هوا با محیط سرسبز طبیعی یکی از قدیمیترین کلیساهای عالم مسیحیت به نام قره کلیسا بنا شدهاست که همه ساله تعداد کثیری از گردشگران داخل و خارج از کشور (مسیحیان) جهت بازدید و همچنین شرکت در مراسم مذهبی از این کلیسا و دره آن دیدن مینمایند
مقبره سید صدرالدین
مقبره سید صدرالدین در شهرستان چالدران یکی از مهمترین بناهای تاریخی، مذهبی در شمال استان آذربایجان غربی بوده که یادگاری از رشادت و شهامت ایرانیان است.
مقبره سید صدرالدین علاوه بر ارزشهای تاریخی به علت تاثیرپذیری از معماری اصیل و غنی اسلامی و کاربرد مصالحی چون آجر قرمز و سنگهای سفید در بین آثار تاریخی آذربایجان غربی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
این اثر تاریخی مربوط به دوره صفویه در چهار کیلومتری شهرستان چالدران بین روستاهای گل اشاقی و سعدل واقع شده است.
این اثر زیبا از جمله مقبره های منحصر به فرد اسلامی است که به صورت بنای شش ضلعی احداث شده و در دشت وسیعی قرار گرفته است که این دشت یادآور واقعه تاریخی جنگ چالدران و نبرد سهمگین ایران و عثمانی در دوم رجب سال920 هجری قمری است.
مقبره متعلق به سید صدرالدین صفوی، وزیر اعظم شاه اسماعیل صفوی است که در جنگ چالدران با رشادتهای فراوان با همراهی 27 هزار نفر از سربازان رشید اسلام در این محل به شهادت رسید.
میرسید شریف الدین علی صدر قاضی عسگر شیرازی ملقب به سیدصدرالدین از امراء شاه اسماعیل صفوی است که در آن جنگ به شهادت رسید و مقبره وی از آن زمان مورد تکریم و احترام اهالی چالدران و مناطق اطراف است.
مقبره منفرد سیدصدرالدین متعلق به دوره اسلامی “عصرصفویه” است و درکوهپایه شمالغرب چالدران و درکناره جنوبی جاده آسفالت روستای گل اشاقی به سعدل قراردارد.
این مقبره در میان ساکنان این شهرستان قریه از ارج و قرب معنوی بسیاری برخوردار است بطوریکه علاوه بر زیارت و برگزاری مجالس معنوی و عزاداری، در بیشتر اوقات سال نذریهای بسیاری در آن بین مسافران و گردشگران و اهالی محل پخش می شود.
این اثر به دلیل معماری داخلی نیز بسیار ارزشمند و مورد توجه است، چراکه سبک معماری دوره صفوی و پیش از آن را در همان نگاه اول متجلی می سازد، اما محوطه این اثر تاریخی ارزشمند هم اکنون به دلیل بی توجهی و عدم رسیدگی از بین می رود ودر دو راهی اوقاف و میراث گیر کرده است .
تالاب ناور
زیستگاهای آبی شهرستان چالدران سالانه پذیرای بیش از ۱۰ هزار پرنده مهاجر می باشد. شهرستان چالدران داری ۶ تالاب می باشد که چهار تالاب آن دائمی و دو تالاب آن فصلی هستند، این تالاب ها شامل، تالاب زیبای ناور، تالاب پیراحمد کندی، تالاب خانگ، تالاب گرروگل (قروگل)، تالاب زاویه سفلی و تالاب سد بارون میباشند.هر ساله در اوائل فصل بهار پرندگان مهاجر زیادی به ویژه گونه نادر، درنای خاکستری به این تالاب ها مهاجرت می کنند، اما تعداد پرندگان مهاجر در تالاب ناور و پیراحمد کندی بیشتر از سایر تالاب های منطقه می باشد، زیرا تالاب ناور و پیراحمد کندی در منطقه مرزی و شکار ممنوع قرار گرفتند و پرندگان می توانند مدت زمان بیشتری را برای استراحت و بازیابی توان و انرژی در این تالاب بگذرانند.تالاب ناور چالدران هر ساله میزبان پرندگانی چون درنای خاکستری، غازها،اردک ها، حواصیل، فلامینگو، پلیکان، چنگر و آنقوت است.
تالاب ناور چالدران جزو ۳۰ تالاب ثبت شده آذربایجان غربی در فهرست تالاب های کشور است که مقدمات ثبت آن در فهرست تالابهای بین المللی هم در حال فراهم شدن است. وسعت تالابهای شهرستان چالدران یک هزار هکتار بوده که با پر آب شدن آنها به طبیعت شهر چالدران زیبایی خاص و چشمگیری بخشیده است.
آبشار عرب دیزج
آبشار زیبای عربدیزج در فاصله ۲ کیلومتری جنوب غربی روستای عرب دیزجی آواجیق شهرستان چالدران و در فاصله کمی از روستای عرب دیزجی و فاصله ۴۰ کیلومتری شهر چالدران و ۴۵ کیلومتری غرب شهرستان ماکو قرار گرفته است. آب و هوای لطیف و معتدل محل از طرفی، وجود آبشار زیبای دیگر در فاصله حدود 100 متری غرب این آبشار از طرف دیگر، همچنین فضاهای سر سبز، بکر و مناظر طبیعی دل انگیز آن همواره پذیرای دوستداران طبیعت و فرار از هیاهوی شهری است.
افراد دوستدار طبیعت برای بهره مندی از این مناظر طبیعی خدادادی و چیدن گیاهان دارویی این منطقه هرساله به این مکان سرازیر میشوند.
مقبره شیرین و فرهاد
این مقبره صخرهای در دامنه کوهی کنده شده و اتاقهای سنگی متعددی دارد. قدمت آن به هزاره اول پیش از میلاد میرسد و به دوره اوراتویی تعلق دارد.
غار چهل پله خضرلو
این غار که از آثار به جای مانده از دوره حکومت باستانی اوراتوریه در دامنه تپه باستانی منتهیالیه غربی روستا واقع شده. در قدیم تعداد پله های غار بیشتر بوده ولی با گذشت زمان و فرسایش زمین کنارههای غار پرشده بود ولی اخیراً با حفاریهای غیر مجاز انجام گرفته توسط سوداگران گنجینههای زیر زمینی تعداد دیگری از پله های آن نمایان شده و به ۳۰ پله رسیده. در قدیم این غار به عنوان سرداب مورد استفاده قرار میگرفته. در حال حاضر هم به عنوان یکی از جاذبههای گردشگری روستا همواره مورد بازدید علاقهمندان و دانش آموزان در اردوهای تفریحی قرار میگیره..لازم به ذکره که با مشاهده آثار بهجا مانده از بقایای حفاریهای صورت گرفته و ظروف سفالی و خمره شکستههای اطراف غار که به وفور پراکنده است، احتمال وجود ذخایر زیر زمینی طلا هم در این غار هست.
آبگرم معدنی (ایسی سو)
ایسی سو واقع در روستای آبگرم ۵ کیلومتری شهرستان چالدران شهر سیه چشمه واقع شدهاست.
این مکان تفریحی بالاتر از روستای ایسیسو (آبگرم) قرار گرفتهاست با راه ارتباطی مناسب (آسفالت) به علت اشتهاری که در خاصیت طبی و درمانی آن وجود دارد از قدیم الا یام مورد توجه اهالی منطقه و شهرها ی همجوار میباشد؛ که هر ساله افراد بسیاری در فصل بهار و تابستان از نقاط مختلف استان بجهت کو هستانی بودن منطقه و آب و هوای بسیار مطلوب و چشمانداز طبیعی بسیار زیبای آن به این محل سرازیر میشوند.
هماکنون این مکان با تخصیص اعتبارات ازسوی دولت ساماندهی شده و به صورت مطلوب در اختیار گردشگران قرار دارد.
