جاذبه های گردشگری ملکان، شهر الهه انگور

ملکان یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی است.

این شهرستان در جنوب شرقی دریاچه ارومیه و در ۱۵۰ کیلومتری جنوب شهرستان تبریز در مسیر جاده ترانزیتی تبریز – میاندوآب واقع شده است. که از شمال و شمال شرقی به شهرستان مراغه، از سمت شمال به شهرستان بناب، از قسمت جنوب و جنوب غربی به شهرستان میاندوآب از استان آذربایجان غربی و از سمت غرب و شمال غربی به دریاچه ارومیه محدود می‌شود.

شهرستان ملکان ۱۱۶ مورد اثر تاریخی ثبت ملی شده است و جزو مناطق مهم و ارزشمند استان آذربایجان‌شرقی در حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است که همه ساله پذیرای هموطنان و گردشگران در فصول مختلف سال بخصوص نوروز می‌باشد.

ملکان یک شهر کشاورزی است تا یک شهر صنعتی و یا تجاری ، مشهورترین محصول کشاورزی این شهرستان انگور است به طوری که این شهرستان به شهر الهه انگور مشهور است و چندین کارخانه‌ی سبزه پاک کنی از صنایع تبدیلی وابسته به این مشغول هستند. این شهرستان با دارا بودن 11هزار هکتار باغ انگور  قطب تولید انگور در استان آذربایجان شرقی و کشو ر به شمار می رود و مقام نخست استان و مقام دوم کشور را در این خصوص به خود اختصاص داده و  70درصد انگور تولید شده در این منطقه به صورت کشمش خشک، کالیفرنی و تیزآبی پس از فراوری به کشورهای حاشیه خلیج فارس و اروپایی صادر می شود و اکثر جمعیت روستایی و حتی شهری این شهرستان به شغل تاکداری مشغول هستند بعد از تاکداری، قالی بافی شغل دوم مردم ملکان به شمار می رود.

شهرستان ملکان از لحاظ جذابیت های طبیعی و اکوتوریسم یکی از مناطق بالقوه در کشور و استان آذربایجان شرقی محسوب می شود.طبیعت زیبا ، آب و هوای معتدل،باغات زیبای انگور و سواحل رودخانه ها طبیعت مطلوبی را برای مسافرین فراهم می کند.

از مهمترین آثار تاریخی و گردشگری شهرستان ملکان می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

پل دختر قلی کندی ملکان معروف به (( قیزلار کورپوسی)): پل دختر قلی کندی ملکان که روی رودخانه «مردق» در دهستان گاودول مرکزی و بین روستاهای قلعه چوق و قلی کندی از توابع شهرستان ملکان قرار دارد به دلیل نوع طاق‌ها و ترکیب نمای سنگی و آجری دارای ویژگی‌های خاصی است.

آثار تاریخی و گردشگری ملکان

پل دختر قلی کندی

پل دختر قلی کندی معروف به قیزلار کورپوسی؛ این پل روی رودخانه «مردق» در دهستان گاودول مرکزی و بین روستاهای قلعه چوق و قلی کندی از توابع شهرستان ملکان قرار گرفته و به دلیل نوع طاق‌ها و ترکیب نمای سنگی و آجری دارای ویژگی‌های خاصی است.

به پیشنهاد سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان‌شرقی و در اجرای ماده یک از قانون تشکیلات سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور پل قیزلار روستای قلی کندی ملکان به شماره ۲۲۷۱۸ در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

قدمت این پل به دو دوره صفویه و قاجاریه بر می‌گردد و دارای پنج چشمه (سه چشمه اصلی و دو چشمه فرعی) است، چشمه‌های اصلی برای گذر آب رودخانه بوده و چشمه‌های فرعی برای آبیاری اراضی کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گرفته است که به علت تجمع خاک ناشی از رسوب، جریان آب رودخانه بسته شد.پایه‌های پل، سنگی بوده و خود پل با مصالح سنگی و آجری ساخته شده است؛ این پل با ابعاد تقریبی ۴۹ متر طول، ۵/۵ متر عرض و ارتفاع شش متر و مساحت ۲۵۷ متر مربع، راه ارتباطی دو روستای قلی کندی و شیخ بابا می‌باشد.

منطقه گردشگری شورسو

آب شورسو ملکان امتحان خود در درمان دردهای عضلانی و پوستی را  پس داده است، این محل در شش کیلومتری شهرستان ملکان و مابین دو روستای شیخ بابا و شیخ السلام قرار دارد، باتوجه به اهمیت این جاذبه گردشگری، امکانات رفاهی در اطراف آن احداث شده است.

چشمه آب معدنی آرپادرسی

این چشمه در ۲۵ کیلومتری شهرستان ملکان از بخش لیلان و در روستای آرپادرسی قرار دارد، دفع سنگ کلیه از خاصیت های مهم آب این چشمه می‌باشد؛ به طوری که همه ساله گردشگران زیادی جهت استفاده از آب این چشمه به شهرستان ملکان سفر می‌کنند.

زیارتگاه علی بلاغی

این زیارتگاه در روستای آقمنار از بخش مرکزی شهرستان ملکان قرار دارد که از فضای باز برخوردار است. زیارتگاه، محوطه تاریخی و چشم انداز منحصر به فرد منطقه گویای شواهد ارزشمند تاریخی و طبیعی آن است، این محل در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.

قلعه بختک لیلان

قلعه بختک لیلان نیز از دیگر جاذبه‌های گردشگری شهرستان ملکان است که با وسعتی حدود ۱۱۰ هکتار در ورودی شهر لیلان واقع شده است. قلعه بختک سال ۱۳۷۹ با شماره ۲۷۸۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این قلعه در سال‌های قبل توسط بسیاری از باستان شناسان ایرانی و خارجی مورد بررسی و بازدید قرار گرفته و در مورد قدمت و پیشینه تاریخی آن، مطالبی ارایه شده است؛ در واقع، قلعه بختک یکی از محوطه‌های نادر و استثنایی در منطقه شمال غرب کشور بوده و توجه بسیاری از باستان شناسان و محققان را به خود جلب کرده است.

پل آجری لیلان چای در یک کیلومتری جنوب شهر لیلان بر روی رودخانه لیلان چای واقع است در دوران گذشته راه ارتباطی همدان – کردستان و مراغه – تبریز بوده، ولی در حال حاضر به دلیل احداث جاده جدید میاندوآب – ملکان این منطقه دور افتاده محسوب شده و تنها راه ارتباطی روستاهای فتح الله کندی، محسن آباد (جین قره) به شهر لیلان می‌باشد.

رودخانه لیلان چای در طول تاریخ برای دشت لیلان بسیار حاصلخیز و تمدن‌ساز بوده و تمدن‌ها و فرهنگ‌های بسیار کهن از دوران پیش از تاریخ در کنار این رودخانه شکل گرفت که از جمله فرهنگ‌ها می‌توان به تپه چمن، الله قلی و بعضی از تپه‌های‌شرقی اشاره کرد. این رودخانه برای کشاورزی منطقه بسیار حایز اهمیت است. رودخانه لیلان از کوهستان‌های شرقی لیلان سرچشمه و به سمت غرب جریان یافته و در نزدیکی شهر میاندوآب به رودخانه زرینه‌رود می‌پیوندد.

این پل دارای سه دهنه به اندازه‌های یکسان است و در قسمت شرقی سه موج شکن بصورت مثلثی و در قسمت غربی پل نیز سه نیم دایره بصورت پشت بند وجود دارد؛ مصالح به کار رفته در پل عبارت است از آجر که در قسمت‌های طاق‌ها و بالایی پل بکار رفته و سنگ‌های تراش‌دار که در قسمت پایه‌ها و موج شکن‌ها و پشت بندها از آن استفاده شده است.

باتوجه به نبود کتیبه‌ای در این پل، تخمین تاریخ آن خیلی مشکل است؛ اما باتوجه به شیوه معماری و طاق‌های پل و همچنین شواهد آثار منطقه لیلان که غالباً بیشتر از دوره ایلخانی نمی‌باشد، می‌توان این دیدگاه را مطرح کرد که پل مربوط به عصر ایلخانی است.

ارتفاعات شیروانشاهلو

در بخش مرکزی از شهرستان ملکان قرار گرفته و دارای مناظر و چشم انداز زیبا می‌باشد، این محل در ۱۵ کیلومتری از شهرستان ملکان در روستای شیروانشاهلو قرار دارد.

کمپ پارک جنگلی ملکان

این کمپ نیز از دیگر جاذبه‌های گردشگری ملکان شمار می‌رود که در زمینی به وسعت سه هکتار و با امکانات رفاهی و خدماتی توسط سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری در شهرستان ملکان ایجاد شده است. این محل در ورودی از طرف شهرستان بناب جنب دانشگاه آزاد اسلامی و در حدود ۵/۱ کلیومتری از جاده ترانزیتی محور ملکان – بناب قرار گرفته است.

سد قوشقیه سی

سد قوشقیه سی در ۱۵ کیلومتری از شهر ملکان در بخش لیلان قرار دارد چشم انداز زیبا و منحصر به فرد از مزیدهای این منطقه بشمار می رود.

کمپینگ پارک مشاهیر

کمپینگ پارک مشاهیر در ورودی شهرستان ملکان در بلوار بسیج واقع شده است؛ کمپینگ شهرداری با امکانات رفاهی استراحتگاه و خدمات بهداشتی در راستای ایجاد مکانی برای استراحت موقت مسافرین و گردشگران توسط شهرداری ملکان احداث شده است؛ در قسمتی از فضای این پارک محلی به عنوان نمایشگاه دائمی صنایع احجام سفالی ( تندیس مشاهر و هنرمندان) با بیش از ۴۰ اثر نصب شده است.