هشترود شهری زیبا و تاریخی است که در استان آذربایجان شرقی قرار دارد. در سفر به شهر هشترود شاهد منظرههای تماشایی رودخانهها، کوهها و تالابها خواهید بود. شهرستان هشترود بسیار حاصلخیز است و نقش مهمی در تولید غلات آذربایجان شرقی دارد. این شهرستان از شرق و جنوب و غرب به ترتیب با شهرستان های میانه، چاراویماق و شهرستان مراغه همسایه می باشد.
این شهرستان 122 کیلومتر از جنوب شرقی تبریز فاصله دارد و وسعت آن به 1990 کیلومتر مربع می رسد. جالب است بدانید که علت نامگذاری این شهر به دلیل دارا بودن هشت رود از جمله آجی چای، قوری چای، قره قیه، آی دوغموش، لیلان چای و قرانقو می باشد. این شهر از لحاظ آب و هوایی متغییر است به گونه ای که در مرکز دارای آب و هوای معتدل و کوهپایه ای است.
دیدنی های هشترود
قلعه ضحاک هشترود
قلعه ضحاك(آژدهاك) یا داش قلعه در هشترود و در ساحل شرقی دریاچه ارومیه و در 95 كیلومتری جنوب تبریز قراردارد. قلعه ضحاك با بیش از 3000 سال قدمت بر فراز كوه منفرد، از مكانهای مهم اقوام مانایی و مادها بوده است.این قلعه در نزدیكی هشترود در استان آذربایجان یكی از مكانهای دیدنی است كه در ارتفاع ۲۳۰۰متری از بستر رودخانه قلعه قرار گرفته است.
در این قلعه مخازن سنگ، آب انبار، آسیاب، سالن شورا، حمام و دههاآثار دیگر وجود دارد.نیمی از اتاقهای قلعه بی سقف در زمین كنده شده و نیم دیگر در كوه و به صورت حفرهای درآورده شده است.اغلب این حفرهها چاله آبی هم (آب انبار) دارند. همچنین بر دیوارهای این حفرههای سنگی، طاقچههای كوچكی كنده شده است
مسجد لامشان
مسجد لامشان هشترود تنها مسجد تاریخی منطقه می باشد که ثبت ملی شده و متعلق به دوره قاجار می باشد و مسجدی شبستانی بوده و چهار پایه ستون آجری دارد و دارای نیم طبقه کمرپوش زنانه است.این مسجد با گذشت سالها از گزند آسیب های طبیعی و انسانی در امان بوده و دستخوش تغییرات نشده است که همین اصالت معماری، بر زیبایی آن افزوده است.
این مسجد به لحاظ معماری خاصش و سقف و طاق های آجری و طاق دوقوسی کمرپوش زنانه فضای معنوی و روح بخش خاصی دارد که با گذشت زمان همچنان حفظ شده است.
گفتنی است، لامشان یکی از روستاهای شهرستان هشترود است که در دهستان قرانقو بخش مرکزی این شهرستان و در ۱۰ کیلومتری آن به سمت مراغه واقع شدهاست.
سلطان تپهسی
این مجموعه باستانی در روستای ذوالبین از توابع بخش مرکزی واقع شده و طبق شنیدهها و کاوشهایی که انجام گرفته یک معبد بزرگ در زیر تپه آن نهان شده است.
در کاوش از این تپه قبرهای ایستاده کشف شده است و گفته میشود اگر کشفیات ادامه یابد، معبدی که از زیر این تپه بیرون می آید چندین برابر بزرگ تر و زیباتر از چغازنبیل ایلام است.
این معبد تاریخی در نزدیکی کوره آجرپزی واقع شده و روی این تپه کشاورزی انجام میگیرد که آثار کودهای شیمیایی باعث تخریب آن میشود.
قدمت این معبد به هزاره دوم قبل از میلاد بر میگردد که در تاریخ 1381 حفاری شده و با شماره 7497 در تاریخ 12 بهمن 1385 ثبت ملی شده است.
تالاب یانیق هشترود
تالاب يانيق از تالاب های زيبای هشترود است كه در35كيلومتری جنوب غربی اين شهرستان و در كنار جاده آسفالته هشترود – مراغه، واقع شده است.
روستای آتش بیگ
این روستا به دلیل موقعیت جغرافیایی بسیار مناسب و داشتن دو رودخانه بزرگ به نامهای قرّانقو و جبیند و همچنین چشمه های فراوان، از جمله مناطق مهم تولیدات کشاورزی می باشد و در صورت توجه بیشتر و سرمایه گذاری می تواند از نظر اقتصادی، اجتماعی، علمی و فرهنگی به یکی از مناطق برجسته هشترود تبدیل شود که مهاجرت معکوس افراد از شهرهای اطراف به این روستا در سالهای اخیر گواهی این مطلب است.اقلیم این روستا مدیترانه ای و در منطقه معتدل قرار دارد.
این روستا یکی از مهمترین روستاهایی است که به دلیل وجود ادارات دولتی و افراد دانشمند ، نقش مهمی در پرورش افراد برجسته و ماهر در زمینه های علمی پژوهشی، فرهنگی و اجتماعی در سطح منطقه دارد.چندین بار در جنگهای روسیه علیه ایران محل برخورد نظامی لشکریان روس و ایران بوده است. قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران به عنوان مرکز خیلی از روستاهای اطراف بوده است.
گذشته این روستا به قبل از زمان زرتشتیان برمی گردد و جزء آتشکده های زمان مذکور به حساب می آمده است. نامهای قاسم بیگ (در زمان نادر شاه)، آتاش بی، آتاش بیگ، آتش بیگ وابسته به زمان روی آن گذاشته شده است.
روستای آتشبیگ به دلیل قدمت تاریخی بسیار زیاد، دارای آثار باستانی زیادی از جمله شش روستای تخریب شده (به نامهای گوللویه، شنو، دگیرمان، دولاما تپه، بیز تپه، چوپلیجه و خرابه که نام برخی از آنها از جمله شنو که یکی از روستاهای زمان زرتشتی است) میباشد.
رودخانه آیدوغموش چای
رودخانه آيدوغموش از معروف ترين رودخانه های هشترود است كه پس از عبور از كنار آبادی های بابونه، حيدرآباد، قزلجه تاوا و قبل از رسيدن به ميانه، به رودخانه ميانه (ميانه چای) می پيوندد و هر دو به قزل اوزن می ريزند.
تالاب قوشاگلی هشترود
این تالاب در فاصله ۳۱ کیلومتری جنوب غربی هشترود و در مسیر هشترود مراغه قرار دارد . این تالاب نیزاری است و خاستگاه پرندگان مهاجر می باشد .
تالاب ذولبین هشترود
تالاب ذولبین هشترود یکی از این جلوههای جذاب طبیعت محسوب میشود که در استان آذربایجان شرقی قرار گرفته و و در اراضی روستایی به همین نام محصور است. قرارگیری این تالاب در بین روستاهای ذولبین، قوپوز و قلعه جوق باعث شده تا آب آن بین اهالی این منطقه مشترک باشد و همچون یک طلای با ارزش از آن نگهداری کنند. تالاب ذولبین حدود 10 هکتار مساحت دارد و به دلیل بارشهای نه چندان زیاد اخیر از حجم آن کاسته شده است. این تالاب بیضی شکل با عمق 1 الی 2 متری خود به بستری مناسب برای رشد گیاهان و آبزیان تبدیل شده و در فصل تخمگذاری مورد توجه پرندگان قرار میگیرد. آب تالاب ذولبین هشترود از آب شدن برفها، باران و حفرههای زیر زمینی تامین میشود و سرزندگی را به این منطقه هدیه میکند. جذابیتهای این آبگیر دلنواز تنها به دلیل وجود پرندگان زیبای آن نیست، چرا که مراتع سرسبز و پوشش گیاهی غنی و نیزارهای متعدد در اطراف آن سبب شده تا بسیار مورد توجه گردشگران تور تبریز و طبیعتگردها قرار گیرد و حس خوش آرامش را به شما تقدیم کند. بخشی از آب تالاب ذولبین صرف کشاورزی و شرب میشود ولی در سالهای اخیر محدودیتهای برای برداشت آب از آن ایجاد شده است تا از نابودی این آبگیر باصفا جلوگیری شود. پرندگان مهاجر و انواع اردک از جمله حیواناتیاند که در تالاب ذولبین هشترود دیده میشود و اگر خوش شانس باشید میتوانید آنها را در لا به لای نیزارها ببینید. رنگ آب این تالاب به دلیل داشتن گونههای مختلف پلانکتون و جلبک در فصول گرم سال تغییر میکند و جذابتر میشود.
بقعه شیخ بایزید بسطامی هشترود
بقعه شیخ بایزید بسطامی در شمال غربی مرکز شهرستان هشترود و درست در کنار آزاد راه پیامبر اعظم(ص) (اتوبان زنجان – تبریز) واقع شده است.
بقعه هشت ضلعی بایزید بسطامی در قرن نهم هجری قمری در ۱۰ کیلومتری هشترود و در روستای “ˈعزیز کندی” واقع شده که اهالی محل به آن مقبره شیخ بایزید بسطامی می گویند و معماری آن شبیه به گنبد سرخ مراغه و گنبد علویان در همدان است.
بقعه بایزید بسطامی در ضلع غربی روستا و متصل به آن واقع شده که دارای قطر داخلی ۵/۴متر و قطر خارجی ۵/۶ متری بوده و طول هر ضلع آن ۲۴۷ سانتیمتر بوده و دارای گنبد و تزئینات داخلی گچ کاری است.نمای خارجی این بنای تاریخی آجری بوده که بازسازی شده و به لحاظ عدم اتصال آجرهای نما به بدنه اصلی در اثر مرور زمان بخشی از قسمت های آن از بدنه جدا شده و فرو ریخته است.بنیان برج بر روی شش ردیف سنگ تراش منظم به ابعاد ۲۶×۳۲ سانتیمتر استوار شده که بر روی هم دو متر از اره سنگی را تشکیل می دهد.
مسجد جامع هشترود
ین مسجد با ویژگی های خاص خود در طول تاریخ اسلام، از آغاز نه تنها محل نیایش و عبادت و تجمع مومنان در زمان های خاص بوده، بلکه محل ابلاغ احکام و دستورها و آموزه های دینی و علمی بوده است.
مسجد جامع هشترود ( سراسکند ) در بلندای تاریخ این سرزمین، در عین حفظ سادگی و عظمت تاریخی خود و متانت ارکان و استحکام و شایستگی بنا، همواره به عنوان اصیل ترین کانون فرهنگی و اسلامی این شهر مطرح است.
این مسجد، اولین مسجد احداثی این شهر در دوره قاجاریه موسوم به ‘مسجد عالیجاه’ بوده و از آثار ملی ایران و از مراکز تاریخی آذربایجان شرقی است.
در این مسجد سنگ نوشته ای مشتمل بر تاریخ بنا و بنیان گذار آن به صورت کتیبه ای از جنس مرمر با این مضمون ‘ این مسجد عالیجاه در عهد سلطان زمان و شاهنشاه دوران محمد شاه قاجار به دست اسکندرخان ابن مرحمت ابن محمد صادق غفران پناه به تاریخ 1259 هجری قمری تاسیس شده است.’ نقش بسته و بر بالای محراب منبر نصب شده است.
نمای اولیه و قدیمی مسجد در قسمت بیرونی ( جنوبی ) در گذر زمان تغییر نسبی پیدا کرده و در ساخت این مسجد به جای ملات، آهک را با زرده تخم مرغ مخلوط کرده و برای استحکام بنا بکار برده اند.
اهتمام در بنای مسجد به حدی بوده که ستون های سنگی این مسجد را با گاوآهن و گاومیش از شهر خوی و سلماس به این منطقه حمل کرده اند.
از بدو تاسیس مسجد جامع هشترود علمای زیادی از جمله آخوند ملاسلیم سراسکانی که اولین نماز جماعت را بعد از مراسم افتتاح اقامه کرده، آخوند ملاابراهیم سراسکانی فرزند ملاسلیم، آخوند ملارضا واعظی معروف به ‘ صدر الواعظین ‘، آخوند ملامحسن علامی، آیت الله سیدجلال الدین موسوی انتظاری هشترودی، حجت الاسلام میرزا آقا واعظی و حجت الاسلام میرزا حسن واعظی فرزند میرزا آقا واعظی پیش از پیروزی انقلاب در این مسجد به امر تبلیغ اسلام و اقامه نماز جماعت پرداخته اند.
پس از پیروزی انقلاب نیز حجت الاسلام محمد روحانی، حجت الاسلام عبدالحمید واعظی، حجت الاسلام سیدسعید رشادی و هم اکنون نیز حجت الاسلام علی رحیمی به امر تبلیغ و اقامه نمازهای جماعت می پردازند.
این مسجد تاریخی دارای ویژگی های خاص بوده و با حدود 600 متر مربع وسعت به شکل مستطیل با شبستان و آجر قرمز رنگ و شش ستون و پایه های سنگی به ارتفاع 2.5 متر با سرستون های مقرنس کاری و قطار بندی شده با نقش و نگار برجسته و بصورت طاق بندی شده در عهد سلطنت محمد شاه قاجار احداث شده است.
این مسجد در سال 1376 در فهرست آثار ملی ایران به شماره 1860 به ثبت رسیده است.
چشمه پیرسقا
روستای پیرسققا در منتهی الیه جنوب غرب شهرستان چاراویماق و در ناحیه کوهستانی این شهرستان قرار دارد که ۴۰ کیلومتر از قره آغاج فاصله داشته و نصف این راه نیز شوسه می باشد. و همرز مرتع عظیم ایلات و عشایر منطقه “شایوردون” می باشد. و قجهلی بودن (این اصطلاح را خود مردم منطقه به کار می برند یعنی اینکه اکثر زمینها و کوههای منطقه برفگیر بوده و تا نیمه های بهار نیز دارای برف می باشند) صحرای این روستا باعث می شود که مرتع غنی ای بوده و محصولات دیمی خوبی داشته باشد، مردمان زرنگ و پرتلاش و سخت کوش و فرزندان باهوش این روستا شهرت منطقه ای دارند. –گفته می شود آب چشمه پیر را می خورند اینقدر زرنگ و باهوشند- تحصیل کردگان زیادی نیز دارند که متاسفانه همه آنها در خارج از شهرستان و حتی آذربایجان می باشند و این روستا و منطقه از وجود آنها بی بهره است. همچنین این روستا چندین نفر روحانی و طلبه دارد و یکی از آنها که از روحانیان قدیمی می باشد همگی در قم و یا تهران ساکن هستند.
غار آق بلاغ هشترود
غار آقبلاغ در روستای آغبلاغ از توابع شهرستان هشترود واقع شده و از نوع غارهای استلاکتیت است. عرض دهانه غار حدود ۲ متر است و دسترسی به آن از روستای آقبلاغ امکان پذیر است. غار زیبای آغ بولاق مورد توجه و بازدید کوهنوردان علاقه مند است.
از مکانهای دیدنی و بکر روستای آقبلاغ (آغبلاق) دامنه های سرسبز و چشم انداز زیبا – آب و هوای صاف و تمیز – آب معدنی روستای آقبلاغ که از داخل غار بیرون می آید می باشد.
این غار در ۱۸ کیلومتری شمال شرقی شهرستان هشترود در قسمت جنوبی روستای آقبلاغ از سلسله ارتفاعات منفرد روبروی ارتفاعات بزغوش قرار دارد .
این غار در ارتفاع ۱۹۶۰ متر از سطح دریاهای آزاد قرار گرفته است در فصل بهار و تابستان چشم انداز طبیعی و زیبای منطقه به حدی دیدنی و جذاب است که روح هر بیننده از دیدن آن شاد میگردد .
در داخل اطاقک غار چندین قبر حفاری شده توسط افراد غارتگر اموال فرهنگی و استخوانهای پوسیده مردگان و ظروف شکسته سفالی نمایان است اجساد مردگان را مثل اینکه در داخل کوزه های سفالی دفن کرده بودند .
عرض دهانه غار حدود ۲ متر میباشد و دسترسی به آن از این روستا امکان پذیر است. غار زیبای آغ بولاق مورد توجه و بازدید کوهنوردان علاقهمند است و از نوع غارهای استلاکتیت است.وتا حالا هیچ کس نتوانسته به انتهای غار برود چون در داخل غار سالنهای متعددی وجود دارد
طبق نظر کارشناسان میراث فرهنگی ظروف مربوط به دوره اشکانیان و مطالعات باستانشناسی در آن دوره مردگان را با لوازم تدفین در تابوتهای سفالی دفن کرده بودند.