بناب مرند (بناب جدید) یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی است که در بخش مرکزی شهرستان مرند واقع شدهاست. بناب مرند در تاریخ ۱۷ تیر ۱۳۸۳ خورشیدی از روستا به شهر ارتقا یافت.
بناب مرند دارای پیشینهای تاریخی است. منطقهٔ تاریخی «آلادر» گورستانهای متعدد تاریخی را در خود جای دادهاست. در سالهای اخیر گروهی از افراد این گورستانها را بهطور غیرمجاز حفاری کرده و آثار تاریخی آن را به سرقت بردهاند.
آب و هوای بناب مرند معتدل رو به سرد بوده و به دلیل اعتدال هوا، باغهای بسیاری در این شهر پدید آمدهاست. در فصل بهار و به ویژه در ماههای اردیبهشت و خرداد، شمار بسیاری از گردشگران از این شهر بازدید میکنند.
مردمان بناب مرند با ظاهری ساده و پوششی معمولی میباشند و اغلب در کار کشاورزی و دامداری میباشند. ساکنین این شهر کلاً مسلمان شیعه میباشند و به زبان ترکی آذربایجانی تکلم مینمایند.
اکثر ساکنان بناب جدید به کشاورزی میپردازند. این شهر تنها مرکز کشت زعفران در سطح منطقهٔ آذربایجان بوده و بهعنوان «شهر زعفران» شناخته میشود. زعفران بناب جدید جزء مرغوبترین زعفرانهای تولیدی در سطح ایران است. علاوه بر زعفران در این شهر میوه جاتی از قبیل زردآلو، سیب، گیلاس، گردو، آلبلالو و… نیز به عمل میآید. همچنین کشاورزان این شهر در کار کشت گندم و جو و سایر غلات میباشند. خاک بناب جدید از جمله خاکهای مرغوب برای کشاورزی میباشد. همچنین قالی بافی نیز در میان اهالی این شهر رونق دارد و حتی تعاونی فرش نیز برای قالی بافان ایجاد شدهاست.
جاذبه های بناب مرند
مسجد جامع بناب مرند
مسجدجامع بناب جدید یکی از قدیمیترین مساجد این شهر است که در مجاورت میدان مرکزی (میدان امام حسین) این شهر و در ضلع شمال شرقی میدان واقع است. این مسجد در یک طبقه و با سقفی شیروانی است؛ و دارای یک حیاط در قسمت شرق مسجد است. داخل مسجد نیز توسط دیواری کوتاه که به سقف نمیرسد به دو قسمت نا مساوی مردان و زنان تقسیم شدهاست بهطوریکه وسعت قسمت مردان بیش از دو برابر قسمت زنانه این مسجد میباشد. از نکات جالب توجه این مسجد این است که با وجود زیربنای بزرگ و عظیم آن کوچکترین ستونی در آن وجود ندارد و کل فضای مسجد یکپارچه میباشد و در سقف آن نیز به جای تیر آهن از چوب استفاده شدهاست. دیوارهای داخل مسجد فاقد هرگونه گچ بری یا کاشی کاری است و به صورت ساده گچ کاری شدهاست. این مسجد اصلیترین تجمع گاه اهالی بناب جدید در مراسم مذهبی و سایر مناسبتها میباشد. مسجد دارای سه درب ورود و خروج است که دو در در ضلع غربی مسجد مختص ورود و خروج مردان و زنان است و درب سوم در ضلع شرقی مسجد قرار دارد که به حیاط مسجد باز میشود.
گورستان تاریخی بناب مرند
در سطح شهرستان مرند ۸ گورستان در فهرست آثار ملی به ثبت رسیدهاند که گورستان تاریخی بناب جدید یکی از این هشت گورستان به ثبت رسیدهاست که قدمت گورستانهای ثبت شده در فهرست آثار ملی مربوط به قرون میانه و متاخر اسلامی و دورههای ایلخانی، اشکانی و قاجار میباشد که راستای اجرای ماده یک قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و به شماره ۲۲۲۶۶ در تاریخ ۱۳۸۶/۱۲/۲۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیدهاند.
گورستان بناب جدید در سمت جنوبی این شهر قرار گرفتهاست. تاکنون هیچ گونه اقدامات در جهت حفاظت از این مکان تاریخی انجام نشدهاست. اوائل خردا ماه سال ۱۳۹۲ گودالی به قطر شصت سانت در قسمت غربی این گورستان توسط اهالی کشف شد که تقریباً ۵ متر عمق داشت و مشخص بود که گودال مذکور مخفیانه حفر شدهاست اما نکته جالب توجه این بود که کوچکترین اثری از خاکهای حاصل از حفر گودال در محل وجود نداشت.
دره آلادر
درهٔ آلادر با دارابودن باغها و چشمههای آب متعدد، مهمترین مرکز جذب گردشگر در بناب جدید محسوب میشود. آب چشمههای این منطقه در فصلهای بهار و تابستان منبع اصلی تأمین آب موردنیاز باغهای این شهر و در فصلهای پاییز و زمستان تأمینکنندهٔ آب سد این شهر است. همچنین در این آب انواع آبزیان و از جمله انواع ماهیها پرورش مییابند.
سد بناب جدید
سد بناب جدید نیز ار مهمترین مراکز جذب گردشگر در سطح بناب جدید و شهرستان مرند بهشمار میرود. وجود این سد در این منطقه باعث جذب انواع مختلف پرندگان به آن شده و تنوع گونههای مختلف پرندگان در این منطقه را فراهم آوردهاست. متأسفانه این سد در سال ۸۹ که دریاچه آن بهطور کامل آبگیری شده بود در اثر وجود ترک یا گسل احتمالی در کف بستر دریاچه باعث دررفت کل آب ذخیره شده گردیده و هماکنون با اعتبار بیش از ۳ میلیارد تومان در حال عملیات پتوکشی با یک لایه ۶۰ سانتی رسی در کف بستر دریاچه سد یا بلانکت کف بستر هستند و دریاچه سد در حال حاضر کاملاً خالی از آب است.
آقچا قاپی
آقچا قاپی یا در اصطلاح بومی آزاقاپی نام محل دره مانندی است که در امتداد آلادر واقع است و امتداد آقچا قاپی نیز به روستای نوجهدهدرقوصل میشود و سپس ادامه مییابد. آب رودخانه در فصل تابستان توسط اهالی از آقچا قاپی به آلادر هدایت میشود و از آن برای آبیاری باغات و زمینها استفاده میشود و در فصل زمستان نیز آب این رود به سد بناب جدید سرازیر میشود. البته نام این رود آقچا قاپی نیست بلکه آقچا قاپی نام محلی است در امتداد آلادر که این رود از آن میگذرد. آب این رود خانه محل زیست ماهیان و انواع قورباغه و مار و… میباشد. این مکان در تابستان یکی از زیباترین مناطق بناب است که همگان را به سوی خود جلب میکند.
کوههای بناب جدید
کوههای بناب که در پیرامون بناب جدید قرار گرفتهاند، دارای چشمههای متعدد آب معدنی و گیاهان متنوع دارویی هستند و در فصل بهار، گردشگران بسیاری را به خود جذب میکنند. از چشمههای موجود در این کوهها میتوان به «زیلبیخ»، «چور چشمه» و ماختا اشاره کرد.
جشنواره زعفران بناب مرند
از آنجایی که شهر بناب مرند نخستین شهر زعفران خیز در شمالغرب کشور میباشد لذا به عنوان شهر طلای سرخ آذربایجان نیز معروف میباشد و از آنجایی که دارای خاک حاصلخیزی میباشد بنابرین زعفران بناب مرند از کیفیت بالایی برخوردار است از این رو در راستای حمایت از این محصول استراتژیک برای اولین بار در ۱۵ آبان ماه سال ۱۳۹۰ شهرداری و شورای اسلامی شهر بناب جدید با همکاری فرمانداری مرند و اداره جهاد کشاورزی شهرستان مرند اقدام به برگزاری نخستین جشنواره استانی زعفران در شهر بناب مرند نمودند که با استقبال چشمگیری همراه بود و در آن از نخستین تمبر اختصاصی زعفران بناب مرند رونمایی گردید.
دومین جشنواره زعفران شهر بناب مرند ۱۶ آبان سال ۱۳۹۱ با همکاری اداره جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی، جهاد کشاورزی شهرستان مرند، شهرداری بناب مرند و فرمانداری مرند در شهر بناب مرند برگزار گردید و همانند دوره گذشته از زعفران کاران نمونه تقدیر به عمل آمد.
