دولتآباد مرکز شهرستان تازه تفکیک شده برخوار استان اصفهان ایران. برخوار یکی از شهرستانهای اطراف اصفهان میباشد که دولتآباد مرکز این شهرستان محسوب میگردد. این شهر نزدیکترین شهرستان به مرکز شهر اصفهان میباشد. ۶۲ محل از محلات کنار شهرهای مختلف ایران نام دولتآباد برخوار دارند که تنها از میان این تعداد فقط شهر دولتآباد برخوار اصفهان عنوان شهر یافتهاست و دیگر نامها همچنان به صورت دهی بخشی از شهرهای مختلف ایران را تشکیل دادهاست.
شهر دولتآباد با وسعت ۹۸۵ هکتار واقع در شمال شهر اصفهان و دارای آب و هوای گرم و خشک میباشد.
دین ساکنان این منطقه اسلام و مذهب شیعه است.
موقعیت طبیعی این شهر با داشتن ۳۳ رشته قنات در گذشته و بالغ بر ۲۷ رشته قنات کشاورزی از نظر منظر طبیعی در جایگاه قابل توجهی قرار دارد. شهر دولتآباد با دارا بودن منطقه صنعتی که در نوع خود در سطح استان بی مانند است موقعیتهای بی شمار اشتغال برای جوانان و همچنین سرمایهگذاریهای فراباور گردیدهاست. به نحوی که غالب آجر و سنگ استان در این ناحیه از اصفهان تولید میگردد. کارخانهها و کارگاههایی چون بلور و شیشه، تجهیزات و مصالح ساختمانی، کاغذ سازی، لوازم خانگی و بسیاری کارگاههای کوچک و بزرگ که مواد و مصالح کارخانههای بزرگ چون کارخانههای خودرو سازی را تولید میکنند. جمعیت مشغول به کار در این منطقه غالباً بومی و افرادی متخصص و اهل فن میباشند.
پیشینه تاریخی
هسته اولیه این شهر قبل از سلسله صفویه به صورت قلعه کوچکی تشکیل و صرفاً چند خانوار در آن میزیستهاند، بنا به روایات، زمانی سیل جاری میشود و روستاهای زیر دست چون دره، بتکده آباد و صالح آباد مورد هجوم سیل قرار میگیرند و دولت وقت صفوی اهالی آن روستاها را به این قلعه انتقال میدهد و به عمران و آبادی آنجا میپردازد. در این هنگام بنایی به نام شاه نشین احداث میگردد که آثاری به جز محلهای به این نام از آن در دست نیست و در اثر سیل و گذشت زمان بهطور کامل تخریب شدهاست. از این دوره آثاری از چند مسجد به نامهای مسجد دوازده امام، مسجد شبستان و مسجد علی بیک ذکر شدهاست.
از دیگر آثار تاریخی این شهر میتوان به برج کبوتر معروف به برج آقا، خانه ارباب واقع در محله لودریچه، کتیبههای حرم امامزاده نرمی که قسمتی از آن متعلق به دوران سلجوقیان است اشاره کرد. شهر دولتآباد تا ۵۰ سال پیش دارای ۴ محله به نامهای محله گرگو، محله شاه نشین، محله سر جوب، محله شترخوان بودهاست که هر کدام از محلهها را بنا به بافت و نوع امکاناتی که در آن بودهاست نامگذاری کردهاند. بهطور مثال محله شاه نشین به دلیل آنکه اکثریت ثروتمندان و عیان نشینان در آن محل زندگی میکردند به این نام معروف بودهاست. گسترش شهر دولتآباد به عنوان مرکز بخش و توسعه فیزیکی و افزایش جمعیت آن طی سالهای اخیر، به دلیل موقعیت خاص مکانی آن است. مکانی که از یک طرف دسترسی به شهر بزرگ اصفهان را امکانپذیر ساخته و از طرف دیگر سایر مراکز شهری و روستایی منطقه برخوار را به هم پیوند میدهد. به طوریکه در مدتی کمتر از ۲۰ سال سطح شهر تا دو برابر افزایش و مراکز روستایی مجاور را نیز دربر گرفتهاست. روستاهایی مانند لودریچه و کربکند و زمان آباد به شهر پیوستهاند و هم اکنون جزء لاینفک شهر محسوب میشوند.
موقعیت کشاورزی
از ویژگیهای کشاورزی این شهر میتوان به دشت دولتآباد اشاره کرد که از جمله دشتهای مستعد استان میباشد که عمده محصولات کشاورزی گندم، ذرت علوفهای، جو، یونجه، آفتابگردان، چغندر قند و لبو، باغات انگور، انار و محصولات صیفیجات و سبزیجات، گوجه و پیاز از آن قابل برداشت میباشد. دامداریهای این شهر بالغ بر ۳۴ واحد دامداری سنتی و ۵ واحد صنعتی و تعداد ۲۰ واحد مرغداری میباشد.
وجه تسمیه
شهر دولتآباد به خاطر قرار داشتن در محدوده دو صحرای بزرگ و پر رونق که در قدیم به آنها (لت) گفته میشدهاست به (دو لت آباد) معروف گردیدهاست. لت به معنای صحرا. کرت و یادر اصطلاح بومی محلی لته ۲ لت آباد = دولتآباد
صنایع دستی
در گذشته نه چندان دور قالی بافی برترین هنر مردمان این شهر به حساب میآمد و نقشههای دولتآبادی هنوز هم جایگاه خود را در این صنعت حفظ کردهاست. از جمله صنایع دیگر این شهر میتوان به کارگاههای طلاسازی، مبل سازی و منبت کاری.
آثار تاریخی دولت آباد
امامزاده ابراهیم(ع) معروف به امامزاده نَرمی
امامزاده ابراهیم معروف به امامزاده نَرمی در فاصله ۳ کیلومتری مرکز شهر دولت آباد و در منطقه يا محله ای بنام نَرمي واقع گرديده است . اين امامزاده از فرزندان موسی بن جعفر می باشد که در تمام طول سال به ويژه پايان هفته و ايام سوگواری ائمه معصوم پذيرای زائران زيادی ازگوشه وكنار شهرستان واستان و بويژه شهرهايی چون گزبُرخوار،خورزوق ، دستگرد و . . . است . مردم اين منطقه نذر و نيازهای خود را با مراجعه و شفاعت قراردادن اين عزيز و صالح، از خداوند تبارك و تعالا طلب كرده و اعتقادات محكمی به آن بزرگوار دارند . گرچه ساختمان قديمی امامزاده ابراهيم در سالهای اخير برای گسترش فضای آن تخريب شده ولی به همت و كمكهای مردم و زائران بازسازی و درحال تكميل و زيبا سازی فضاهای اطراف است .
مسجد دوازده امام
مسجد ۱۲ امام دولت آباد بنایی است از دوران صفوی که در داخل بافت قديم شهر واقع گرديده است . اين بنا به صورت مربع شکل در دو طبقه ساخته شده که طبقه زيرين آن به عنوان سَردابه و طبقه بالايی يا همكف آن به عنوان مسجد جهت اقامه نماز استفاده می شود . اين مسجد با ۲ متر ارتفاع از سطح زمين ، خود گواه بر وضعيت جغرافيايی منطقه اطراف و بنايی بدون حياط می باشد . البته در حال حاضر فضايی در پشت مسجد به عنوان حياط در اختيار مسجد می باشد. اين بنا با فضايی مربع شكل در زير سقفی گنبدی شكل كه دور تا دور آن را رواقهايی در دو طبقه احاطه كرده اند ساخته شده و محراب جديدالاحداث آن در ضلع جنوبی قراردارد. نمای بيرونی و سر در مسجد از آجر و داخل بنا با گچ بری سفيد كاری شده كه در سالهای اخير نيز آئينه كاری هايی به آن اضافه گرديده است . در مجاورت مسجد ۱۲ امام امامزاده سيد محمد قرار دارد كه ساختمان آن جديدالاحداث و نماكاری شده است. فضای سبز زيبايی جلوی امامزاده و مسجد ۱۲ امام وجود دارد كه ويژگی خاصی را به محدوده بافت پيرامون آثار داده است .
گرچه مسجد جامع و حمام قديمی شهر در سالهای اخير تخريب شده ولی هنوز هم داخل بافت خانه هايی به سبك قديم و دارای قدمتی كهن يافت می شود.
