بنر هدر

جاهای دیدنی سنگان ، پایتخت سنگ آهن ایران

نویسنده:

سمیرا هادی

در تاریخ:

سنگان یا عسلویه شرق ایران، در بخش سنگان شهرستان خواف  استان خراسان رضوی قرار گرفته است. این شهر پایتخت سنگ آهن ایران به حساب می‌آید و بزرگترین معدن سنگ آهن خاورمیانه را دارد. معادن سنگ آهن سنگان در 280 کیلومتری جنوب شرق مشهد، 68 کیلومتری جنوب غرب تایباد و 40کیلومتری شمال شرق خواف و حدود 40 کیلومتری مرز افغانستان قرار گرفته‌اند.

سنگان دارای بزرگ‌ترین ذخایر سنگ آهن با عیار 63 درصد است و این ذخایر در خاورمیانه بی‌نظیر هستند.

سنگ آهن سنگان از نظر کیفی قابل رقابت در بازارهای جهانی و قابل استفاده در کارخانه‌های فولادسازی کشور است. در اصل نام سنگان از سنگ آهن گرفته شده است، زیرا سنگ آهن در گویش عامیانه محلی با حذف حرف(ه)، «سنگان» خوانده می‌شود.

منطقه‌ای که معدن سنگان در آن قرار گرفته است، آب و هوای کویری خشک با متوسط بارش سالانه 150 تا 250 میلی‌‌متر دارد.

گفتنی است؛ سنگان در گذشته با نام سنجان شناخته می‌شد. این شهر چهار قلعه را در خود جای داده  که دو عدد از آن‌ها در گذر از زمان تخریب شده اند.

از جاذبه‌های گردشگری سنگان می‌توان به مسجد گنبد، مسجد جامع قدیم سنگان و آسیاب باد‌ی های این شهر اشاره کرد. مسجد جامع قدیم سنگان یادگار معماری اوایل سده هفتم است. این بنا در دوره هخامنشی ساخته شده و در تاریخ ۲۰ مهر ماه سال ۱۳۷۶ به ثبت ملی رسیده است.

خاطرنشان می‌شود تالاب مژن آباد، یخدان سنگان و مرقد پرنده از جاذبه‌های دیگر شهر سنگان به حساب می‌آیند. یخدان سنگان در دوره‌های صفوی و قاجار ساخته شده است و در ابتدای ورودی شهر قرار گرفته است. این یخدان تاریخی در ۲۲ مرداد ۱۳۸۴ به ثبت ملی رسید.

سنگان

تالاب مژن آباد

تالاب مژن آباد در استان خراسان رضوی واقع است. این تالاب که قسمتی از آن به طول 35 کیلومتر از سوی سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام شده هر سال پذیرای تعداد زیادی از پرندگان است. عمق ‌کم، وجود نی، لویی، جلبک و گز یک پناه‌گاه طبیعی را برای این پرندگان ساخته است و در صورت پایش مداوم می‌تواند مأمنی جهت تخم‌گذاری و جوجه‌آوری برخی از این گونه‌ها باشد. در جنوب دشت سنگان منطقه ای وجود دارد که از لحاظ ارتفاع، پست ترین اراضی شهرستان خواف را با ارتفاع ۶۲۰ متر تشکیل می دهد و این ساختار طبیعی باعث هدایت آبهای روان و سطحی خواف و بخشی از آب های شهرستان رشتخوار و قائن به این دشت شده و در نهایت بسمت افغانستان گسیل می شوند. تالاب مژن آباد در انتهای یک رود بسیار طولانی قرار گرفته که زهکش آبهای سطحی بخش وسیعی از شهرستان های کاشمر، مه ولات، بجستان، گناباد، رشتخوار و خواف است.

سنگان

مسجد گنبد سنگان

   مسجد گنبد در داخل بافت تاريخي شهر سنگان واقع شده است. اين مسجد مربوط به دوران سلجوقي بوده كه در دوران هاي بعدي قسمت اعظم بنا تخريب و فقط گنبدخانه آن احتمالا به خاطر قداست محراب باقي مانده و به همين دليل به مسجد گنبد معروف شده است. اين مسجد داراي تزئينات منحصربفرد آجر كاري و كتيبه اي به خط كوفي در قسمت زيرين گنبد مي باشد. بنا بدليل تنوع تزئينات آجركاري به موزه ی تزئينات آجركاري معروف گشته است. چيدمان تزئينات آجركاري به شكلي متنوع، در عين القاي تقارن،‌ برجسته ترين ويژگي تزئينات آجري زير گنبد مي باشد. سلجوقیان با شناخت توانمندی های آجر، روش و شیوه های استفاده ساختاری و تزئینی بسیار تکامل یافته ای از آن را به وجود آورده اند و در نتیجه آثار ماندگاری ازجادوی آجر ایرانی بوجود آوردند و در نتیجه آثار ماندگاری از جادوی آجر ایرانی خلق کرده اند. اگر چه ساخت و ساز و نماسازی با آجر، مراحل آغازین رشد خود را در دوره های قبل یعنی در زمان سامانیان، غزنویان و آل بویه از سرگذراند اما در دوره سلجوقی به اوج اعتلا و تکوین خود رسید. لذا آجر کاری پرکار و عرضه ی نقش ها و طرح های گوناگون را می توان از ویژگی های عمده معماری دوران سلجوقی دانست تا جایی که از این دوران تحت عنوان دوران « تکامل آجر کاری » یاد کرده اند. در هیچ دوره دیگری تجربه خلاقانه و منحصر بفرد آجر کاری سلجوقی تکرار نشده است. البته در دوران قاجاريه، بخش هاي ديگري از جمله رواق ها،‌ ايوان،‌ صحن، ساباط و الخ به اين مسجد الحاق شده است. اين مسجد همچنين داراي محرابي زيبا با تزئينات گچبري هندسي و كتيبه اي مي باشد. در اطراف اين مسجد بناهاي تاريخي ديگري از جمله مسجد جامع سنگان، برج تاريخي،‌ مسجد تاريخي خطيب،‌ آسبادهاي سنگان،‌ مزار شاه سنجان،‌ اب انبار، يخدان و … وجود دارد .

یخدان سنگان

یخدان سنگان مربوط به دوره صفوی – دوره قاجار است و در سنگان، ابتدای ورودی شهر واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۳۲۱۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

سنگان

مرقد پرنده

اين قبر متعلق به مير « سيد » علي پرنده ، عارف مشهور است كه گويند : چون درخت روي قبر وي در سالهاي قديم پسته بود و شكر از آن مي‏باريده است به سلطان شكر بار معروف است . سبك معماري ساختمان و مسجد و آب‏انبار آن به دوره‏ي تيموري مي‏رسد بنا بر افواه مردم بعضي ، مي‏گويند شيخ صوفي برآبادي از عارفان قرن يازدهم (هـ-ق) بعد از چندين سال در جوار حضرت سلطان به مقام اوليايي رسيده است . از نقل قول‏هاي مردم استنباط مي‏شود كه زمان زندگي حضرت سلطان در صدر اسلام بوده ولي سند مكتوب و تاريخي در دست نيست . برخي گويند : از شهداي صدر اسلام به هنگام گسترش اسلام در ايران بوده كه در جنگ با زردشتيان منطقه به شهادت رسيده است .

سنگان

صنایع دستی سنگان

صنایع دستی منطقه ی سنگان نمودی از سخت کوشی و غلبه ی پیروز مندانه بر طبیعت زمخت این منطقه و تلاش مردمان آن استالف- نمدبافی : که از دیر باز در اندازه مختلف رواج داشته و تمام مواد اولیه آن حاصل دسترنج صاحبان این حرفه است و هم اکنون بیش از ۱۰ کارگاه سنتی و صنعتی در سنگان وجود دارد . ب- کرباس بافی : هنر ظریف دستان هنرمندانه مادران که از کاشت ، داشت و برداشت پنبه تا تبدیل آن به نخ و لباس کرباسی نشان همدوشی مادران سخت کوش با پدران با تجربه است اما اکنون با ورود پارچه های جدید در اندازه و نقش جدید کرباس بافی متروک مانده است . ج- قالی و قالیچه بافی : حاصل سر انگشتان قلم گونه مادرانی است که با اهتمام از طبیعت نقش کبک و گل و بلبل را با تار و پود نخ پشم و پنبه و ابریشم در هم آمیخته اند و روانه بازارهای داخل و خارج می گردد . د- کوزه گری و تنور سازی : که نمود واقعی ستیز گوشت و استخوان انسان با خاک چسبناک رس که گویا دستان هنرمند را به همدردی عیش و نشاط گذشته می طلبد .

محصولات سفر

دیدگاه خود را بنویسید