هرات مرکز شهرستان خاتم است که در جنوبی‌ترین نقطه استان یزد میان استان فارس و استان کرمان قرار دارد. هرات تا سال ۱۳۵۹ یکی از دهستان‌های شهرستان شهربابک بوده‌است. این منطقه مابین استانهای فارس، کرمان و یزد قرار گرفته که این منطقه همان آراتا (هرات) یعنی مرکز آریاییان می‌باشد.
از لحاظ پوشش مردم ساکن خود شهرستان پوشش آنها با پوشش رسمی کشور یکسان است ولی در برخی از روستاها زندگی عشایری دارند و از تیره قرایی هستند. لباس آنها بیشتر از لباس زنان قشقایی است که به زبان محلی لباس قری گویند.
از جاذبه‌های این شهر می‌توان به سر چشمه نهر مسیح در ۵ کیلوتری جنوب شرق شهر هرات، قلعه ملکی، قلعه محمد کریم خان، قلعه محمد باقری، جنگلهای باغ شادی و باغ معدن، منطقه شکار ممنوع قره تپه هرات و… اشاره کرد بخش عمده این شهرستان زیر پوشش جنگلی قرار دارد.
شهر هرات دارای تنها رود خانه دائمی استان یزد می‌باشد که دبی آب قبلاً بیش از ۴۰۰ لیتر بر ثانیه بوده ولی هم‌اکنون ۲۷۰ می‌باشد.
جاذبه‌های هرات
منطقهٔ شکار ممنوع قره تپه هرات
قره تپه با ۸۰ هزار هکتار مساحت از جنوب به شهر هرات می‌رسد و شاخص‌ترین زیستگاه هوبره در ایران است.این پرنده از نظر ملی گونه‌ای حفاظت شده و از نظر جهانی در فهرست سرخ اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست قرار دارد. شایان ذکر است قره تپه زیستگاه گونه‌های منحصربه‌فرد دیگری از جانوران کمیاب مثل:گوزن زرد، آهو، گورخر ایرانی، زاغ بور نیز هست.
پارک سرچشمه نهر مسیح
در جنوبی ترین نقطه استان یزد، در شهرستان خاتم ، رودخانه ای به نام ˈنهر مسیح ˈ وجود دارد که شاهرگ حیاتی این شهرستان می باشد و یکی از پنج منطقه نمونه گردشگری کشور به شمار می رود. نهر مسیح خاتم ، تنها رودخانه دائمی استان یزداست که سرچشمه نهر مسیح و پارک جنگی آن که در فاصله ۵ کیلومتری جنوب شرقی هرات، واقع در شهرستان خاتم، ۳۲۰ لیتر در ثانیه از آن سرچشمه و از قلب این شهر عبور می کند. نه تنها یکی از پنج منطقه نمونه گردشگری، بلکه هفتمین میراث ارزشمند طبیعی ثبت شده در فهرست آثارملی طبیعی کشور می باشد، که عمر آن به دوره اول زمین شناسی، یعنی دوره کواترز می رسد. گفتنی ست شهر هرات مرکز شهرستان خاتمه که در جنوبی ترین نقطه استان یزد، میان استان فارس و استان کرمان قرار دارد و نکته قابل توجه اینکه این چشمه یکی از پرآب ترین چشمه های استان یزداست .
قلعه محمد باقری هرات
قلعه محمد باقری هرات منسوب به« حاج محمد باقر»، بنایی مستطیل شکل با بیش از سیصد سال( دوره زندیه ) قدمت می باشد که در قلب بافت تاریخی هرات شهرستان خاتم واقع شده است.این قلعه در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۸۲ با شماره ثبتی ۸۵۵۴ به عنوان یک اثر ملی ایران به ثبت رسیده است.
اندازه این بنای چهار ضلعی؛ ۵۶ × ۳۶ متر می باشد که در ۴ گوشه خود، چهار برج دایره ای با حجم مخروطی باریک دارد و با سردر ورودی زیبا؛ نماد شهری هرات محسوب می شود.
قلعه محمد باقری هرات اخیرا مورد مرمّت قرار گرفته و یک کارگاه تولید خشت آب مال سنتی نیز به آن اضافه شده است.
مصالح به کار رفته در سازه قلعه تاریخی محمد باقری هرات ؛ خشت، گل و چینه می باشد که با توجه به نقشه قلعه، بنا و تزیینات برج ها و سَردر قلعه معلوم می شود که این بنا در گذشته یک قلعه مسکونی بوده و هم اکنون متروکه شده است.
دیوار حصار قلعه؛ چینه ای بوده ولی بیشترین قسمت آن تخریب گردیده، برج ها نیز تا ارتفاع معیّنی با چینه و بقیه از خشت می باشد که با نقوش چلیپا، زیگزاگی و نقش شبیه حرف دال مزیّن شده است. ورودی قلعه محمد باقری در ضلع شرقی قرار گرفته و قوس جناغی با نقوش هندسی چلیپا و زیگزاگی دارد. درون قلعه نیز فضاهایی وجود داشته که از بین رفته و تنها آثاری از سقف آنها بر روی دیواره حصار باقی مانده است.
جنگل باغ شادی
جنگل باغ شادی (بنه و بادام کوهی) هرات: منطقه جنگلی باغ شادی در جنوبی‌ترین نقطه استان یزد در شهرستان خاتم واقع شده است و از لحاظ نوع، ترکیب و وسعت در استان منحصر به فرد می‌باشد ولی به دلیل شرایط اکولوژیکی حساس و شکننده منطقه و فشار بی‌امان و بسیار زیاد از سوی صاحبان دام‌ها، خسارات جبران‌ناپذیری به گونه‌های باارزش منطقه وارد شده است.
آب انبار حاج مهدی هرات
آب انبار حاج مهدی معروف به شیر حاج مهدی(جنب مسجد جامع بهاباد دارای ۵۰ پله و ارتفاع ۱۵ متر ) مربوط به دوران زندیه می باشد .
قلعه ملکی هرات
قلعه ملکی هرات از بناهای ماندگار شهرستان خاتم است که متعلق به اواخر دوره افشاریه و اوایل دوره زندیه می باشد. مالک این بنا در اصل« ابوالفتح خان» یکی از خوانین منطقه بوده که ورثه ایشان در سال ۱۳۸۸ این قلعه را با هدف تبدیل به موزه مردم شناسی ، به میراث فرهنگی شهرستان خاتم یزد اهدا کرده اند که به همین دلیل نام دیگر قلعه ملکی هرات خاتم را قلعه ابوالفتح خانی نیز گذاشته اند.
قلعه ملکی هرات در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۸۷ با شماره ۲۴۴۹۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قلعه ملکی هرات یکی از کاملترین قلاع روستایی کشور با زیربنایی حدود ۰۰۰/۱۵ متر مربع و ساختمان هایی سالم و قابل استفاده است که با نگاهی گذرا می توان هم بنای ارگ، هم بنای شارستان و هم محیط زراعی اطراف را در آن مشاهده کرد.
که دارای هَشتی ورودی، شاه نشین، برج های دیده بانی و تیركش ها، مجموعه مسكونی در دو جبهه، سیلوهای عمومی و خصوصی نگهداری غلّه در داخل واحد های مسكونی، جایگاه استقرار نگهبانان، اصطبل ها و مکان های روباز نگهداری حیوانات، فضای اضطراری زراعت و كشاورزی و … می باشد.
با توجه به این تأسیسات، مشخص می شود که این قلعه در گذشته علاوه بر كاربری مسكونی کاربرد نظامی_ دفاعی هم داشته است.
خانه دکتر صالحی
خانه دکتر صالحی مربوط به دوره پهلوی است و در شهرستان خاتم، بخش مرکزی، شهر هرات، خیابان امام خمینی (ره)، خیابان نشاط، خیابان صاحب الزمان (عج) واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۸ اسفند ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۵۱۰۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
اقامتگاه بوم گردی آریانا
اقامتگاه بوم گردی آریانا در شهرستان خاتم و در شهر هرات قرار دارد.
ظرفیت پذیرش : ۲۰ الی ۲۵ نفر تعداد اتاق : ۵ عدد تعداد تخت خواب : __ عدد سرویس کف حواب : ۲۵ نفر موقعیت : شهر هرات.
توضیح مهم : سرویس های بهداشتی و حمام بیرون از اتاقها قرار دارد
نشانی : استان یزد شهرستان خاتم شهر هرات خیابان نهر مسیح روبروی فنی و حرفه ای
پناهگاه حيات وحش بورویيه
پناهگاه حیات وحش بوروئیه در جنوب استان یزد، در شهرستان خاتم واقع شده است. بخش عمده ی پناهگاه را ارتفاعات تشکیل می دهد. دامنه ارتفاعی منطقه بین ۱۶۰۰ تا ۲۸۰۰ متر متغیر است. هیچ آبادی دارای سکنه دائمی داخل پناهگاه وجود ندارد.عمده ترین تعارضات پناهگاه چرای دام و معدودی مزرعه است. بر اساس طبقه بندی اقلیمی دو مارتن، اقلیم پناهگاه خشک و نیمه خشک است. میانگین سالانه دما بین ۱۰ تا ۱۸ درجه سانتی گراد و میزان بارندگی بین ۲۰۰ تا ۳۳۰ میلی متر در بخشهای مختلف منطقه در نوسان است.منابع تامین کننده نیاز آبی حیات وحش عمدتا شامل سنگاب ها از جمله سنگاب قله ی خانه خدا، دو دستگاه تلمبه بادی، سه باب آب انبار و آبشخور و نیز قنات های حسن قدامی و کوروبوروئیه هستند.
گونه های شاخص جانوری:
در پناهگاه حیات وحش بوروئیه ۲۵ گونه پستاندار از ۱۴ خانواده شناسایی شده که از این تعداد هفت گونه به عنوان اولویت های حفاظتی منطقه در ایران و جهان مطرح است.
از مهمترین پستانداران وحشی پناهگاه حیات وحش بوروئیه می توان قوچ و میش، کل و بز، پلنگ، خرس قهوه ای، کاراکال، جبیر، سیاه گوش، گراز، گرگ، کفتار، شغال، خرگوش، تشی، خارپشت ایرانی و روباه معمولی را نام برد.
ارتفاعات پیر زال، خانه خدا، کال چینو، سر بره، سمبه ای و بورو از مهمترین زیستگاه های قوچ و میش محسوب می شوند. مواردی از مشاهده رودک عسل خوار در مجاورت کوه جنگلی پناهگاه گزارش شده است.
در این پناهگاه همچنین در مجموع ۶۵ گونه پرنده متعلق به ۲۸ خانواده شناسایی شده است. پرندگان حمایت شده در سطح ملی و بین المللی این ناحیه ۱۱ گونه هستند که البته در این میان دو گونه عقاب شاهی و هوبره از اهمیت بیشتری برخوردارند.
از جمله پرندگان پناهگاه حیات وحش بوروئیه می توان از کبک، تیهو، هوبره، باقرقره شکم سیاه، دلیجه، عقاب طلایی، عقاب دو برادر، سارگپه معمولی، بالابان، شاهین، شاه بوف، جغد کوچک، سارگپه پا بلند، دال، سبز قبا، زنبور خور معمولی، هدهد، زاغی، زاغ بور و انواعی از گنجشک سانان نام برد.
در مجموع ۱۷ گونه خزنده و دوزیست در پناهگاه حیات وحش بوروئیه شناسایی شده است که شامل یک گونه لاک پشت، یک گونه از مارمولک ها، هفت گونه از مارها و هفت گونه از دوزیستان است. در این میان لاک پشت ها مهمیزدار و بزمجه بیابانی در اولویت حفاظتی قرار دارند. جکوی عنکبوتی، افعی گرزه و انواعی از مارها از جمله دیگر خزندگان پناهگاه هستند.
پناهگاه حیات وحش بوروئیه در نزدیکی شهر هرات، مرکز شهرستان خاتم قرار دارد و به وسیله جاده های مواصلاتی این شهر احاطه شده است به طوری که در جنوب منطقه جاده آسفالته هرات به سرچهان و شیراز وجود دارد که مرز منطقه را نیز شامل می شود.علاوه بر آن در غرب منطقه نیز جاده آسفالته توتک به روستاهای کرخنگان و چنارناز واقع شده و این جاده در ادامه به سمت جنوب با عبور از روستای بوروئیه خوانسار و روستای خوانسار به جاده آسفالته هرات – سرچهان وصل می شود.
