یامچی یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی است . این شهر لقب پایتخت پسته آذربایجان نام گرفتهاست .
مردم بخش یامچی به زبان ترکی آذربایجانی تکلم میکنند. برخی زبانشناسان ترک، لهجه یامچی را جزء لهجههای زبان ترکی ثبت کردهاند و ویژگیهایی برای آن ذکر نمودهاند. این لهجه شباهت زیادی به لهجه نخجوان خصوصاً اوردوباد دارد. مرکز این لهجه را میتوان مرنددانست. با توجه به گستردگی لهجه یامچی در آذربایجان به مرور شعباتی برای آن پدید آمدهاست. برخی از این ویژگیها با لهجه امروزی شهر یامچی تفاوت دارد.
مردم شهر یامچی مسلمان بوده و شیعه هستند که البته اقلیتهایی نیز در بخش یامچی ساکن هستند.
یامچی منطقهای جلگهای و کوهپایهای است و در دو بستر متفاوت از نظر توپوگرافی و منابع آب و خاک گسترده شدهاست. وجود خاکهای شور در جنوب غربی آن در کویر شوراکت (Shorakat) برای کشت نهالهای پسته مستعد تشخیص داده شدهاست و قسمتی از این اراضی نیز به زیر کشت پسته رفته است. در اراضی یامچی، خاکهای مختلفی از جمله خاک شنی، خاک رسی، خاک شور و یک نوع خاک سفید رس مرغوب تشخیص داده شدهاست، این منطقه استعداد و قابلیت فراوانی در زمینه کشاورزی و باغداری دارد.
وجه تسمیه یامچی
یامچی در لغت (یام چی) به معنای چاپارخانه، قاصد، پیام رسان، پیامبرنده و محل استراحت پیام رسانها معنی شدهاست. دربارهٔ وجه تسمیه یامچی سه نظریه متفاوت قابل طرح است:
نظریه اول: این نظریه نام یامچی را به اسطورههای ایرانی مرتبط میکند. بر اساس این نظریه نام یامچی دگرگون یافت واژه ” جام شی (جام چی)” یا “جام شید (جمشید)” است.
نظریه دوم: این نظریه نام یامچی را به اسطورههای مذهبی مرتبط میکند. بر اساس این نظریه بین برخی نامهای قدیمی مانند یامین و بنیامین مادر و برادر حضرت یوسف و یام پسر حضرت نوح (ع) ارتباط واژگانی برقرار میشود.
نظریه سوم: این نظریه نام یامچی را برگرفته از واژه ترکی- مغولی یام (Yam) میداند. این نظریه به تحولاتی که در سیستم اطلاعرسانی ناشی از گسترش شبکه راهها و چاپارخانهها و محلهای اتراق مسافران در دورههای گذشته روی دادهاست استناد میکند.
شواهد و قرائن تاریخی حاکی از این میباشد که این شهر از گذشتههای دور در مسیر جاده ابریشم واقع شده بودهاست. از اینرو نظریه سوم بر نظریههای دیگر به حقیقت نزدیکتر مینماید. این نظریه به تحولاتی که در سیستم اطلاعرسانی ناشی از گسترش شبکه راهها و چاپارخانهها و محلهای اتراق مسافران در دورههای گذشته روی دادهاست، استناد میکند.
در اطراف شهر یامچی کوههاو مناظر زیبا و حیرتانگیزی وجود دارد که در دل این کوهها میتوان از زیباییهای طبیعت مانند چشمهها و تالابها و همچنین باغات کوهستانی استفاده کرد. از مهمترین رودخانههای که از داخل شهر یامچی عبور میکند میتوان به رودخانه آغ چای اشاره کرد.
جاهای دیدنی یامچی
چهارشنبه بازار یامچی
چهارشنبه بازار یامچی، سابق بر این در سطح منطقه چنان با اهمیت و رونق بوده که یک روز قبل از بازار فروشندگان کالا از نقاط مختلف استان برای فروش کالا به یامچی میآمدند. در فاصله سالهای ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۴ این بازار آنچنان رونقی داشت که روز بازار ۳۰ الی ۴۰ گوسفند و ۳ الی ۷ گاو و یک شتر توسط قصابان ذبح و به فروش میرسید. محل بازار یامچی مانند دیگر بازارهای ایران اسلامی در کنار مسجد جامع قرار داشت. بخشی از بازار به مسجد جامع کنونی و بخش دیگر به ساحل رود آغ چای منتهی میشد. این بازار کاروانسراهایی داشت و استقرار فروشندگان دارای نظم خاصی بود.
این بازار از ساعت ۷ صبح تا ۳ بعد از ظهر دوام داشت. در روز بازار همه اهالی کار کشاورزی را رها و به بازار میآمدند. شهر یامچی از ابتدای پیدایش خود در طول هفته دارای یک بازار بود که در سراسر منطقه آذربایجان محبوبیت خاصی داشته و دارد، هماکنون نیز این بازار پابرجا بوده. البته به خاطر فعالیت زیاد مغازه داران و ایجاد بازارهای نامنظم در سایر نقاط یامچی کمی از رونق و شکوه خود را از دست دادهاست. این بازار در محله قدیمی بازار در مکانی به نام (بازار یری) دایر میشدهاست. اکنون بخاطر جلوگیری از ترافیک در مرکز شهر در مقابل مسجد جامع شهر برپا میشود.
بازار دواب یامچی
در روزهای یکشنبه در شهر یامچی بازار احشام برپا است که قدمت تاریخی دارد و امروزه همچنان در جاده یامچی-لیوار پابرجاست. این بازار یکی از بزرگترین بازارهای احشام منطقه آذربایجان میباشد.