باورتان می شود در ایران و در استان گرگان دیواری مثل دیوار چین وجود داشته باشد؟ این دیوار به طول ۲۰۰ کیلومتر در زمان ساسانیان ساخته شده و بعد از دیوار چین و آلمان سومین دیوار بلند دنیاست. از همین رو به یکی از جاهای دیدنی گرگان تبدیل شده است. این دیوار از ناحیه گمیشان تا کوه های گلی داغ در شمال شرق کلاله امتداد پیدا کرده است.
در بین اهالی این منطقه دیوار دفاعی گرگان به “مار سرخ” هم نیز مشهور است و علت آن نیز استفاده از آجرهای سرخ در قسمت میانی دیوار می باشد. به عقیده کارشناسان این دیوار نیز همانند دیوار چین به منظور دفاع از مرزهای کشور و مقابله در برابر نفوذ دشمنان ساخته شده بوده است.
این اثر تاریخی در تاریخ ۲۹ تیر ۱۳۸۷ به ثبت ملی رسیده است.
تاریخچه دیوار بزرگ گرگان
در مورد سازندگان این دیوار نظرات مختلفی بین تاریخ نگاران وجود دارد. اکثر آنها بر این باورند که این دیوار عظیم را انوشیروان ساسانی ساخته است. اما برخی دیگر آن را منتسب به یزدگرد اول میدانند. البته نظرات دیگری نیز وجود دارد، مانند گفته ابن اسفندیار که پدر تاریخ مازندران است که اعتقاد دارد این دیوار توسط فرخ خان بزرگ از سلسله دابویگان تبرستان ساخته شده است. به هرحال همه بر این موضوع معتقد هستند که دیوار گرگان برای جلوگیری از حمله قبایل صحراگرد، غارتگران و دشمنانی که از سمت شمال به کشور حمله میکردند، ساخته شده است. پس از تحقیقات مشترک بین تیمهای باستانشناسی ایرانی و انگلیسی مشخص شد که تاریخ ساخت این دیوار به سده ۵ یا ۶ میلادی باز میگردد و حداقل بیش از ۱۰۰ سال به طور مدام از آن استفاده میشده است.
جالب است بدانید که این دیوار، بزرگترین دیوار آجری جهان است. همچنین سومین دیوار بزرگ جهان بعد از دیوار چین و دیوار سیمز آلمان محسوب میشود. برخی از بخشهای این دیوار قدیمی در مقایسه با دیوار چین بسیار قدیمیتر است و همین امر اهمیت آن را دوچندان میکند. در اطراف دیوار گرگان در طول مسیر، قلعههایی مربعی شکل به فاصله ۵۰ متر از دیوار وجود داشته است و احتمالاً محل حضور نگهبانها و سربازان پشتیبانی بودند که از دیوار محافظت میکردند. گفته میشود در کل ۴۰ قلعه در سراسر دیوار وجود داشته که امروزه بقایای ۳۰ قلعه آن کشف شده است.
همچنین در اطراف قلعهها و یا جلوی دیوار خندقهای مختلفی حفر شده که کار دفاع از دیوار را آسانتر میکرده است. بزرگترین این خندقها که توسط باستان شناسان کشف شده حدود ۳۳۰ هکتار وسعت داشته است. گفته میشود در آن دوران، آب دریای خزر پایینتر از سطح فعلی بوده و احتمالاً امروزه بخشی از دیوار زیر آب رفته است. حتی گفته میشود در سمتی که دیوار آغاز میشود یک بندر مهم ساسانی وجود داشته که اکنون به خاطر بالا آمدن آب در زیر آن دفن شده است.
مشخصات دیوار بزرگ گرگان
این دیوار که از آجرهای سرخ رنگ ساخته شده دقیقاً از کناره رود اترک در ساحل کمتش تپه و شمال بندر ترکمن آغاز شده است و به سمت کوههای گلیداغ امتداد یافته است. هرچند که هنوز مکان دقیق پایان یافتن دیوار مشخص نیست، اما پیشبینی میشود که در حدود رود گرگان یا قله کوه علی آباد پایان یابد. درواقع اولین بار خلبان آمریکایی که در سال ۱۳۱۶ بر فراز گرگان حرکت میکرد، با عکسهای خود از منطقه متوجه شد که چنین دیواری در یک مسیر طولانی از کناره دریای خزر کشیده شده است. همین کشف اولیه بعدها مبنای تحقیقات گسترده باستانشناسی شد. گفته میشود ساخت این دیوار حدود ۹۰ سال به طول انجامیده است؛ و طول آن احتمالاً ۲۰۰ تا ۱۷۰ کیلومتر است.
جنس دیوار از آجر، سنگ، سرب، آهک و گچ تشکیل شده است. هرچند که در بخشهای مختلف جنس دیوار و مدل ساخت آن کمی باهم متفاوت است. شواهد متعددی از وجود کورههای آجرپزی در امتداد دیوار به دست آمده است. این کورهها در عمق زمین و ابعاد ۸ در ۸ ساخته شده بودند که چند نمونه آنها توسط کارشناسان کشف شده است.
بهترین زمان برای سفر به دیوار دفاعی گرگان
به منظور سفر به این منطقه با توجه به موقعیت جغرافیایی که دارد بهترین زمان اصولا اوایل بهار یا اوایل پاییز است. اما اگر خواستید در تابستان و زمستان هم می توانید به این منطقه بروید ولی باید با شرایط سرما و گرمای خطه شمالی این منطقه کنار بیایید. بازدید از دیوار دفاعی گرگان چند ساعتی طول می کشد، لازم تا مقداری خوراکی و آب آشامیدنی به همراه خودتان داشته باشید. برای اقامت در این منطقه باید روی خانه های محلی حساب باز کنید و اقامت خوبی را در این منطقه زیبا و دیدنی برای خودتان به ارمغان بیاورید.
