غار اسپهبدان که از جاهای دیدنی رودبار است، بر فراز کوهی به ارتفاع ۵۰۰ متری منطقه و ارتفاع ۲۲۵۰ متری از سطح آزاد دریا در فاصله ۶/۱ کیلومتری روستای شاه شهیدان قرار گرفته که قلعه اسپهبدان نیز بر بالای این کوه قرار دارد.
بر اساس شواهد باستان شناسی، قلعه اسپهبدان مربوط به دوره احتمالا اسماعیلیه بوده که به عنوان قلعه صرفا دیده بانی و نظامی مورد استفاده قرار می گرفت .
قدمت غار و قلعه اسپهبدان بنا به سفال خاکستری بدست آمده در آن احتمالا مربوط به دوره پارت سنگی و عصر آهن می باشد. بنا به نظیریه ای ، قلعه اسپهبدان بر روی کوه با غار اسپهبدان به وسیله دالانهایی در ارتباط می باشد. مسیر از روستای شاه شهیدان، تا مسافت ۶۰۰ متری دارای جاده خاکی بوده و بقیه مسیر تا غار در حدود ۲۰ دقیقه پیاده روی در دامنه کوه دارد . برای رسیدن به دهانه غار بخشی از مسیر سنگلاخی و دارای شیب تند می باشد .
در اطراف غار و مسیر دسترسی به آن درختان آزاد و بوته‌‌های کم ارتفاع خاردار، پوشش گیاهی منطقه را تشکیل داده اند. این غار دارای یک دهانه بزرگ و دهانه کوچکتری در شرق آن می‌باشد.
فاصله این دو دهانه به حدود چهل متر می‌رسد. دهانه اصلی غار هشت متر و هفتاد سانتیمتر الی نه متر عرض دارد و ارتفاع دهانه بیرونی به حدود پانزده متر یا بیشتر می رسد. دهانه‌ی کوچکتر در یک شکاف سنگی قرار گرفته و حدود سه متر از زمین‌های اطراف بلندتر می‌باشد. اندازه دهانه این شکاف دو متر در دو متر می‌باشد.
طول غار از دهانه تا آخر، بیست و چهار متر و عرض غار در انتهای آن نه متر و هفتاد سانتیمتر است. اختلاف سطح قسمت دهانه تا آخر غار شش متر و بیست سانتیمتر می باشد. در انتهای سمت شرقی غار یک مسیر شکاف مانند دیده می‌شود که با دسترسی به ارتفاع هفت تا هشت متری از یک راه تنگ و تاریک به سوی جلو ادامه می‌یابد که گویا قبلاً عده ای غار نورد با گذاشتن نخ در طول مسیر، راه را مشخص کرده اند. روستای اسپهبدان در فاصله هزار متری جنوب شرقی قلعه ای قرار گرفته است.
اگر انسان بر فراز کوه اسپهبدان در کنار قلعه بایستد بدون چشم مسلح نیم رخی از گیلان را در شرایط مساعد بودن هوا در چهار جهت اصلی زیر پای خود می‌یابد. پایین این قلعه یعنی پای کوه، غار اسپهبدان قرار دارد که در فاصله‌ی هزار متری، جنگل‌‌های سیاهکل در شمال و شمال شرق آن قرار گرفته است. بعضی‌ها بر این باورند که این قلعه به غار پای کوه نیز ارتباط داشته که راه‌‌های عبوری آن ممکن است بر اثر رانش زمین یا زمین لرزه‌‌ها مسدود شده باشد. کما اینکه در زمین لرزه‌ی معروف رودبار غار نوچاه درفک بر اثر رانش کوه کاملا از بین رفت.
