نقش برجسته آنوبانی نی در 120 كيلومتری كرمانشاه و در شهرستان سرپل‌ذهاب و بر صخره‌ای معروف به ميان كل قرار دارد و از جاذبه های زیبای استان کرمانشاه می باشد.
در سال های دور از طریق حجاری بر روی تخته سنگ ها اتفاقات مهم را به تصویر می کشیدند. یکی از این نقش برجسته ها در شهرستان تاریخی سرپل ذهاب واقع شده است که تصویر پادشاه آنوبانی نی را نشان می دهد که الهه نی نی حلقه قدرت را به او هدیه می کند. کتیبه ای نیز به زبان اکدی به معرفی این نقش می پردازد و با توجه به کتیبه، تاریخ نقش را به حدود سال ۲۲۰۰ سال قبل از میلاد مربوط به قوم لولویی نسبت می دهد.
آنوبانی‌نی که الههٔ نشاط و عشق از او یاد می‌شود بنام آشوری، ایشتار و در فرهنگ سومری از آن به اینانا یاد می شود. ترجمه کتیبه به این شرح می باشد: آنوبانی‌نی پادشاه توانا، پادشاه لولوبی نقش خود و نقش الهه ایشتار را در کوه باتیر رسم کرده است. آن کس که این نقوش و این لوح را محو کند، به نفرین و لعنت آنو، آنوتروم، بعل، بلیت، رامان، ایشتار، سین و شمش گرفتار و با دو نسل او برباد رواد.
يكی از اين آثار بر روی كوه سمت راست و در ضلع شمالی كوه، در زير غاری كوچك واقع شده و اثر ديگر بر روی كوه سمت چپ و در ضلع جنوبی آن حك شده است.
البته اين دو نقش برجسته نيز به سرنوشت هم نوعان خود دچار شده است و فرسايش های طبيعی و غيرطبيعی باعث شده ديدن آنها به سختی امكان پذير باشد.
اين نقش برجسته پرده‌ای است كه در آن شاه (آنوبانی نی) در برابر الهه ايشتار كه او را در مقابل دشمنان پيروزی داده است، ايستاده و پای خود را بر بدن دشمن نهاده است.
ايشتار نيزه‌ای به دست دارد و قصد دارد با طنابی كه به دست گرفته، گردن اسيری ديگر را ببندد علاوه بر شاه و ايشتار، 9 اسير بدون لباس نيز در تصوير مشاهده می شود.
نقش برجسته آنوبانی نی، امروزه در داخل يك دبيرستان دخترانه در شهر سرپل ذهاب قرار دارد كه در زير نقش برجسته، سنگ نوشته اي به خط اكدی قرار دارد كه ترجمه آن چنين است:
\’ آنوبانی نی پادشاه توانا، پادشاه لولوبي نقش خود و نقش الهه ايشتار را در كوه با تير رسم كرده است آن كس كه اين نقوش و اين لوح را محو كند، به نفرين و لعنت آنو، آنوتروم، بل، بليت، رامان، ايشتار، سين و شمش گرفتار و با دو نسل او برباد رواد\’.
لولوبی ها از اقوام زاگرس نشين بوده و پيش از آريايی ها (پارس و ماد )، در چهار هزار و 800 سال پيش زندگی می كردند.
شباهت بسيار زياد اين اثر با كتيبه بيستون می توان انسان را اين نتيجه برساند كه داريوش كتيبه بيستون با الهام از اين اثر تاريخی حكاكی كرده است.
اين نقش برجسته يكی از قديمی ترين نقش برجسته‌های كشور است كه حداقل دو هزار سال از كتيبه داريوش قديمی تر است.
اين اثر در ارتفاع نسبتا زيادی از سطح زمين (حدود 16 متر) و در منطقه ای دور از دسترس قرار دارد، كه همين عامل مهمترين دليل برای سالم ماندن آن در طول تاريخ بوده است.
جنگ تحميلی بيشترين آسيب را به اين اثر وارد كرد بطوری كه 30 درصد اين اثر بر اثر جنگ آسيب ديده است.
در اين نقش برجسته نيم‌تنه شاه برهنه است و دامنی از كمر تا زانو او را می پوشاند كمربندی با تزيين ويژه، اين دامن را نگه می دارد.
آنوبانی نی كفش‌های بندی به پا دارد، در زير پای چپ او اسيری قرار دارد كه يك حلقه بينی و دست راست او را به هم گره زده است و شصت چپ پای الهه نی نی از ميان اين حلقه رد شده است.
الهه با پيراهنی طبقه طبقه كه شانه راست او را نمي پوشاند در مقابل پادشاه ايستاده و با دست راست حلقه‌ای را رو به شاه گرفته است، در دست چپ نيز نيزه‌ای فلزی دارد كه اين نيزه از بينی دو اسير پشت سر او گذشته است و تمامی اسيران نقش آنو بانی نی برهنه هستند و تنها يكی از آنها كلاه بر سر دارد و آرايش موی اين اسير با بقيه اسيران متفاوت است.
در پايين نقش برجسته آنوبانی نی، نقش برجسته يكی از حاكمان اشكانی سوار بر اسب ديده می شود شاه اشكانی با بدنی نيم رخ و صورتی تمام رخ حجاری شده است.
وی كلاهی شرابه دار بر سر دارد و گوشه های بلند آن بر روی شانه هايش افتاده است، پيِراهن او كوتاه تا بالای ران و شلوارش گشاد است.
سوار با دست راست افسار اسب را گرفته است، در جلوی او مردی از بزرگان به حالت ايستاده، در حال اهدای گل به شاه، حجاری شده است.
در گوشه چپ اين نقش، كتيبه ای به خط پهلوی به اين مضمون نوشته شده است: \’اين پيكر گودرز شاه بزرگ پسر گيو\’.
براي ديدن اين نقوش از ميان شهر سرپل ذهاب بايد بگذريد و از خيابان های تو در تو سراغ ميان كل و يا در اصطلاح محلی ناو كل را بگيريدكه البته تنگه بين اين دو كوه از همه جاي شهر كوچك سرپل ذهاب ديده می شود.
