جاذبه های تاریخی و گردشگری بیدخت

بیدخت یکی از شهرهای استان خراسان رضوی است که در 9 كيلومتری شمال شرقی شهر گنـاباد (مركز شهرستان) واقع شده است . بر اساس شواهد و اسناد تاریخی قدمت شهر بیدخت به قبل از اسلام باز می گردد. این شهر تاریخی دارای بافت بارارزش فرهنگی – تاریخی می باشد که در داخل  این بافت بناهای با ارزش از قبیل مسجد جامع ، خانه های تاریخی و آب انبار وجود دارد. در این شهر قبل  از زلزله سال 1347 نوسازی و نظام شهرسازی جدید بنا گردیده  است. شهر بیدخت با داشتن آثار و جاذبه های تاریخی همچون مسجد جامع، یخدان کوثر، حوضخانه خواجه بیدختی، سراچه و منزل حاجی معین، اب انبار و تاسیسات مناسب اقامتی  و به دلیل واقع شدن در کریدور ارتباطی شرق کشور یکی از مقاصد گردشگری شهرستان گناباد می باشد.

ساختار طبيعی بيدخت

شهر بيـدخت بر روی تپه های رسی كه منشـاء آن را رسوبات آبرفتی تشكيل می دهد بنا شده است كه طی ساليان متوالی از ارتفاعات جنوبی شهرستان بر اثر فرسايشات آبی سرازير شده و مواد ريزدانه ای آن (رس،سليت) و مارن در اين منطقه رسوب و ته نشين كرده است و از نظر زمين شناسی و علم ديـرينه شناسی اين سرزمين متعلق به دوران دوم زمين شناسی ژوراسيك وكرتاسه می باشد كه منطقه بصورت درياهای ساحلی كم عمـق بوده كه بر اثر گرما پس روی دريا آب آن تبخير شده و رسوبات آن مواد گچ و آهگی برجـای مانده كه سنگ بستر اين شهر را غالبا تركيبات رسی وگچی تشكيـل می دهد.
بعدا شيـت های درون آن بر اثر چين خوردگی متورم و گسسته شـده كـه شكافهـای زيـادی را برجـای گـذشته است . خلاصه اينكه بستر شهر بيدخت كفه های رسی و ساحلی تشكيل می دهـد . شهر بيدخت از نظر پستی و بلندی در گـودترين نقـطه شهـرستان قـرار دارد بطوريكه ارتفـاع آن از سطح دريـا1170 متر می باشـد كه وجود تپه های رسی و كلوت های متعدد آنرا از مركز شهرستان پنهان نموده است.

وضعیت اقتصادی

اقتصاد بیدخت بر پایه فعالیت‌های کشاورزی و صنایع دستی به ویژه فرش استوار شده است . فرش بیدخت با طرح‌های معروف مشهدی و کاشمری بافته می‌شود . معروفترین اثر تاریخی روستای بیدخت آرامگاه سلطان علی شاه عارف و موسس سلسله گنابادی است .

آثار تاريخی و باستانی شهر بيدخت

1-يخدان كوثر به مساحت سه هكتار
2-منزل خواجه (حوصخانه)
3- مسجد جامع بيدخت
4- حمام قديمی كوثر
5-كاروانسرای حاجی معين
6-منزل معماری (محمدعلی جعفری)
7-منزل حاجی معين
8-سراچه حاجی معين
9-بادگيرهای قديمی (منزل حاج علی محمد رمضانی)
10-انبار قديمی پائين بيدخت
11- حوض زهرا
12-ايوان محل تهيه شيره انگور
13- حوضخانه باغ صالح آباد
14- آسياب قديمی صالح آباد
15-حوضخانه باغ پائين
16- گود باستانی (حمام قديمی)
17-بازارچه پارك امت
18-بازارچه خيابان جمهوری اسلامی
19- محوطه تاريخی بيدخت
20- خانقاه بيدخت
21- باغ منزل تابنده ( اندرونی )
22- منزل تابنده (بيرونی )
23- منزل آقای صالح عليشاه تابنده
24- انبار خيابان جمهوری اسلامی
25- انبار دودرب بيدخت
26-آب انبار دو درب صالح آباد
27-رباط جعفرآباد
28-سردرب غربی باغ صالح آباد
29-سردرب جنوب باغ صالح آباد
30-آب انبار حاج شيخ محمدحسن بيدختی

جاذبه های بیدخت

بازارچه بيدخت

 بيدخت شهری كوچك در 5 كيلومتری گناباد مي‌باشد و نام آن نشانگر قدمت ديرين آن است.بازار بيدخت يكی از بناهای با ارزش و در نوع خود بی نظير و همچنين دارای معماری زيبايی است. بازارچه مذكور دارای راسته و بدون سقف می باشد بازارچه دارای حوض‌انبار و حمام می باشد مصالح بكاررفته آجر با ملات كاهگل ميباشد دهانه مغازه‌ها دارای تاق‌آهنگ و پيشانی می باشد. اين بازار هنوز مورد استفاده قرار می گيرد و می تواند به عنوان بازار هنرهای سنتی وصنايع دستی منطقه مورد استفاده قرار گيرد.

يخدان كوثر 

 اين اثر معماری در حدود 4 كيلومتری شمال شرقی بيدخت در مجاورت روستای متروكه كوثر در ميان اراضی كشاورزی واقع است . به طور كلی يخدان كوثر از سه بخش ديوار شرقی و غربی جوی بخصوص و محل جمع آوری يخ های ابتياع شده شكل گرفته است . ديوار اين يخدان از خشت و چينه ايجاد شده و در پشت آن نيز جوی قرار داشته است ، كه آب در داخل آن انباشته شده و در شبهای زمستان به يخ تبديل می شد ، پس از آن  يخ ها كه بيشتر به صورت لايه لايه بوده است به چال يا محفظه نگهداري يخ منتقل می شد. براي جدا ماندن لايه هاي يخ از يكديگر از كيسه های كاه استفاه می شد . وشش محفظه يخ در يخدان كوثر به گونه ای است كه ابتدا قاعده مخروطی آن با قطر بيشتر بوده و هر چه به انتهای مخروط نزديک می شود از دايره كاسته شده تا به راس آن منتهی می شود . در حاشيه بخشی از ديوار يخدان نيز اتاقكی است كه مخصوص يخدان است .

مزار سلطانی بیدخت گناباد

مزار سلطانی بیدخت گناباد در شهر بیدُختِ گناباد ایران واقع است. بیدخت شهری کوچکی واقع در ۵ کیلومتری شهر گناباد است.

این مزار آرامگاه چهار تَن از اقطاب سلسله نعمت اللهی سلطان علیشاهی گنابادی است. ملا سلطان‌محمد گنابادی ملقّب به سلطان علیشاه صاحب تفسیر بیان السعادة فی مقامات العبادة، « محمّدحسن بیدختی گنابادی» ملقّب به صالحعلیشاه، «حاج سلطان‌حسین تابنده گنابادی» ملقّب به رضاعلیشاه و « علی تابنده» ملقّب به محبوبعلیشاه در مزار سلطانی بیدخت مدفون هستند.

قطب فعلی سلسله نعمت اللهی سلطان علیشاهی گنابادی، دکتر « نورعلی تابنده» ملقّب به مجذوب علیشاه است.