جاذبه های گردشگری و تاریخی خلیل آباد

خلیل‌آباد یکی از شهرستان‌های استان خراسان رضوی در شمال شرقی ایران است. این شهرستان از شمال به کوه سرخ و از جنوب به بجستان، از شرق به کاشمر و از غرب به بردسکن منتهی می‌شود. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری خلیل آباد دارای دو بخش مرکزی و ششطراز و 4 دهستان (رستاق، حومه، ششطراز و کویر) است.

شغل بیشتر مردم خلیل آباد کشاورزی است و محصول عمده در این شهرستان انگور می‌باشد، بیشتر مردم خلیل آباد محصول انگور خود را در جاهای مخصوصی که « کشمش خانه » نامیده می‌شود و باروش‌های سنتی به کشمش تبدیل می‌کنند و می‌فروشند. در سال‌های اخیر کشت زعفران در منطقه خلیل آباد گسترش پیدا کرده‌است. همچنین مردم با تشویق دولت به کشت درخت پسته روی آورده‌اند.

آداب‌ورسوم مردم خلیل‌آباد

در شهرستان خلیل‌آباد همچون سایر نقاط استان خراسان رضوی پخت انواع نان‌های محلی و سنتی رواج دارد. همچنین انواع جشن‌ها، اعیاد و مناسبت‌های ویژه با توجه به باورهای مردم منطقه کماکان برگزار می‌گردد.

از میان این مراسم می‌توان از جشن‌های خواستگاری، عقد خوانی، سده، چهارشنبه‌سوری، جشن ختنه‌سوران و عزاداری تاسوعا و عاشورا را یاد کرد برگزاری باشکوه مراسم تعزیه‌خوانی و نقالی و پرده‌خوانی عاشورایی از دیگر هنرهای آئینی مرسوم در این منطقه است. افزون بر این در میان مردم خلیل‌آباد انواع بازی‌ها و ترانه‌های مربوط به آن‌ها نظیر بازی «ونه شوکافتک»، «کوک محله»، «حرنگ حرنگ» و…، رایج می‌باشد.

مناطق کوهستانی و جاذبه‌های طبیعی خلیل آباد

مناطق کوهستانی این ناحیه از دو رشته ارتفاعات اصلی تشکیل‌شده‌اند که رشته شمالی آن به نام کوه سرخ و رشته جنوبی آن شامل کوه کمر بلند، برغو و فغان می باشند.

اکثر رودهایی که از ارتفاعات شمالی و حتی جنوبی سرچشمه می‌گیرند در داخل دشت و در نزدیکی پای کوه تشکیل مخروط افکنه های کوچک و بزرگ را می‌دهند. از سوی دیگر ششطراز که از کاشمر به‌طرف خلیل‌آباد و بردسکن گسترش دارد در بین راه، تپه‌ماهورهایی را تشکیل داده که ازلحاظ زیبایی در نوع خود یگانه وبی نظیرند.

دیدنی های خلیل آباد

آبگرم خلیل آباد

یکی از مهمترین جاذبه های ژئو توریستی منطقه ،  آبگرم خلیل آباد است . چشم انداز فرهنگی – طبیعی تاریخی  این منطقه با دارا بودن 12 اثر تاریخی موسوم به آسیاب و دره های زیبا و شفگ انگیز با پوشش نیزار و حوضچه های بزرگ آب موسوم به « زو » و حوضچه های آبگرم معدنی چشم هر گردشگری را به خود محسور می کند .

کویر خلیل آباد

آنچه برای گردشگران کویر در کویر حاشیه جنوب شهرستان خلیل آباد در خاطرشان نقش می بندد ؛ صرف صبحانه محلی ( تخم مرغ شیره  که یکی از اصیل ترین غذاهای خراسان می باشد ) در کنار سیاه چادر عشایری و نوشیدن چای آتشی و دمنوش های کویر به همراه سیب زمینی زغالی ، تجربه لذت بخش و تداعی گوشه ای از زندگی کویری زیر آسمان نیلگون در هوای دل انگیز را برای گردشگران در کویر نمک جعفرآباد به همراه خواهد داشت .  کویر نوردی در مسیری بین تاغزارها و کال باستانی کندر که مناظر حیرت انگیزی را در لنز دوربین های عکاسان گردشگر و خاطره خانواده ها ثبت می نماید ،  لذت یک کویر بکر را برای گردشگران به همراه خاهد داشت .  روستای کاهه و بازدید از بافت قدیمی روستا و صرف اشکنه قورمه که از لذیذترین غذاهای منطقه کویری خراسان است مزه بیاد ماندنی را برای گرشگران رقم می زند .

سد خاكی شهيد مدرس

يكی ديگر از جاذبه های طبيعی شهرستان خليل آباد،سد خاكی شهيد مدرس است كه از آبريز مهمترين رودخانه منطقه كه شهر خليل آباد را تحت تأثير مستقيم قرار می دهند و رودخانه ششطراز نام دارد،مشروب می گردد.اين رودخانه فصلی در قسمت غربی خليل آباد دشت آبرفتی منطقه را تغذيه نموده ومابقی آن طی مسافتی طولانی وارد سد شهيد مدرس در محل روستای مهدی آباد می گردد كه در اطراف خود منطقه ای زيبا وچشم اندازهای بديع را به وجود آورده است.

مناظر طبيعی دشت خليل آباد

محدوده خليل آباد ،بردسكن وكاشمر جزء حوزه آبريز نمك ايران و بخشی از آن محسوب مي شوند كه دشت كاشمر نام دارد.رودخانه ششطراز از داخل اين دشت عبور می كندوسرمنشأ آن ارتفاعات شمال غربي خليل آباد می باشد كه پس از طی مسافتی حدود 60كيلومتر وارد سد شهيد مدرس در محل روستاي مهدی آباد می شود.از ديگر مناطق طبيعی اين شهرستان می توان به پارك جنگلی واقع در شمال شهرستان خليل آباد اشاره نمود كه مكانی مناسب جهت تفريحات سالم وتوريسم ورزشی می باشد.

پارک جنگلی خلیل آباد

یکی دیگر از جاذبه های تفریحی شهرستان محور گردشگری پارک جنگلی خلیل آباد استه که همه روزه پذیرای مسافران و مردم می باشد . ابتدای محور پارک جنگی در سال های گذشته با مبلغی حدود 100 میلیوان تومان توسط میراث فرهنگی بهسازی و پیاده رو سازی شد . که البته نیازمند تهیه طرحی جامع با رویکرد گردشگری می باشد که در دست اقدام است .
پارک جنگلی شمال شهرستان با وسعت 200000 متر مربع و گونه های درختی کاج و افرا و اقاقیا و سروناز و سرو نقره ای و سپیدار و … از دیگر تفرجگاههای دیدنی این شهرستان است .

تفرجگاه خارزنج

دراين منطقه بسيار زيبا واقع در فاصله 4كيلومتري شمال شهر خليل آباد پراكنش درختان غير مثمر فراواني ديده مي شود كه وجود جويبارهايي كه از كنار اشجار عبور مي كنند به طراوت اين تفرجگاه افزوده است. از مهمترين خصوصيات اين مكان سايه هاي دلپذيري است كه همه روزه به ويژه فصول بهار وتابستان مأمن گردشگران وطبيعت دوستان مي باشد.همچنين اين منطقه داراي 3چشمه آب گرم معدني است كه به ارتفاعات شمال شهر منتهي شده ومورد استفاده كوهنوردان است.  همچنین وجود آبشارها و رودخانه دائمی خارزنج این منطقه را جزء دیدنی ترین مناظر طبیعی شهرستان نموده است .

مسجدجامع خلیل آباد

به استناد شواهد موجود،پیش از این در محل مسجد جامع فعلی،بنای مسجدی كهن ویك ایوانی موسوم به میان خیابان وجود داشته كه بنای فعلی با الگوبرداری از مسجد جامع كاشمر در سال 1308ق با طرح یك ایوانی وشبستان های طرفین ساخته شده وشبستان شرقی آن در سال 1313ق تكمیل شده است.درجبهه های شرقی وغربی مسجد نیز فضاهای معماری با كاربری های متفاوتی ایجاد گردیده است . ایوان بنا،باوجود اجزاء وعناصر معماری به ویژه تاق وتویزه شكوه خاصی به این مجموعه بخشیده است.

مزار امامزاده هادی شوراب

شوراب نام روستای کوچکی از توابع خلیل‌آباد است که در ۵۰ کیلومتری خلیل‌آباد قرار دارد. این روستا با جمعیتی حدود ۱۰۰ نفر آخرین روستای کویری جنوب غرب خلیل‌آباد محسوب می‌شود. مردمان خونگرم، مهمان دوست، پرتلاش و با ایمان، مشخصه‌های خوبی برای اهالی این روستا است. وجود زیارتگاه امام زاده هادی (ع) در روستای شوراب باعث شهرت این منطقه شده‌است. این زیارتگاه در طول سال به‌طور عموم و ایام خاص، به صورت ویژه از وجود زائران شیفهٔ اهل بیت استقبال می‌کند و حاجات و نیازهای سائلین خود را برآورده می‌کند. در آستانهٔ ورود به روستا گنبد زیبای امام زاده از دور نمایان می‌شود و دل‌های عاشق را به سوی خود فرا می‌خواند. امام زاده هادی (ع) منسوب به نوادگان موسی بن جعفر (ع) می‌باشند.

امام زاده قاسم ارغا (ع)

 بقعه منسوب به امامزاده قاسم ارغا(ع) در روستای ارغا واقع شده و بنای آن متعلق به اواخر دوران قاجار می باشد. به باور اهالی  امامزاده قاسم (ع) فرزند ذكور حضرت موسی بن جعفر(ع) برادر امام رضا(ع) می باشد. بنای اصلی با پلانی مربع می باشد که بعد ها به آن ایوانی اضافه می گردد. بر روی تيزه گنبد نقاشی هايی ترسيم شده كه احتمالا تمامی گنبد را در بر می گرفته اند ، اما به علت مرمت های غير كارشناسی از بين رفته است.

قدمگاه حضرت علی (ع)

بنای مشهور به قدمگاه حضرت علی (ع)در روستای ده نو از توابع بخش مركزی و دهستان رستاق شهرستان خلیل آباد در فاصله 14كیلومتری غرب كاشمر واقع گردیده است.بنابر كتیبه ی موجود این مكان در سال 1296ق با نظارت حاج عباس بیك ساخته شده است.نام بنا برگرفته از سنگ سیاهی است كه قدوم انسان بر آن نقش بسته وروی دیوار ضلع غربی بنا نصب گردیده كه به اعتقاداهالی منطقه این اثر قدوم متعلق به مولای متقیان حضرت علی (ع)است.بنای قدمگاه دارای پلان مستطیل شكل ودارای چهار ستون به فاصله 5/3*5/3متر به شكل قرینه و چهار اشكوب در چهار طرف و دو اتاق 3*2متر در مدخل ورودی می باشد.

امام زاده بی بی حور و بی بی نور

معصوم زادگان بی بی حور و بی بی نور از نوادگان امام موسی بن جعفر(ع) است که مردم از راه های دور و نزدیک جهت زیارت و ارادت ، گره گشایی و حل مشکلات قدم به این آستان مطهر این دو بزرگوار می گذارند.

این زیارتگاه مورد توجه و عنایت مردم روستای جابوز و روستاهای اطراف و شهرستان های هم جوار بردسکن، خلیل آباد و کاشمر قراردارد.

بنای این مکان مقدس در گذشته قدیمی و دارای ضریحی چوبی بوده است، توسط خیران نیک اندیش این روستا باغ ها و زمین های اطراف بقعه با متراژ ۵۰۰۰مترمربع خریداری شد که طرح جامع هم اکنون درحال اجرا است.

اکنون در این آستان مطهر برای رفاه زائران ، امکانات و تجهیزات مناسبی در نظر گرفته شده است؛ آشپزخانه ، سرویس های بهداشتی و سالن بزرگ نوساز به طول ۱۷با عرض۱۷ که قالی فرش شده بقعه اصلی را تشکیل می دهد.

آب انبارهای کندر

این آب انبارها که از دو بنای همجوار تشکیل شده اند در شهر کندر ، از توابع شهرستان خلیل آباد قرار گرفته اند . این ابنیه از جمله آثار عام المنفعه می باشند که آب انبار اولی به دستور حاجی حاتمی و به دست توانای حاج علی اصغر بنایی در حدود 70 سال پیش ساخته شده و آب انبار دیگر ده سال بعد از آن به سفارش حاج اصغر رحمانی و به دست استاد شعبان بنا گردیده است . این آب انبارها با استفاده از آجرهای 30 و 20 سانتی متری مربع شکل ساخته شده و گنبدی مخروطی بر فرازشان استوار گردیده است. پلان هر دو بنا به شکل دایره بوده و مخزن آنها از استوانه ای به عمق 10 و5/10 متر تشکیل گردیده است.

گرمابه بهشتی

بنای معروف به حمام آقا در بافت مركزی شهر خلیل آباد قرار گرفته است.این بنا جزء مجموعه ابنیه ی تاریخی وبا ارزش احداث شده در اوایل دوران پهلوی می باشد كه مشتمل بر مسجد جامع ،كاروانسرا ودكاكین مجاور  مسجد است. مطابق با وقفنامه موجود،این بنا در سال 1316بنا گردیده ودارای دو بخش مردانه وزنانه می باشد.حمام مردانه 15پله وحمام زنانه 10پله پایین تر از سطح زمین است.این حمام دارای رختكن،زینه ،دوش ها و گرمابه،آب انبار،جاكفشی و نمازخانه می باشد.

كهندژ تاريخی كندر

در ضلع جنوبی شهر كندر بقایای خشت وگلی عظیمی به ارتفاع 15متر وبه طول 68 وعرض 44 متر دیده می شودكه در واقع كهندژ شهرك حاصلخیز وپر رونق كندر در گذشته های دور بوده سفال های پراكنده بر روی آن قدمت این اثر را به پیش از اسلام می رساند وموید سكونت در آن تا سده هفتم وهشتم هجری است.در چهار سوی این كهندژ آثار وبقایایی از برج های نگهبانی وتدافعی به چشم می خورد.

صنایع دستی

در شهرستان خليل آباد نيز مانند شهرستان هاي همجوار هنوز مشاغل سنتي و هنرهاي دستي تا حدودي رواج دارد. از انواع مشاغل سنتي در خليل آباد مي توان به حرفه هايي مانند سفالگری، سراجی سنتی، فرت بافی، تذهیب و تشعیر، گلیم بافی، رودوزی های سنتی، معرق چوب و…. اشاره كرد. در اين ميان سفالگری، و پارچه هاي دست باف از اهميت بشتري برخوردارند که به عنوان ره آوردی از این شهرستان به مسافران عرضه می گردد. در حال حاضر خانواده هنرمند عباس زاده در روستاي ابراهيم آباد و نصرآباد اين شهرستان أمین کننده بخش عمده ای از سفال خام شهرستان گناباد و شهرستان های همجوار می باشند.

سوغات و ره‌آورد سفر

شهرستان خلیل‌آباد نیز مانند سایر مناطق استان خراسان رضوی دارای برخی تولیدات هنرهای سنتی و صنایع‌دستی است که جزء سوغات این ناحیه محسوب می‌شود. قالی‌های بافت خلیل‌آباد، گلیم‌های الوان، فراورده‌های حصیری و پارچه‌های دست‌باف از این جمله است.

این شهرستان با دارا بودن حداقل 22 گونه انگور، مرغوب‌ترین انگور استان خراسان رضوی را به بازارهای جهانی عرضه و صادر می‌نماید اما مهم‌ترین فرآورده و سوغات خلیل‌آباد کشمش و سوغات این منطقه است که به سراسر ایران صادر می‌گردد و بهترین فراورده در نوع خود می‌باشد.