بنر هدر

معرفی شهر خمارلو ، جاذبه های خمارلو

نویسنده:

سمیرا هادی

در تاریخ:

خُمارْلو (خداآفرین) شمالی‌ترین شهر استان آذربایجان شرقی و مرکز اداری شهرستان خداآفرین است.

جمعیت این شهر در سال ۱۳۹۵ خورشیدی بالغ بر ۱٬۹۰۲ نفر بوده و ۵۸ اُمین شهر استان محسوب می‌شود.

نخستین اشاره به خمارلو در نوشته‌ها توصیفی است که رابرت میگنان ارائه کرده‌است، «.. روستای خمارلو، در دامنه کوه‌های شیبدار قرار گرفته است. منازل ساکنین در شیب کنده شده‌اند به نحوی که خانه‌ها فقط یک دیوار گلی دارند که در آن دریچه‌ای ۳–۴ فوت مربعی نقش پنجره را دارد و چند تکه تخته پاره شکسته بجای در نصب شده است… ساکنین فقیرترین مردمی بودند که تاکنون دیده‌ام. مردان و زنان کهنه‌ای به تن کرده بودند و کودکان تا هفت ساله لخت بودند. آنها تعداد کمی گوسفند و بز، و ذخیره‌ای کافی انگور داشتند که بخوبی تا زمستان نگاه داشته بودند…»

در اواخر دهه ۱۳۲۰، بر اساس جلد چهارم فرهنگ جغرفیایی ایران، خمارلو ۳۹۶ تن سکنه داشت. در آستانه انقلاب سفید، که نقشی عمده در فروپاشی نهایی ساختار ایلی ایران داشت، تیره‌ای از ایل محمد خانلو، شامل ۶۰ خانوار، از روستای خمارلو به عنوان قشلاق استفاده می‌کردند. اهمیت ده صرفاً به خاطر استقرار مرزبانی و نمایندهٔ آمار در آنجا بود.

خمارلو، در سال ۱۳۷۷، با تصویب هیئت وزیران به شهر تبدیل شد.

از آثار قدیمی و مهم شهرستان خداآفرین پل‌های قدیمی و تاریخی خداآفرین هستند که در نزدیکی شهرخمارلو قرار دارند.

پل های خداآفرین

یکی از آثار قدیمی و مهم شهرستان خداآفرین پل های قدیمی و تاریخی خداآفرین است.

منطقه آذربایجان شرقی، در نزدیکی سد خداآفرین و شهر خمارلو دو پل قدیمی به چشم می خورد که یکی خراب شده ولی دیگری تعمیر شده است و هنوز هم برای پیاده رفتن قابل استفاده است . طول پل سالم ۱۶۰متر است که ۱۲۰ متر متعلق به ایران و ۴۰ متر متعلق به جمهوری آذربایجان است . محل پل ها تنگ ترین معابر رود ارس می باشد که بستر سنگی دارد ولی سایر جاهای محل عبور رود آهکی و نرم است که در آن زمان برای ساختن پل توانایی و امکانات نداشتند .

پل خداآفرین از گذشته تا کنون نامهای متعددی به خود گرفته است،از مشهورترین آن نام ها میتوان به نام های: پل سیروس باعتبار نام کوروش ، بنا به عقیده پروفسور آندریو رابرت بارن استاد تاریخ یونان در دانشگاه گلاسکو بنای اولیه پل متعلق به کوروش میباشد(که آن بنای اول از بین رفت است)، پل جلال الدین ملکشاه، پل خداآفرین، پل حسرت ( حسرت کورپوسو) که نام کنونی این پل است.

خمارلو

تاریخ و علت ساخت پل های خداآفرین

پل های خداآفرین که در میان دو قسمت از سرزمین آذربایجان یعنی قره داغ و قره باغ بنا شده است .

 مردم دیرزمانی ارس را رودی از بهشت می‏ نامیدند . پل های خداآفرین به تعداد دو فقره و با فاصله 800 متر از یکدیگر در نقطه باریک این رودخانه ساخته شده ‏اند . این دو پل از نظر مهندسی و معماری با یکدیگر تفاوت دارند . یکی از آن ها با سنگ سفید ساخته شده و 11 دهانه دارد . بلندی آن 12 متر و طول آن 130 متر است . بنا به شدت آب، دهانه آن با یکدیگر از نظر اندازه اختلاف دارد . موج شکن ها نیز از سنگ رودخانه هستند . تقریباً یک سوم پل قدیمی تر در سال 1828 پس ازعهد نامه ترکمن چای از قسمت متصل به دو ساحل منفجر گردید .

منابع اطلاعاتی در مورد پل ها اندک است . تنها یکی از نویسندگان سده 13 از احداث آنها در سده هشتم میلادی خبر می ‏دهد (منظور پل اول است).

در خصوص تاریخ ساخت این پل ها، مدرک مستندی در دست نیست آنچه از منابع تاریخی و مدارک باستان شناسی بر می آید از روزگار باستان و در دوره های مختلف، پل های متعددی بر رودخانه ارس زده شده که قدیمی ترین آنها متعلق به اوایل هزاره اول قبل از میلاد است اما از پلی بنام خداآفرین اولین بار در حدود سال 740 ه.ق در کتاب (نزهه القلوب) حمدالله مستوفی یاد میشود: ” زنگیان چند پاره دیه است و اکنون داخل مردانقم، پل خدافرین بر آب ارس، در آن حدود است”.

خمارلو

پایین تر از پل سنگی ، پل دیگری با آجر پخته ساخته شده است . چون رودخانه در این قسمت عریض تر است ، طول پل آجری و تعداد دهانه آن بیشتر است . این پل 200 متر طول و 5/4 متر عرض و 15 دهانه دارد . برای این پل نیز موج شکن های مخصوصی ایجاد شده است . اندازه آجر ها و معماری این پل ، احداث آن را در سده 13 امکان پذیر می‏ سازد .

دو مسئله وجود دارد :یکی از آنها این است که چرا دو فقره پل ساخته شده است ؟ چرا در حالی که یکی ویران نشده دیگری ساخته شده است ؟

مسئله دیگر اینکه چرا این پل ها تنها در این مکان ساخته شده اند ؟

برخی معتقدند که چون پل سنگی ناتوان گردید ، پل آجری ساخته شد . این اندیشه صحیح نیست چرا که قدیمی ترین پل در سده 19 به سختی خراب شده است و تازه نتوانسته اند به طور کامل آن را ویران کنند . پل دوم اکنون نیز تواناست . پس این فکر راضی کننده نیست .

احتمال دیگر اینکه ، هر دو پل برای اخذ گمرک ومراودات اقتصادی و  کسب ثروت ساخته شده ‏اند. چنین اتفاقی در مشرق زمین و همچنین مغرب زمین مرسوم بوده است .

گمان دیگر اینکه پل اول برای پل دوم نقش سبک کننده و کمک رسان را داشته است . یعنی پل او برای کم کردن نیروی امواج در زمان سیل و پل دوم برای رفت و آمد سالم و بی خطر به کار می رفت .احتمال دیگر اینکه یک پل برای حمل و نقل انسان ها و پل دیگر برای عبور حیوانات و احشام بوده است.

 در هر دو سوی رود در جاهایی مناسب قراولخانه‏ هایی درست شده بود . قراولخانه شمالی جایی بلندتر از رودخانه ساخته شده و اکنون در میان اهالی به قیزقالاسی معروف است . قراولخانه جنوبی نیز درست روبروی پل سنگی و به صورتی مستحکم بنا شده است .

تخریب این پل ها از زمانی که ـ پیروزی بلشویک ها بر تزارها در روسیه ، 1917 میلادی ـ عبور متوقف شد ، آغاز شد.

محوطه ی پیش از تاریخ در این مسیر نیز با حضور همزمان 5 تیم باستان شناسی مورد کاوش قرار گرفت و منجر به کشف تمدن شهرنشینی 7 هزارساله در حاشیه ی این رود شد .

امروز از بنای سد میان ایران و کشور های آن سوی ارس به عنوان وسیله و نماد دوستی و پیوند یاد می شود. پل بزرگ به شماره ی ۱۸۵۸ ( به دوره ی قرون اولیه اسلامی ) و پل کوچک به شماره ی ۱۸۵۹ ( به دوره ی صفویه ) در پنجم اسفند سال ۱۳۷۶ در فهرست آثار ملی ثبت شده است .

محصولات سفر

1 دیدگاه دربارهٔ «معرفی شهر خمارلو ، جاذبه های خمارلو»

  1. سلام اسم جلال فامیل خمارلو ایا ربطی به شهر خمارلو دارد.تشکر

    پاسخ

دیدگاه خود را بنویسید