جاذبه های دیدنی و گردشگری سربیشه

سربیشه مرکز شهرستان سربیشه واقع در استان خراسان جنوبی است.شهر سربیشه در فاصله 66 کیلومتری بیرجند، مرکز استان خراسان جنوبی واقع گردیده است .

قدمت « شهرستان سربیشه » به زمان زرتشتیان بر می گردد . محوطه ها ، تپه های باستانی ، قلعه و خانه های قدیمی ، همچنین غارها و روستاهای تاریخی آن ، نشان گر سابقه تمدن طولانی در این دیار است .

در مورد وجه تسمیه این شهرستان گفته اند که در قمست جنوبی این شهر زمین آبخیز و سرسبزی وجود داشته که مدخل ورودی این شهر بوده لذا به این شهرستان ، سربیشه گفته اند . عده ای دیگر هم گفته اند چون این مکان ، محل تجمع پرندگانی به نام سار بوده به آن “سار بیشه ” می گفتند که بعدها به سربیشه تغییر نام داده است . در قول دیگری نیز گفته شده این شهرستان به دلیل سردی هوا به این نام معروف بوده و به مرور زمان حرف “د” حذف شده و به آن سربیشه گفته اند .

شهرهای نهبندان ، بیرجند و درمیان چون نگینی سربیشه را در برگرفته اند . همچنین دهستان های درح ، مومن آباد ، مود و ناهارجان نیز از توابع این شهرستان هستند . شهر سربیشه در 65 کیلومتری محور بیرجند زاهدان قرار دارد . مزار کاهی به دلیل قرار گرفتن مرقد بی بی زینب خاتون ( خواهر امام رضا (ع)) و همچنین قرار گرفتن در دره ای سرسبز و خوش آب و هوا از نقاط گردشگری استان خراسان جنوبی و شهر سربیشه محسوب می شود . در نزدیکی مزار کاهی روستای هدف گردشگری چنشت قرار دارد که به دلیل محصور شدن در ارتفاعات ، وجود دو غار بزرگ ، مزار سید حامد علوی و مردمی با فرهنگ خاص از دیگر مناطق گردشگری این شهرستان محسوب می شود .

مجتمع آب درمانی آب ترش از توابع شهرستان از دیگر جاذبه های این شهرستان است . این چشمه دارای آبی سرد است که خواص آن در درمان بیماری های پوستی ، اعصاب و روان و گرفتگی عضلات موثر است .

مود یکی از توابع سربیشه است و این منطقه مرکزی مهم برای قالیبافی محسوب می شود که قالی این روستا از مرغوبترین نوع قالی در جهان است و شهرت جهانی دارد . قالی و قالیچه بافی ، حوله بافی ، برک بافی ، نمد مالی ، رنگرزی سنتی ، گلیم بافی ، پلاس بافی ، رودوزی های سنتی و لباس های محلی از جمله صنایع دستی شهر و شهرستان سربیشه می باشد .

روستای کاهین ( کاهی ) و چنشت ، دو نماد اصلی شهرستان سربیشه اند . مزار بی بی زینب خاتون ( خواهر امام رضا (ع) ) و مزار سید حامد علوی رئیس مکتب باقریه در زمان خلیفه عباسی در این دو روستا یعنی کاهین و چنشت قرار دارند . چشمه آب معدنی سیاه دره در کلاته سلیمان بخش مود از دهستان درح از ویژگی های خاص این شهرستان است .

دکتر کاظم معتمدنژاد ( پدر علم ارتباطات ایران زمین ) و دکتر مهدی بلالی مود ( پدر علم سم شناسی ایران ) را می توان از مشاهیر شهرستان سربیشه نام برد.

این شهرستان به خاطر داشتن آب و هوای مساعد و ییلاقی ، مناسب کشاورزی اقلامی چون گندم ، آلو ، عناب ، زرشک ، زعفران ، جو ، پسته است و از این میان پسته به وجود آمدن صنایع غذایی منطقه شده و نیز آلوخشک هم در این شهرستان فرآوری می شود . انواع اشکنه ، قروت بنه ، پلو سبزی و گوشت داغ از جمله غذاهای محلی این شهرستان محسوب می شود .

مکان های گردشگری و دیدنی

قلعه باغ مود

قلعه باغ مود در فاصله 30 کیلومتری بیرجند و در شهر مود واقع شده است. حصار این باغ دارای 20 برج مدور با فواصل مشخص از یکدیگر است. علاوه بر این برجها یک خندق به عرض تقریباً 10 متر دور تا دور حصار حفر شده که دفاع از قلعه را آسانتر می نموده است.درداخل قلعه بقایایی از یک بنای قدیمی که عمارتی تشریفاتی بوده بر جای مانده و شامل چند ایوان، بقایای یک هشتی، راهروها و اتاق ها است.

این مجموعه گنجینه ای ارزشمند از تزئینات وابسته به معماری را در خود جای داده است.

مسجد جامع پخت

این مسجد در داخل روستای پخت در فاصله حدود 10 کیلومتری غرب سربیشه قرار دارد.

قلعه برکوه

قلعه برکوه نیز در ردیف آثار تاریخی شاخص سربیشه قرار گرفته که با شماره ثبت ملی 17062 قدمت آن به دوران صفویه و قاجاریه برمی گردد. در حاشیه روستای برکوه در جنوب سربیشه، قلعه ای خشت و گلی با پلان چهار گوش و برجهایی در اطراف و حصار خارجی دیده می شود.فضاهای داخلی قلعه شامل اطاقهای متعدد به همراه حیاط مرکزی، راهرو ها و فضاهای ارتباطی بوده که بخش اعظم آن تخریب شده است.این قلعه در زمینی هموار ساخته شده وازنوع قلعه های بیابانی بانقشه چهار ضلعی است.

خانه یاوری سربیشه

خانه یاوری از دیگر بناهای تاریخی سربیشه است. این خانه در داخل شهر سربیشه درمیان اراضی کشاورزی بر فراز تپه‌ای بلند و در جوار بقایای قلعه کهنه سربیشه قرار گرفته مهمترین عناصر معماری آن عبارتند از سردرورودی، هشتی، دالان ارتباطی، حیاط مرکزی یا میانسرا، ایوانها، اتاق‌های متعدد، مطبخ و انبار. در داخل مطبخ هنوز عناصری نظیر اجاق، تنور و هیزم خانه وجود دارد و پوشش سقف از نوع گنبدی است. در کنار مطبخ پستویی وجود دارد که هنوز کندوک‌های مخصوص ذخیره آذوقه و غلات (خمره‌های بزرگ گلی) در آن به چشم می‌خورد.از مهمترین عناصر تزئینی این اثر می‌توان به تزئینات هندسی آجری در نمای ورودی، رخبام‌های حیاط و همچنین نقاشی‌های دیوار در اتاق‌های ضلع جنوبی بنا اشاره نمود.

بازالت های منشوری

بازالت های منشوری سربیشه در استان خراسان جنوبی قرار گرفته است.

ستون‌های منشوری بازالتی ماکو ، یکی از نمونه های کم نظیر جهان است که حاصل انجماد گدازه‌های آتشفشانی در دوره سوم زمین شناسی است. انقباض ناشی از انجماد گدازه و نیروی کششی در سه جهت موازی با سطح گدازه و با فاصله زاویه ای ۱۲۰ درجه از یکدیگر اثر می‌کنند، در نتیجه تاثیر این نیروها، توده آذرین در جهت قائم به ستون‌های شش‌گوش مستقیم تبدیل می‌گردد . معمولا ردیف منشورهای عمیق‌تر ، منظم‌تر از ردیف منشورهای بالایی گدازه است.

 

چشمه آب ترش سربیشه

مجموعه آبدرمانی آبترش در فاصله ۳۴ کیلومتری شمال غرب شهر سربیشه قرار گرفته. دسترسی به این مکان از طریق جاده اصلی سربیشه به بیرجند وسپس جاده فرعی به سمت شمال به طول ۱۹ کیلومتر امکانپذیر است.

آب ترش این شهرستان به لحاظ داشتن آب معدنی و شرایط محیطی بکر و زیرساخت مناسب، یکی از مناطق شاخص گردشگری در سربیشه است.آب چشمه آبترش سربیشه یکی از این جاذبه‌های خدادادی و طبیعی است که گردشگران فراوانی را جذب کرده است.آبترش از شکاف سنگ‌های آندزیت بازالت از زمین خارج می‌شود و بالا بودن مقدار گاز دی‌اکسیدکربن و سیلیس نشان‌دهنده منشأ عمیق آب این چشمه است.

آبترش سربیشه در ردیف آب‌های کلروسدیم و سولفات کلسیم همراه با منیزیم ولرم بوده که دارای خواص درمانی برای بیماری‌های پوستی، گوارشی و سوء هاضمه است.

مجتمع آب معدنی احداث شده در آبترش سربیشه با دارا بودن امکانات مناسب برای رفاه گردشگران فرصتی مناسب را به وجود آورده تا گردشگران ورودی شهرستان نسبت به سال‌های گذشته رو به افزایش گذاشته و تأثیر به سزایی در اقتصاد منطقه داشته باشند.این مجموعه دارای دو قسمت برای استفاده از آب معدنی است که هر قسمت نیز دارای هفت وان و چهار دوش و همچنین سرویس بهداشتی و شش آلاچیق برای اسکان مسافران است.

منطقه شکارممنوع جیک و زیدر

منطقه جيك و زيدر به استناد بند “و” ماده ۶ قانون حفاظت و بهسازي محيط زيست از تاريخ ۱۵/۸/۹۰ و شماره روزنامه رسمي ۱۹۵۳۸ مورخ ۱۶/۱/۹۱ به مدت ۵ سال به عنوان منطقه شكار ممنوع به تصويب سازمان حفاظت محيط زيست رسيده است.

با توجه به اقليم گرم و خشك منطقه، پوشش گياهی نيمه بيابانی و كوهپايه ای در منطقه ديده می شود، گياهان اين منطقه عبارتند از درمنه دشتی،درمنه كوهی، سبد، پيچك بيابانی ،گون، گز ، بادامشك، بادام خاردار ، بنه ، مخلصه، بومادران، كاروانكش ، كلاه ميرحسن ، كلاه مير حسن، هزار خار… می باشد.

جيگ و زيدر از تنوع زيستی مطلوبی برخودار می باشد. گونه های جانوری متنوع در منطقه زيست می كنند، زيرا ارتفاعات، ورزش باد و اشكال زمين شناختی بر ميزان پراكنش و زيستگاههای گونه تاثير گذاشته است.
از جمله پستانداران می توان گرگ، شغال، روباه، روباه شنی، قوچ وحشی ، خرگوش، خارپشت ايرانی، موش بزرگ، موش خانگی، خفاش بال سفيد، كفتار، تشی را نام برد.

قلعه تاریخی اسفزار

قلعه تاریخی اسفزار در شهرستان سربیشه برفراز تپه‌ای مشرف به روستای اسفزار قرار دارد.این قلعه از جمله قلعه‌های خشتی و گلی با حصار خارجی و برج‌هایی در چهارگوشه می‌باشد که به عنوان بنایی دفاعی در مقابل حمله مهاجمان و راهزنان بنا شده است.قلعه اسفزار دارای بارو و ۴ برج در چهار گوشه است و قدمت آن به اواخر صفویه تا اواخر قاجار برمی‌گردد.

روستای شواکند

روستای «شواکند» از توابع بخش مود شهرستان سربیشه استان خراسان جنوبی، در ۹ کیلومتری مود و ۳۸ کیلومتری شهر سربیشه قرار دارد. شواکند حدود ۶۵۰ سال قدمت علمی دارد؛ ولی عده ای معتقدند که این روستا از دوره ساسانیان بوده است چرا که قبرستان گبرها در این روستا وجود دارد که از این نظر قدمت این روستا به دوره زرتشت می رسد. وجه تسمیه روستای شواکند به معنی کف دست است، یعنی محلی که با زحمت و تلاش زیاد احداث شده است.

روستای چنشت

چِنِشت، یکی از روستاهای دهستان نهارجان بخش مود شهرستان سربیشه در استان خراسان جنوبی است.این روستا به علت جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری در استان خراسان جنوبی شناخته می‌شود.چنشت در میان رشته کوه باقران قرار گرفته و فاصله آن تا بیرجند، مرکز استان خراسان جنوبی، ۶۰ کیلومتر است.

غار چنشت

این غار اسرارآمیز در ۶۰ کیلومتری جنوب شهرستان سربیشه و غرب روستای چنشت بر دامنه کوه باقران قرار دارد. غار چنشت بر اساس متون تاريخی، ۶۱۴ سال پيش به وسيله «سيدمحمد مشعشع» كشف شده است.

مزار سید حامد علوی

واقع در روستای چنشت، دهستان نهارجان بخش مود، در فاصله ۶۰ کیلومتری سربیشه و ۸ کیلومتری مزار کاهی قرار دارد.

روستای لانو

روستای لانو در بخش درح شهرستان سربیشه و مرکز دهستان لانو میباشد.این روستا از سمت شمال به روستای دهنه تنگل و از جنوب به روستای دربلوند و از شرق به رشته کوه خار درجان و از سمت مغرب به روستا های مرکه و تجشک و رشته کوه دیمه زار محدود می باشد.مردم لانو دارای مذهب تشیع و از ویژگیهای منحصر بفردشان می توان به ولایت مداری مردم این منطقه اشاره نمود و از دیگر خصوصیاتی شان به مهمان نوازی و خونگرمی این اهالی اشاره نمود .

از آثار دیدنی و تاریخی لانو می توان به آسیاب روستا اشاره کرد که قدمت بیش از هزار سال دارد که با سیستم سنتی آرد مردم لانو و روستاهای همجوار را تامین میکرده است و از دیگر آثار تاریخی و گردشگری روستا می توان به قلعه لانو ، پاسگاه قدیمی دهستان ، بافت قدیمی روستا ، کشمان سرسبز و وسیع و اماکن زیارتی موجود در روستا اشاره نمود . و از دیگر امکانات موجود در دهستان میتوان به بهداری لانو ، پمپ بنزین ، خانه بهداشت و… اشاره کرد .

مزار بیبی زینب خاتون خواهر امام رضا (ع)

مزار کاهی یا همان بقعه مبارکه بی‌بی زینب خاتون (س) در شهرستان سربیشه واقع شده‌است که از مهم‌ترین مکان‌های سیاحتی و زیارتی شهرستان به‌شمار می‌آید که همه ساله هزاران عاشق و شیفته اهل بیت (ع) از آن دیدن می‌کنند. این آرامگاه متعلق به خواهر امام رضا (ع) است.

روستای شیرگ آقا

«شیرگ آقا» روستایی است از توابع بخش مرکزی شهرستان سربیشه در استان خراسان جنوبی. روستای «شیرگ آقا» از شمال به درمیان، از شرق به آبترش سربیشه و از جنوب به بیرجند متصل می شود و فاصله آن تا مرکز استان ۷۰ کیلومتر است. شیرگ آقا در دامنه کوه مومن آباد پر جمعیت ترین روستا به حساب می آید و از سابقه زیادی برخوردار است .