یکی از شهرهای استان تهران که در شهرستان ملارد واقع شده است صفادشت می باشد، شهر صفادشت از به هم پیوستن روستاهای نصیرآباد، ارسطو، عبادیه، گله کهریز، حصار طهماسب و شهر آباد تشکیل شده است. از جنوب به ساوه، از غرب به شهرهای محمدشهر و ماهدشت کرج، و امتدادش از شرق به بخش مرکزی ملارد کشیده شده است و در مسیر اصلی جاده تهران-اشتهارد قرار دارد.
این شهر دارای 52روستا، 7 دهیاری می باشد و شامل مزارع زیادی است. مطابق آخرین سرشماری که صورت گرفته است آمار این شهر 15.855 نفر و جمعیت روستاهای آن حدودا 16000 نفر می باشد.
در بخش صفادشت کشت محصولات کشاورزی از جمله ذرت دامی و گندم بسیار مورد توجه عموم قرار گرفته است. صفادشت از نظر وضعیت اقتصادی به دلایل برخورداری از شهرک صنعتی با 600 کارخانه،50 دامداری و مرغداری، 5000 هکتار زمین های کشاورزی، 30 واحد کشاورزی و 850 هکتار باغ از شرایط ویژ های برخوردار می باشد. اما متاسفانه شهرک های صنعتی باعث کاهش مشاغل و افزایش بیکاری شده است.
جاذبه های صفادشت
مسجد چهارباغ اختر آباد
مسجد چهار باغ در شرق روستای چهار باغ از توابع دهستان اختر آباد بخش صفادشت واقع شده است این مسجد از نظر معماری بنایی است با طرح و نقشه ساده و ساختاری از خشت و گل و نمای خارجی آن از جبهه جنوبی سه فضای خشتی متصل به هم را با سطوح خارجی کاهگل شده نشان می دهد فضای غربی چایخانه ی مسجد و فضای شرقی یک انباری است مسجد قدیم چهار باغ قدمتی برابر با اواخر دوران قاجار و عصر پهلوی دارد.
نقوش صخره ای کوه کفترلو
با توجه به بررسی کلی وضعیت استان تهران، منطقه گردشگری اختر آباد، به عنوان یک مقصد نوظهور در استان تهران با بهره مندی از مجموعه ای از جاذبه ای تاریخی – فرهنگی و به ویژه طبیعت گردی یکی از مناطقی می باشد که با کمترین محدودیت ها امکان ارائه جذابیت های طبیعت گردی متعدد را دارا است.
تخت کیکاووس کوهی صخره ای است به شکل مخروطی و از سنگهای آذرین تشکیل شده است. در بالای این کوه آثار معماری مشاهده می شود که نشان می دهد در دوران تاریخی در این کوه قلعه ای وجود داشته است در دامنه کوه تخت کیکاووس امامزاده قاسم قرار دارد. این بنا در دوران ایلخانی بنا شده ولی در دوران اخیر نوسازی و بازسازی شده و بنای اصل آن با نمای آجری جدید پوشیده شده است. در این بنا آجر هائی وجود داشت که دارای مهرهای دوره ایلخانی است.
تپه پیش از تاریخ ارسطو
تپه پیش از تار یخ ارسطو ی صفادشت در غرب شهرستان ملارد ،شرق بخش صفادشت و در كنار روستای ارسطو در منتهی الیه جاده شهریار – اشتهارد واقع شده كه وسعتی در حدود ۲۲ هزار متر مربع دارد . بارز ترین مدارك باستانی تپه قطعات سفالی پراكنده در سطح آن است . وفور سفال های عمدتا قرمز ، تعدد قسمت های مختلف ظروف سفالی شامل لبه ،بدنه ،كف و تنوع طرح ها و نقوش روی سفال را می توان دال بر وجود فرهنگی غنی ،سفال گران ماهر و یك اجتماع پیشرفته پیش از تاریخ دانست. در واقع آثار و شواهد نشان می دهد كه تمدنی مربوط به هزاره ششم قبل از میلاد در این منطقه وجود داشته است.
تپه سلمیان صفادشت
سلمیان ، روستایی است در شمال دهستان بی بی سكینه (س) بخش صفادشت . این روستا در جنوب امین آباد ،در شمال غرب شهرآباد و شمال شرقی امامزاده بی بی سكینه (س) قرار دارد. سلمیان و امین آباد دو روستای شمالی دهستان بی بی سكینه (س) در كنار مرز شمالی شهرستان ملارد و در جنوب شهر ماهدشت استان البرز هستند. منطقه سلمیان و به خصوص نواحی شرقی آن اراضی زراعی حاصلخیز و سرسبزی را شامل می شود. جاده شهریار به اشتهارد كه از نیمه شمالی دهستان بی بی سكینه (س) می گذرد ، دسترسی به سلمیان را امكان پذیر می سازد. در حدود كیلومتر ۲۵ این جاده، مسیری آسفالتی به سوی شمال و شرق، و به مقصد سلمیان وجود دارد. بعد از طی مسافتی هشت كیلومتری در این مسیر به روستای سلمیان و تپه واقع در آن می رسیم.
حمام دهک صفادشت
دهك ، روستای كوچكی است در جنوب شرقی دهستان بی بی سكینه از بخش صفادشت و شهرستان ملارد . این روستا در حد فاصل منطقه قشلاق زرگران و قلعه كهریز قرار دارد. راه های دسترسی به دهك عبارتند از دو راهی كه از شرق و غرب و از طریق روستاهای مجاور وارد آن می شوند. راه اول از آبادی كهریزك واقع در فاصله حدود ۱۷ كیلومتری غرب میدان بسیج شهریار به سوی جنوب و به طرف قشلاق زرگران امتداد یافته و از آن جا رو به غرب به دهك منتهی می گردد.راه دوم از طریق روستای قلعه كهریز مار ابعد از طی مسافتی یك كیلومتری به سوی شرق به دهك می رساند . این آبادی از لحاظ طبیعی در یك منطقه كوهپایه ای قرار دارد . در منظر جنوبی دهك ارتفاعات كوچك و بزرگ و در چشم انداز شمالی آن دشتی هموار و حاصلخیز را می بینیم. بارزترین اثر باستانی روستای دهك حمامی است مخروبه در بخش جنوبی و در كنار زمین های بایر و در میان دو ساختمان آجری تازه ساز . ساختمان ضلع شرقی مسكونی و بنای ضلع غربی انباری است. هر دو ساختمان كه حدود ۱۰سال قبل ساخته شده اند به همراه حمام قدیمی دهك در ملك شخصی واقعند. در ضلع شمالی حمام دیوار آجری ناتمامی دیده می شود كه باید آن را عامل محدودیت حریم شمالی و تعرض به آن تلقی كرد. با گذر از این دیوار با بخش های شمالی و غربی حمام مواجه می شویم . ضلع جنوبی رو به زمین بایر وسیعی است. بر اساس بقایای موجود و بررسی نمای خارجی و جزییات داخلی حمام دهك به برخی ویژ گی های ساختمانی این بنا پی می بریم.
کاروان سرا و تپه مهردشت
مهردشت (خاتونلر قدیم) شهرکی در شمال غربی دهستان بی بی سکینه از بخش صفادشت شهرستان ملارد ،در مسیر جاده شهریار اشتهارد و جنوب بلوار امام خمینی (ره) ، غرب امامزاده بی بی سکینه (س) وشرق صالح آباد قرار دارد. مناطق غربی و جنوبی مهردشت را می توان یکی از متراکم ترین نواحی مسکونی دهستان بی بی سکینه به شمار آورد. غالب روستاهای منطقه مذکور در نزدیکی یکدیگر و جنوب جاده شهریار به اشتهارد واقعند. با توجه به تعدد و گاهی تراکم مناطق استقراری جدید می توان انتظار کشف محوطه ها و مراکز ارتباطی باستانی را نیز داشت. هر چند در سال های اخیر به دلیل شرایط اقلیم خشک ،تحولات اجتماعی معاصر ، زمین های کشاورزی متروک غالب روستاها کوچک و کم جمعیت شده و حتی شماری از آن ها غیر مسکونی گشته اند اما بقایای موجود سکونت گاه های قدیمی از رونق و آبادانی منطقه در گذشته های دور حکایت می کند. از سوی دیگر موقعیت طبیعی ،جغرافیایی و زیست محیطی مناسب در این منطقه و وجود راه های ارتباطی را باید در ایجاد سکونت ها و مراکز اجتماعی موثر دانست. امروزه به دلیل ساخت و سازهای جدید و اجرای طرح های توسعه و عمران ،سیمای برخی روستاها کاملا دگرگون شده و تمایز بارزی با ظاهر گذشته آن ها یافته است. مهردشت در زمره چنین روستاهایی قرار دارد. گویا مالک خاتونلر قدیم سرلشکر خدایار خان از نظامیان دوران رضا شاه پهلوی بود. او از طریق فردی به نام سرهنگ بهبهانی ،داماد خویش ،امور روستا را اداره می کرد. شیوه سنتی مالکیت و اداره روستا از حدود ۲۵ سال قبل به این سو متحول شده و سازو کارهای جدیدی بر آن حاکم شده است.
حمام شش صفادشت
در خارج از باروی جنوبی قلعه شش ، بقایای یك حمام قدیمی به چشم می خورد. اطراف حمام به صورت زمین ناهمواری پوشیده از بوته های خودرو است. بخش شمالی حمام تقریبا با باروی جنوبی قلعه شش مماس بوده و بخش جنوبی آن رو به زمین های بایر دارد. وقتی از بخش جنوبی به ساختمان حمام نگاه می كنیم ،قسمت های كلی آن را از شرق به غرب در یك امتداد می بینیم. این قسمت ها عبارتند از در ورودی ،سربینه ، گرم خانه و تون. بر روی رختكن و گرم خانه سقف های گنبدی پوشیده با كاه گل دیده می شود. حمام شش بنایی است با وسعت تقریبی ۱۳۵ متر مربع و متشكل از لاشه سنگ های كو چك و بزرگ و آجرهایی به ابعاد ۴×۲۰×۲۰ سانتی متر و ملاط آهك ،گل و‌كاه گل .یكی از قسمت هایی كه مصالح به خوبی به كار رفته و شیوه استفاده از آن ها را در حمام شش به نمایش می گذارد مربوط به بخش تخریب شده تون و خزینه حمام است . بر این اساس به نظر می رسد برای ساخت دیوارها و پی حمام و نقاط در تماس دائم با رطوبت از سنگ های لاشه كوچك و بزرگ و در درجه بعد از آجر و در نهایت اندود آهك استفاده كرده اند. شیوه آجر چینی رابه سه شكل اقی ، قائم و مورب می توان تقسیم كرد. به علت تخریب قسمت های فوق و استفاده از فضای داخلی حمام به عنوان انبار ، دهانه و راه ورود به خزینه از داخل مسدود شده است.
تپه های یوسف آباد
یوسف آباد ، یكی از آبادی های شرقی دهستان بی بی سكینه از بخش صفادشت شهرستان ملارد است. یوسف آباد را باید نخستین روستای واقع بركنار جاده شهریار به اشتهارد در دهستان بی بی سكینه به شمار آورد . از شرق این روستا مسیری به طرف جنوب و به سوی آ بادی قپچاق امتدا می یابد. در دو طرف این جاده آسفالت زمین های كشاورزی گسترده ای وجود دارد. ضلع غربی جاده شامل زمین های همواری است كه به سوی كوه آق داغ در جنوب غربی یوسف آباد گسترده اند. این زمین ها به قطعات مختلف تقسیم شده و در هر قطعه فعالیت های زراعی و صنعتی به شكل مجتمع های مرغداری و جوجه كشی در حال اجراست . از جاده یوسف آباد به قپچاق مسیرهای خاكی متعددی به طرف غرب و به سوی زمین های مذكور منشعب می شود . این مسیرها رو به زمین های كشاورزی و تاسیسات صنعتی دارند . حد غربی زمین ها را چنان كه گفتیم كوه آق داغ تشكیل می دهد . در نیمه غربی زمین ها ی مورد بحث و تقریبا دامنه های شرقی و شمال شرقی كوه آق داغ دو محوطه باستانی وجود دارند . محوطه اول تپه بزرگ و مرتفعی است به نام شاخ تپه ( كه گاهی شغال تپه یا شائول تپه نی ز خوانده می شود) و محوطه دوم تپه ای است كم ارتفاع و تقریبا بیضی شكل به نام گاومیش خانه.
تپه گاو میش خانه
این تپه به صورت محوطه كم ارتفاعی است در حدود ۴۹۰ متری شمال شاخ تپه . گاو میش خانه در نزدیكی دامنه شرقی كوه آق داغ قرار دارد و از جنوب و غرب به زمین های كشاورزی و باغ های میوه و از شمال به یك كار خانه شانه سازی و از شرق به زمین های بایر منتهی می شود. تپه گاومیش خانه با ارتفاعی در حدود ۳ متر نسبت به زمین های اطراف ،وسعتی معادل ۱۳۷۵۰ متر مربع را در بر می گیرد. سطوح فوقانی تپه با شیبی ملایم و بدون عارضه خاصی به تدریج به زمین های پیرامون ختم می شود. در محدوده شمالی و شرقی تپه چند توده زباله ساختمانی دیده می شود. در دامنه جنوبی آثار كاوش های غیر مجاز به شكل گودال های كوچك و بزرگ هویداست. در سطح تپه و تقریبا در قسمت میانی آن به رد شخم تراكتور به صورت مسیری با عرض بیش از ۱۰ متر و با امتداد شمال شرقی به جنوب غربی بر می خوریم. در میان سطوح زیر و رو شده قطعات سفالی و آثار استخوان های انسانی به صورت تكه های جمجمه و … جلب نظر می كند. غیر از این ها یك قطعه سنگ ساب بزرگ قرمز رنگ در میان شیارهای ناشی از شخم زدگی به دست آمد.
شاخ تپه صفادشت
در غرب زمین های كشاورزی جنوب یوسف آباد و در دامنه شرقی كوه آق داغ بر آمدگی صخره ای مرتفعی به نام شاخ تپه جلب نظر می كند . گویا این تپه در میان زمین های كشاورزی شخصی قرار دارد. شاخ تپه با ارتفاعی در حدود ۱۰ متر از شمال و شرق به زمین های بایر و زیر كشت زراعی و بعد چند واحد تولیدی و از جنوب و غرب به دامنه های كوهستانی آق داغ محدود می شود. در حال حاضر زمین های مجاور شاخ تپه بایر بوده و در بخش شرقی و شمال شرقی آن چند گودال و یك محوطه پست نسبت به زمین های اطراف وجود دارد . نزدیك ترین واحد صنعتی به شاخ تپه جوجه كشی ساكت در شمال این محوطه باستانی می باشد. شاخ تپه از نظر ساختار شامل سنگ های آذرین درونی در بخش شمالی و بقایای معماری خشتی در نیمه جنوبی است . به نظر می رسد بخش جنوبی نیز زیر ساختی سنگی داشته باشد . به هر حال با توجه به برون زد سنگ های درونی و بقایای خشتی وسكونتی می توان از نظر ظاهر تپه را به دو بخش متمایز تقسیم كرد.وضعیت بخش شمالی به صورت قطعات سنگ های حجیم لایه لایه بوده و آثار فرسایش و خردشدگی در اثر عوامل مخرب محیطی مانند دما و بارش و به طور كلی تغییرات آب و هوایی در آن هویداست. پراكندگی قطعه سنگ ها محدود به بخش شمالی نیست و در سایر قسمت ها ی تپه نیز تكه سنگ های متعددی را می بینیم. در راس و دامنه های تپه بقایای حفاری های غیر مجاز به صورت گودال هایی با عمق های متفاوت وجود دارد. بارزترین فعالیت تخریبی در جنوب و غرب تپه صورت گرفته است. در قسمت غربی حفره بزرگی بر بدنه تپه حفر كرده اند. در این قسمت آثار خشت هایی كه در اثر حفاری های قاچاق ظاهری نامنظم دارند ، دیده می شود. ضلع جنوبی تپه در اثر خاك برداری های غیر مجاز و تاثیر عوامل فرسایش به صورت دیواره ای قائم در آمده وبقایای بخش های فروریخته در مقابل دیواره به صورت خاكریز انباشته شده است. با توجه به بقایای معماری جنوب غربی شاخ تپه می توان احتمال داد كه در این محل برجی مربوط به یك قلعه وجود داشت . شاخ تپه به لحاظ موقعیت از یك سو پشت به كوه آق داغ دارد و از سوی دیگر مشرف به دشت و زمین های كشاورزی است.این قبیل ویژگی های محیطی و استفاده از عوارض طبیعی زمین برای سازندگان قلعه یا سكونت گاه های قدیمی شاخ تپه عواملی تعیین كننده به شمار می رفت. چنین مشخصه هایی را می توان در محوطه های دیگری چون آق تپه در روستای شش نیز سراغ گرفت.
قلعه ارغش آباد صفادشت
ارغش آباد، غربی ترین آبادی دهستان بی بی سكینه از بخش صفادشت شهرستان ملارد است . این روستا در غرب صالح آباد ،در شمال رود شور و در نزدیكی میدانی قرار دارد كه محل اتصال جاده های منتهی به شهریار و ماهدشت در استان البرز است.برای دسترسی به ارغش آباد باید از جاده شهریار به اشتهارد كه از میان دهستان بی بی سكینه عبور می كند ،استفاده كرد. در منتهی الیه غربی این جاده و قبل از انحراف به سوی ماهدشت به روستای ارغش آباد در جنوب جاده مذكور می رسیم. ارغش آباد روستایی است با یك قلعه قدیم ، خانه های تازه ساز در اطراف قلعه و زمین های هموار كشاورزی در پیرامون نقاط مسكونی.گفته می شود در گذشته دو نفر به نام های دكتر تقی فقیه و علی اكبر درگاهی روستای ارغش آباد كه قبلا ابراهیم آباد خوانده می شد،را در اختیار داشتند. در شرق روستا ، بقایای قلعه ارغش آباد شامل برج های مدور ،باروهای كنگره دار و چندین خانه متروك و در حال تخریب و نیز منازل تازه ساز در فضای داخلی قلعه خودنمایی می كند.
قلعه حسین آباد صفادشت
از طریق جاده آسفالتی در غرب صفادشت که به سمت جنوب و روستای امیریه ادامه یافته به قلعه نزدیک می شویم. در میانه جاده راهی فرعی به سوی شرق ما را به قلعه می رساند. ادامه مسیر با تغییر جهت به سمت شمال به قلعه کهریز می پیوندد.
قلعه حسین آباد با مساحتی حدود ۱۳ هزار متر مربع بر کناره این جاده، که ارتباط میان امیریه و آبادی های شمالی را برقرار می کند،در منطقه ای هموار و کشاورزی قرار دارد. با وجود اقلیم خشک حاکم امروز بر منطقه ادامه فعالیت های کشاورزی به طور محدود و وجود شواهد سکونت گاه های قدیمی از ابادانی منطقه در گذشته های دور حکایت دارد.
ساختار قلعه حسین آباد شامل باروهای چینه ای کنگره دار ، چهار برج مدور در چهار زاویه اصلی و واحدهای استقراری داخلی است.
مصالح عمده عبارت است از چینه ، خشت ، آجر و کاه گل .در شمال قلعه گودال وسیعی بر اثر عملیات استخراج شن و ماسه وجود دارد . شرق قلعه زمین کشاورزی همواری است؛از جنوب به جاده آسفالت و از غرب به راهی خاکی منتهی می شود.
در محوطه داخلی قلعه فضای خاک برداری شده وسیعی به چشم می خورد. این بخش مشابه گودال بزرگ خارج از باروی شمالی قلعه است. ظاهرا از نظر زمین شناسی قلعه حسین آباد به ویژه بخش شمالی آن بر رسوبات شنی قرار گرفته؛ و در دوران اخیر فعالیت های استخراج شن و ماسه در آن صورت پذیرفته است. ورودی قلعه بنای دوطبقه ای در ضلع شرقی است. با ورود به قلعه واحدهای ساختمانی متعددی در امتداد باروی شرقی دیده می شود.ضلع شمالی هم واحدهای مشابهی دارد که غالبا فروریخته اند.با توجه به خاک برداری در محوطه مرکزی قلعه اطلاعی از وضعیت معماری و ساختمانی این بخش نداریم.تقریبا در عمق یک متری ضلع شرقی گودال مرکزی بقایای لوله های سفالینی دیده می شود که در کنار هم چیده شده اند . این شواهد شاید مربوط به ساختار آب رسانی در کف محوطه داخلی قلعه باشد. نوع معماری ضلع شمالی وجود کاروان سرا را در ذهن تداعی می کند.
