شیخ ابوالحسن خرقانی در روستایی به نام قلعه نو خرقان در 24 کیلومتری شمال شاهرود در بخش بسطام آرمیده است.مجموعه آرامگاه با توپوگرافی جالب به صورت باغ ایرانی است و نهر آبی از کنار آن روان است و در کنار آن مکانی برای استراحت گردشگران در نظر گرفته اند. در وسط مجموعه بنای آرامگاه و مسجدی منسوب به شیخ ابوالحسن واقع است. محراب این مسجد که متعلق به دوره ایلخانی است از جمله مهمترین بخش های بنا بوده و تنها محرابی است که رو به مغرب ساخته شده و در آن نوشتار فارسی بکار رفته که بدین مضمون است: «گفت علی شيخ قدس الله رحمه: قبله بر پنج است؛ کعبه، قبله مومنان است . بيت المعمور، قبله فرشتگان است. عرش، قبله دعاگويان است و حق، قبله جوانمردان و دوستان».
علی بن جعفر یا علی بن احمد خرقانی، یکی از اکابر مشایخ طریقت است که به سال ۳۴۸ هجری قمری و یا به قولی ۳۵۱ یا ۳۵۲ هجری قمری در خرقان دیده به جهان گشود و در روز سهشنبه، دهم محرم سال ۴۲۵ هجری قمری در سن هفتادوچند سالگی در همان دیار دیده از جهان فروبست.علی بن احمد خرقانیدر آغاز زندگی به تحصیل علوم دین همت گماشت و در آن سرآمد دیگران شد و سپس به طریقت تصوف تمایل کرد و با مجاهدت به مقاماتی شایان دستیافت. در حکایات آمده است که شیخ ابوسعید ابوالخیر، شیخالرئیس، ابنسینا و ناصرخسرو قبادیانی به خرقان رفته و با وی مصاحبتهایی نیز داشتهاند و مقام معنوی وی را ستودهاند. گفته میشود سلطان محمود غزنوی نیز به دیدار شیخ شتافته و از محضر وی کسب فیض نموده است.از شاگردان ممتاز و مشهور شیخ ابوالحسن خرقانی، خواجه عبدالله انصاری عارف نامی قرن پنجم هجری قمری است که سالیان متمادی در خرقان زیسته و از انفاس شیخ بهرهها جسته است.جملات بهجای مانده از شیخ خرقان، نشان از مقام بسیار بالای انسانی این عارف برجسته دارد. جملاتی که جز از چنین انسانهای وارستهای شنیده نمیشود:
“کاشکی حساب همه خلق با من کردی تا خلق را به قیامت حساب نبایستی دید. کاشکی عقوبت همه خلق مرا کردی تا ایشان را به دوزخ نبایستی ”
“هرکه در این سرا درآید نانش دهید و از ایمانش نپرسید، چه آنکه در نزد باریتعالی به جان ارزد بر خوان بوالحسن البته به نان ارزد ”
آرامگاه
آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی یکی از جاذبه های شاهرود و در ۲۴ کیلومتری شمال شاهرود در تپه ای در شمال روستای خرقان قرار دارد. اطراف آرامگاره را فضاى سبز فرا گرفته است که به آرامگاه قداست خاصى بخشیده است.
ساختمان آرامگاه چندان امتیازی ندارد و بنای آن از آجر است و گویا در چند سال اخیر بنا شده است. روی قبر شیخ یک قطعه سنگ مرمر است که اشعاری بر آن حک شده است.
در جوار این آرامگاه مسجدی بوده که مطابق نوشته برخی از مؤلفین دارای گنبدی مخروطی شکل و آراسته به کاشی های زیبا بوده است. در حال حاضر از مسجد و گنبد یاد شده فقط محراب آن باقی مانده که بر خلاف مسجد های دیگر این نواحی رو به باختر است. محراب مذکور داری گچ بری های زیبا و استادانه می باشد.
براى حفاظت بیشتر این محراب، سازمان میراث فرهنگى استان در آن جا یک قاب بزرگ شیشه دار، مانند ویترین، نصب کرده است. در سال هاى قبل، از طرف اداره کل باستان شناسى وقت، در اطراف محراب مذکور و متناسب با آن مسجدى بنا شد که در حال حاضر نیایشگاه زائران شیخ ابوالحسن خرقانى و مورد استفادهٔ آنان در موقع توقف در آن محل است.
