یکی از بناهای تاریخی بندرعباس، حمام گله داری است که به صورت موزه ای درآمده و در بخش مرکزی شهر در محله بازار اوزی‌ها قرار گرفته است. می توان گفت که این حمام تنها حمامی است که از گذشته بندرعباس باقی مانده و قدمت آن به تاریخ قاجار برمی گردد. در گذشته مردم از آن به عنوان حمام عمومی استفاده می کردند و از سال 1374، سازمان میراث فرهنگی استان هرمزگان این بنا را به عنوان موزه مردم شناسی انتخاب کرد و با درست کردن فضا و نصب مجسمه هایی، آن را به یکی از جاذبه های بندرعباس تبدیل کرده است.
تاریخ حمام گله داری
حمام گله داری که در گذشته یکی مهمترین مراکز بین مردم بوده توسط یک تاجر سرشناس و خیر به نام «شیخ احمد گله داری» ساخته شده است. قدمت این حمام به اواخر قرن سیزدهم هجری قمری که مربوط به حکومت قاجاریه می شود باز می گردد. وی پس از اتمام ساخت این حمام آن را به مسجد گله داری وقف کرد. به گفته بسیاری از محلی این شهر حمام گله داری در قدیم بسیار شلوغ بوده و مردم زیادی از آن استفاده می‌کردند و رونق فراوانی داشت؛ به گونه‌ای که یکی از اهالی قدیمی محله گله داری در خاطراتش از این حمام این‌گونه بیان می‌کند که این حمام در نوبت زنان کاملا قرق می‌شده و زنان بندرعباس، با تشریفات خاصی از صبح تا بعدازظهر را در این حمام مشغول استحمام بوده اند.
مشخصات معماری حمام گله داری
دیوار‌های این حمام با سنگ‌های اسفنجی که از خلیج فارس تهیه می‌شد به دلیل قدرت بالا‌ی جذب رطوبت و ساروج محلی به همراه گچ‌های دستکوب و کف آن با آجر فرش ساخته شده است.سقف این حمام دارای ۵ گنبد کوچک و بزرگ است و بنای آن به شکل مستطیل وتزیینات داخلی این بنا شامل مقرنس‌ها و گچبری‌های بسیار زیبایی است که در آن به چشم می‌خورداست.
آب این حمام از چاهی به عمق ده متر که همچنان هم پابرجاست تامین می‌شد و فضای گرم کننده حمام برای نگهداری گرما در عمق زمین قرار گرفته است و سیستم گرمادهی حمام شامل انبار سوخت، آتشدان، دیگ، دودکش‌ها و گودال جمع آوری خاکستربوده است.
داخل این حمام شبیه به تمامی حمام‌های تاریخی مناطق کویر مرکزی دارای قسمت‌های مختلفی مثل هشتی ورودی، بینه، سربینه، میان در، گرم خانه و خزینه است.
وقتی می‌خواهید وارد حمام شوید، یک راهروی هشتی به چشم می‌خورد که دارای ابعاد کوچکی است و علت کوچک بودن آن هم تنظیم دما و میزان رطوبت محیط داخلی حمام بوده است.
در میان سقف حمام گله داری روزنه‌هایی به عنوان نورگیر در هر یک از فضا‌ها وجود دارد که عمل نورگیری و تهویه در حمام توسط همین روزنه‌ها صورت می‌گرفت، بدین ترتیب که با باز و بسته کردن در فصولی از سال دما و رطوبت داخل حمام را تنظیم می‌شد.
حمام‌ها فقط محل استحمام نبودند بلکه یکی از ارکان مهم یک جانشینی شهری و روستائی به شمار می‌رفتند و آنجا محل بحث و مناظره و کسب اخبار بوده و البته کشیدن قلیان و نوشیدن چای عادت حمامی‌های قدیم این بود.مردم پس از شستشوی بدن از خروج از قسمت گرمخانه در بینه می‌نشتند و به گفتگو می‌پرداختند.
فضای بینه به عنوان رختکن و نشیمن استفاده می‌شد که در حمام گله داری بندرعباس به شکل هشت گوش ساخته شده و در اطراف آن چهار صفه یا سکوی نشیمن و رختکن ووسط سالن آن حوضچه هشت ضلعی کوچکی قرار دارد.
فضای این قسمت باید سرد و خشک بوده، زیرا فضای بینه توسط ورودی و هشتی، در ارتباط مستقیم با فضای خارج قرار می‌گرفت.
از یگر بخش‌های این حمام میان در است که ارتباط بین بینه و گرمخانه از طریق آن صورت می‌گیرد و فضای درون آن سرد و مرطوب است.
فضایی که برای بینه در نظر گرفته شده است به شکل یک ۸ ضلعی است که در اطراف آن ۴ سکو به عنوان نشیمن و رختکن ساخته شده است که این نشیمن گاه‌ها که وقتی وارد حمام می‌شوید بسیار به چشم می‌آیدو از آن‌ها برای شتشو و استحمام استفاده می‌شود. پس از بازدید از بینه حمام گله داری به میاندر می‌رسید که در واقع محلی برای ارتباط بینه با گرم خانه حمام و عموما سرد و مرطوب است.
بخش دیگری از حمام با نام خزینه محل گرم کردن آب حمام است وفضایی گرم و خشک دارد که از آن کانال‌هایی از سنگ و ساروج برای انتقال آب گرم به همه فضا‌های حمام در نظر گرفته شده است.
حمام گله داری در دهه ی ۱۳۴۰ با توجه به لوله کشی شهری و به وجود آمدن حمام در منازل شهری دیگر کاربرد این حمام بین عموم مردم کمرنگ شد و در اوایل دهه ۱۳۷۴ توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با شماره ی ثبت ۲۰۰۳ در فهرست آثار ملی قرار گرفت.
تبدیل حمام گله داری به موزه مردم شناسی
پس از این که سال های این بنای تاریخی ارزشمند در استان هرمزگان به فراموشی سپرده شده بود، اما با قرار گیری آن در فهرست آثار ملی ایران از سال ۱۳۷۴ تاکنون مرمت های بسیاری بر روی آن انجام شده تا به نوعی این بنای تاریخی احیا شود و به منظور معرفی تاریخ و آداب و رسوم مردمان هرمزگان استفاده شود. حتما پیشنهاد می کنیم در سفرتان به این شهر حمام گله داری (موزه مردم شناسی) را هم در لیست جاذبه های دیدنی خودتان قرار دهید.
دسترسی به حمام گله داری در هرمزگان
آدرس: هرمزگان، بندرعباس، خیابان امام خمینی، محله قلعه شاهی(اوزی‌ها)
