در فاصله‌ی ۶۰ کیلومتری از سقز، روستایی تاریخی، کوهستانی و تپه‌ای، دارای آب و هوایی معتدل و سرد و با چشم‌اندازهایی بسیار زیبا قرار دارد که به «روستای ترجان» شهرت یافته است.گفته میشود که نامگذاری این روستا به ترجان، به دوران حملات مغول‌ها به ایران بازمی‌گردد.به نظر می‌رسد که در آن زمان، «تیرجان» نام فرمانده‌ی سپاه مغول‌ها بوده که به این روستا حمله کرده است.آب و هوا و اقلیم ویژه و منحصر‌به‌فرد روستای ترجان، به دلیل قرارگیری آن در دامنه‌ی کوه، مناظر و دیدنی‌های شگفت‌انگیز طبیعی خارق‌العاده‌ای را ایجاد کرده است که برای طبیعت‌گردی مکانی مناسب خواهد بود.
شغل اکثر ساکنان تورجان با حدود 140 خانوار جمعیت، کشاورزی و دامداری بوده که عمده‌ترین محصولات زراعی آن شامل گندم، جو، عدس، نخود، بادام، انگور، سیب و… است، مراتع سرسبز و حاصلخیز اطراف روستا موجب رونق دامپروری شده است و مهم‌ترین محصولات دامی آن شامل گوشت، پشم و انواع فراورده‌های لبنی مانند شیر، ماست، کره و پنیر می‌باشد.
در کنار آن نیز زنان روستا به صنایع دستی مشغول بوده و به بافتن فرش، گلیم، جاجیم و جوراب می‌پردازند. مهاجرت جوانان یا خانواده ها برای یافتن شغل، زندگی بهتر در شهرها و یا ادامه تحصیل نیز از موارد قابل توجه در این روستا بوده، با وجود اینکه تورجان از توابع شهرستان سقز می باشد، عمده این مهاجرت ها بسوی بوکان است.
روستای تورجان در میان مردم منطقه به مهد علم و فرهنگ مشهور بوده و گفته می شود در زمان قاجاريه، حوزه علميه ترجان از رونق و احترام خاصی برخوردار بوده و به سفارش معتمدین موكريان، همه ساله از سوي ولايت عهدی در تبريز، برای علماء و طلاب ترجان حقوق و هدايايی ارسال می شده است. طبق سندی كه بدست آمده است حقوقی برای مالك آبادی در زمان ناصرالدين شاه قاجار از طرف نجف قلی خان وزير دارايی تعيين شده است، سواره ایلخانی زاده از شاعران بزرگ کوردستان، از اهالی این روستا بوده است.
مردم روستای ترجان به زبان کردی و گویش سورانی سخن می‌گویند، مسلمان و پیرو مذهب شافعی هستند.چشم انداز باغ‌ها و ارتفاعات به‌خصوص در فصول بهار، تابستان و پاییز، از طراوت و زیبایی وصف ناپذیری سرشار میشود و هر بیننده‌ای را مجذوب می‌کند.
روستای ترجان که از جاذبه های گردشگری سقز می باشد ، در دامنه کوه استاد مصطفی واقع شده است. این کوه منبع و منشاء بسیاری از چشمه‌های دایمی و فصلی و همچنین رودخانه‌هایی است که به روستا سرازیر می‌شوند و طراوت و زیبایی خاصی به آن می‌بخشند. این کوه در فصل زمستان از برف پوشیده میشود و در فصول بهار و تابستان با ذوب‌شدن برف‌ها گسترۀ چشم نوازی از پوشش گیاهی را به نمایش می‌گذارد.
سرسبزی و طراوت کوه استاد مصطفی همراه با رنگ‌های دل‌انگیز گل‌های خودرو، مناظر و چشم اندازهای کم نظیری را به وجود می‌آورد. رودخانۀ ترجان که از داخل روستا می‌گذرد، علاوه بر مشروب نمودن مزارع و باغات روستا جلوۀ خاصی بدان می‌بخشد. در حواشی این رودخانه، درختان بسیار بلند و زیبایی قد برافراشته‌اند و تفرجگاهی مناسب برای مردم روستا و گردشگران فراهم آورده‌اند.
در حاشیه رودخانه و نیز در داخل روستا، باغ‌های بسیار سرسبزی وجود دارد. این باغ‌ها به‌خصوص در فصول بهار و تابستان مکان مناسبی برای استراحت و گذران اوقات فراغت مردم روستا و گردشگران به‌شمار می‌آیند.
در روستای ترجان، بیش از بیست چشمه وجود دارد که از میان آن‌ها هشت چشمه به‌صورت دائمی می‌جوشد. آب آشامیدنی روستا از طریق چشمه‌های دائمی تأمین میشود. حواشی این چشمه‌ها در فصول بهار و تابستان بسیار سرسبز است و از گیاهان و گل‌های زیبا پوشیده میشود.
در مرکز ترجان قلعه ای وجود دارد که به نام محلی قلا کون یا قلعه کهن مشهور می باشد که گویا در زمانهای قدیم مردم از مناطق اطراف روستاهای همجوار خاک را با گونی جمع کرده و با هر زحمتی که شده با خود می‌آورند و در مرکز ترجان روی هم میریزند تا به قلعه ای بزرگ تبدیل میشود که اکنون آن قلعه را به زبان محلی قلا کون می نامند و جوانان روستا و حتی مهمانانی که به ترجان می‌آیند جهت تفریح به بالای قلعه میروند و از بالای قلعه تمام روستا و مزارع اطراف قابل مشاهده است.
مسجد تاریخی روستای تورجان
مسجد قدیمی در داخل روستای تورجان قرار دارد که معماری، نوع ساخت و قدمت تاریخی آن از اهمیت خاصی برخوردار بوده و نشان دهنده اهمیت علم و دیانت در ان روستا بوده و از نظر معماری در زمره مساجد سبک بومی منطقه کردستان است. بنای این مسجد دارای یک شبستان اصلی با شش ستون در دو ردیف سه تائی بوده و عمده مصالح این مسجد از سنگ، خشت و آجر می باشد و در سقف هم تیرهای چوبی به کار رفته است.
در بالای ورودی این مسجد سنگ نوشته ای دیده می شود که زمان ساخت مسجد رو در تاریخ ۱۲۵۸هـ. ق نشان می دهد.
