اولین بنای معروف و زیبا در میان عمارت های سنندج ، عمارت مشیر دیوان است. این بنای تاریخی و زیبا یادگار دوران قاجاریه است که از چند فضای گوناگون تشکیل شده. عمارت مشیر دیوان که اسلوب معماری ایرانی در آن به خوبی دیده می‌شود، توسط “میرزا یوسف مشیر دیوان”، مشاور حاکم این منطقه بنا شده. این عمارت مشیر به شیوه تک ایوانی ساخته شده و دارای هفت حیاط است. هر یک از این حیاط‌ها دارای آب‌نماهای مجزا با طرح به خصوصی هستند که در عین حال با آب‌نمای قبلی دارای ارتباط است.
«سردرِ جلوخانی» از زیبایی‌های معماری آن بنا محسوب می‌شود که به شکل نیم هشتی با سکوهای متعدد و طاق‌نماهای آجرکاری شده به عنوان نمادی از معماری کلاسیک ایرانی است که شیوه‌ی آجرکاری آن نیز به شکل خفته و راسته است.
آنچه عمارت مشیر دیوان را از سایر بناهای سنندج متمایز می‌کند، وجود سقف شیروانی با طرح کلاه فرنگی است که شبیه این کلاه فرنگی در عمارت وکیل المالک نیز وجود دارد و در گذشته نیز در عمارت «ملا لطف‌الله» که در اثر آتش‌سوزی تخریب و به طور کامل از بین رفت، نیز وجود داشته است. در زیر این شیروانی ایوان و تالار ستون قرارگرفته است.
گچ‌بری‌ها و حجاری‌های روی ایوان نیز با طرح‌های گیاهی و طرح پرندگان نیز از تزئینات این بخش از عمارت است. این عمارت که سالیانی چند محل استانداری کردستان بود، هفت حیاط داره که هر یک از آنها دارای آب نمایی جداگانه با طرح متفاوت و در عین حال مرتبط با دیگرآب نماها است و شامل بخش‌های خصوصی، عمومی، تشریفاتی، خدماتی و بهداشتی است.
در بخش اصلی ساختمان، ایوان ستون دار، تالار، حیاط و آب نما قرار گرفته و درب و پنجره‌های آن از تلفیق گرده چینی چوب و شیشه رنگی اتاق‌ها را زینت داده.
از سوی دیگرحمام عمارت نیز به لحاظ ارزش معماری از بخش‌های قابل‌توجه بناست که در حیاط اندرونی آن واقع شده است. این حمام نیز مانند سایر حمام‌های قدیمی از بخش‌های سر بینه، خلوتی و خزینه تشکیل شده است.تزئینات آهکبُری با نقوش گیاهی و حیوانی بر زیبایی این بخش افزوده است.عمارت مشیر دیوان که در گذشته ساختمان استانداری سنندج بوده‌است، در محله قدیمی سرتپوله و خیابان شهدا قرار دارد.
اگر به هنر معماری شهر سنندج علاقه‌مند هستید، بازدید از این جاذبه تاریخی سنندج را در صدر لیست گشت‌های خود قرار دهید، چرا که می‌توانید علاوه بر نظاره تزییناتی آجری، اروسی های پرکار، کاربندی ها به تماشای باغی سرسبز بنشینید که دورتادورش را درختانی سر به فلک کشیده پوشانده‌اند. در کنار تماشای این عمارت تاریخی، اگر به بازارگردی علاقه‌مند هستید راهی بازار سنندج شوید. حین پیاده‌روی که در مسیر این بازار طی کردید، سراهایی را می‌بینید که سقف آن با طرح‌های زیبایی تزیین شده‌اند و از پیرامون نقش جهان اصفهان الهام گرفته‌اند.
