قلعه سموران که از سنگهای مرمر متمایل به قرمز ساخته، در ۶۰ کیلومتری شرق شهر جیرفت بر فراز کوهی احداث شده است و بر طبق مختصات جغرافیایی، از شمال به روستای رود فرق، از غرب به رشته کوه های جبالبارز و از جنوب شرقی مشرف به شهرستان جیرفت است.
این قلعه تا مرکز استان کرمان ۲۶۷ کیلومتر فاصله دارد و راه دسترسی به آن از کیلومتر ۳۲ جاده اصلی جیرفت ـ کهنوج به سمت شرق و روستای رود فرق است.
دروازه اصلی قلعه سموران در شمال شرقی کوه قرار دارد و دروازه دیگری نیز در جنوب غربی ساخته شده که با سه برج دیده بانی مشرف به دشت جیرفت است.
در دوران اسلامی این قلعه از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است بنابراین برای نفوذ ناپذیری بیشتر، در ارتفاع یک هزار و ۴۳۰ متری از سطح آب های آزاد با دیواره سنگ چین بر گرداگرد آن ساخته شد.
دیواره بالای کوه که حدود هزار مترمربع است، از صخرههاو پرتگاههای طبیعی تشکیل شده است. برای جلوگیری از نفوذ مهاجمان، در معابر تنگ کوه و بالای قله کوه، دیواره های سنگ چین با سنگ لاشه و ۱۲ برج چهار گوش، مدور و نیم دایره به منظور دیده بانی ساخته شده است.
اتاق های نگهبانی، اسلحه خانه، اتاق های استراحت، فضاهای انباری، خدماتی و آب انبار ، از فضاهای اصلی قلعه سموران هستند که در قسمت فوقانی این قلعه بنا شده اند.
در ارتفاع ۲۰۰ متری بالای قلعه، دیوار سنگی دیگری با ملات آهک وجود دارد که دور تا دور قلعه احداث شده است.
کناره دورنی دیواره سنگی بالای قلعه، محل نگهداری اسبها بوده است که هنوز آخورهای آن موجوداست. آثار استحکام و موقعیت قلعه بینندگان را تحت تأثیر قرار میدهد. چاه نسبتاً عمیق قلعه با گذشت قرنهای متمادی و و آسیبهای فراوان هنوز عمق خود را حفظ کرده و طرز سنگ چینی کنارههای آن بسیار جالب توجه است.
بالای قلعه دو حوض قرار دارد که آب باران را جمع میکرده است. حوض بزرگ 20 متر طول و 8 متر عرض و 3 متر عمق دارد و چهار ستون سنگی در داخل آن قرار گرفته که روی آن را برای رفع آلودگی میپوشاندهاند.
دیواره آجری حوض با روکش ظریفی از ماسه و آهک ساخته شده و حوض کوچکتر هم در فاصله نزدیک و بالاتر از حوض اصلی قرار گرفته است.ساختمان قلعه سموران به قرون قبل از اسلام تعلق دارد ولی در قرون اولیه اسلامی بازسازی شد و در دوران حکومت سلجوقیان قلعه مشهوری بوده است.
قلعه سموران که از جاهای دیدنی جیرفت می باشد ، به علت استحکام و موقعیت طبیعی شباهت زیادی به قلعههای اسماعیلیه دارد و شاید مدتها مورد استفاده پیروان اسماعیلیه قرار گرفته بوده، زیرا گروههایی از فرقه اسماعیلیه در جبال بارز زندگی میکردند.
