منطقه حفاظت شده گاندو در جنوب شرق استان سیستان و بلوچستان منتهی‌الیه جنوب شرقی ایران، زیستگاه اصلی تمساح مردابی و به زبان محلی گاندو است و به همین نام نیز نامیده میشود.این منطقه در محدوده شهرستان‌های چابهار، سرباز و بخش‌هایی از شهرستان نیکشهر واقع شده و از رودخانه‌ها و آبگیرهای محل زیست تمساح تالابی، اراضی ساحل مجاور دریای عمان، رویشگاه جنگل‌های حرا و زیستگاه زادآوری بسیاری از پرندگان، کوه‌ها و ارتفاعات واقع در شمال، شمال شرق و شرق منطقه و همچنین اراضی پست مرکز و جنوب منطقه یاهمان دشت باهوکلات تشکیل شده است.
این منطقه با توجه به اینکه زیستگاه تمساح مردابی است به نام گاندو شهرت یافته است.
اگر اهل طبیعت بکر و حیات وحش هستید بازدید از این مورد از دیدنی های چابهار را فراموش نکنید.شما می توانید در این منطقه تنها تمساح بومی ایران که با نام گاندو شناخته شده است را ببینید. علاوه بر این ها رودخانه باهوکلات یکی از پرآب ترین رودخانه‌های استان سیستان و بلوچستان است که عامل اصلی حیات و زندگی در جنوب استان به حساب می‌آید. این رودخانه آب‌های مناطق وسیعی از صفحات جنوبی شهرستان ایرانشهر (بخش‌های سرباز، بمپور، راسک) و شهرستان چابهار (بخش‌های دشتیاری قصر قند) را جمع‌آوری کرده و به دریای عمان سرازیر می‌کند.
گونه های شاخص جانوری:
تاکنون از تعداد ۱۶۰ گونه پستاندار موجود در ایران تعداد ۲۸ گونه متعلق به ۶ راسته و ۵ خانواده و از مجموع ۵۱۵ گونه پرنده شناسایی شده در ایران، تعداد ۱۹۲ گونه متعلق به ۵۲ خانواده و ۱۲۳ جنس و از تعداد کل خزندگان شناسایی شده در ایران که جمعا ۲۰۹ گونه هستند تعداد ۷۱ گونه متعلق به ۴۲ جنس و ۱۳ خانواده و از کل دوزیستان ایران که ۱۷ گونه میباشد تعداد ۴ گونه در این منطقه شناسایی شده اند.منطقه حفاظت شده گاندو با دارا بودن رودخانه هایی چون سرباز و باهوکلات تاکنون ۱۲ گونه ماهی از ۵ خانواده و ۱۰ راسته شناسائی شده اند.گونه شاخص جانوری این منطقه تمساح پوزه کوتاه ایرانی (گاندو) است.
منطقه حفاظت شده گاندو محل بسیار خوبی برای زیست پستاندارانی از قبیل جبیر، کفتار، شغال و سنجاب بلوچی است. همچنین آبزیان و دوزیستانی از جمله لاک پشت سبز دریایی، ماهی گل خورک و پرندگانی از قبیل چاخ لق، دراج، شبگرد بلوچی، گنجشک بلوچی، شهد خور، عقاب دشتی و بسیاری از پرندگان خاص شبه قاره هند در این محدوده قابل مشاهده است.
مهم‌ترین موجود این منطقه حفاظت‌شده که در حال انقراض هم است، «گاندو» یا تمساح پوزه‌کوتاه تالابی است، این تمساح نادر با کمتر از ۳ هزار سر جمعیت در دنیا در حال انقراض است.زیستگاه تمساح‌های پوزه کوتاه ایرانی در طول مسیر رودخانه سرباز در منطقه حفاظت شده گاندو و یک رودخانه در محور نیک شهر می باشد.
این جانور ۶۶ تا ۶۸ دندان و پاهای کوتاه دارد.فصل جفت‌گیری تمساح پوزه کوتاه ایرانی در اسفند ماه بوده و در اردیبهشت ماه حدود ۳۰ تخم می گذارد که در خرداد و تیر نوزادان از تخم بیرون می آیند. بیشترین تهدید تمساح پوزه کوتاه ایرانی خشکسالی و تخریب زیستگاه است. برخی تمساح‌ها نیز در مسیرهای تردد خود به دلیل برخورد با خودروها مورد تهدید قرار میگیرند.
مردم منطقه بلوچستان به این گونه علاقه‌مند بوده و برای حفاظت از گاندو خدمات و همکاریهای مطلوبی را با مامورین اجرایی محیط زیست استان داشته‌اند.
بر اساس یک باور قدیمی در بومیان منطقه، وجود تمساح در برکه‌ها باعث برکت و وسعت روزی مردم منطقه میشود و به همین دلیل بومیان به هیچ وجه اقدام به شکار تمساح نمی کنند.
پوشش گیاهی:
از نظر تنوع پوشش گیاهی، این منطقه از دامنه تا قله کوه مشتمل بر انواع درختان گرمسیری، استپ کوهپایه‌ها و گونه‌های گیاهی نواحی سردسیر بوده و اغلب دره‌های آن پوشیده از درختان و درختچه‌ها است.دشت‌ها با ارتفاعات میانی منطقه حفاظت شده گاندو عرصه گونه‌هایی همچون آکاسیا، کندر، کهور و استبرق است و از ارتفاعات میانی تا قله کوه‌ها، جایگاه درختانی چون بنه و بادام است.
