بقعه پیر تاکستان در جنوب شهر و در یک محوطه ی وسیعی جنگلی که بعد ها به صورت پارک در آمده است و پیش از آن هم گورستان بوده و نیز در مجاورت تپه باستانی خله‌کوه‌قر قرار دارد. این بنای آجری که به پیر مشهور است با توجه به آجر چینی و بند کشی های نمای آن و تزییینات و سازه آجری در بالای سر در ورودی از بناهای مستحکمی است که بی شباهت به بناهای سلجوقی نیست.
این آرامگاه یك چهار طاقی است كه هر ضلع آن در خارج 50/6 متر و از داخل 40/4 متر می باشد . متاسفانه از تزئینات فراوان و كهن این بنا دو رج طاق نماهای كوچك سه كولی تزیینی باقی مانده كه به كمك آجركاری خفته و رفته ایجاد شده و از بند كشی های نقش دار برخوردار است .
گنبد بنا – كه دوپوش و مخروطی بوده در اثر تعمیرات تغییر شكل یافته – به كمك چهار فیل پوش واقع در كنج ها و طاق نماهای میان آن و سپس كاربندی های شبه طاقنمای كوچك كه بین هر فیل پوش و طاق نمای بزرگ ایجاد شده برپا گشته است و در داخل آنها نیز با آجر چینی ، طرح های هندسی – ازجمله صلیب شكسته – به وجود آورده اند .
بنای بقعه به شکل مربع مستطیل است و پوشش گنبدی آن به وسیله چهار سه کنج بر روی نقشه مربع مستطیل سوار شده است. این بنا در نهایت سادگی شیوه معماری استواری دارد و از استحکام و زیبایی آجر کاری های دوره های سلجوقی بهره مند است. این آجر کاری ها در نمای ورودی و نیز در قسمت داخلی هشت وجهی زیر گنبد به خوبی نمایان است؛ در این قسمت نگاره هایی به شکل صلیب شکسته و تکه های کوچک گچبری مشاهده می شود. با توجه به سفالهایی که به هنگام حفاری نقشه اصلی بنا از این مکان به دست آمده و نوع معماری و مصالح به کار رفته در آن می توان این بنا را متعلق به دوره سلجوقی دانست.
مقبره پیر که از جاذبه های تاریخی تاکستان میباشد،به شماره 384 در فهرست ملی كشور ثبت شده است .
کشفیات و نگاره ها
در گمانه زنی های اطراف پیر دو نوع سفال از نوع سفال های لعاب دار و از نوع یک رنگ و رنگارنگ که در پیش از اسلام در ایران رایج بوده است بدست آمده و شامل سفال هایی به رنگ سفید ، مشبک ، به رنگ آبی و نقوش سیاه می باشد و سفال های بدون لعاب شمال، سفال های قرمز رنگ و نخودی رنگ ساده و سفال های نقش دار ، قطعاتی از خمره و کوزه هاست که بیشتر از گل نخودی رنگ ساخته شده است. برخی از این سفال های بدست آمده دارای نقش تزیینی است که آن ها هم به دو دسته تقسیم بندی می شود سفال های کنده کاری شده و سفال های نقش قالبی در آستانه ی درب ورودی در سمت راست و چپ دو نگاره ی تزیینی از جنس آجر به نقش چلیپا ( گردانه مهر ) دیده می شود.این نشان در تاق نمای بالای درب ورودی در ضلع سمت راست و چپ قرار گرفته است این نقش به صورت و یا صلیب ایجاد شده است و در چهار قسمت شکل حالت شکستگی وجود دارد و در مرکز آن طرح گل ترسیم شده است . این نگاره در داخل بنا نیز بر نمای فوقانی دیواره ها دیده می شود همچنین در قسمت بالا و زیر طاق نما طرح سه برگ و شاخه گچ بری شده است ایرانیان در حدود 5 هزار سال پیش از میلاد نشان راز آمیز چلیپا را از چرخش ستاره ها کشف نموده اند و پس از آن این کشف به جهانیان شناسانیده شد تا جایی که سرخ پوستان قاره آمریکا نیز این نشان را در بنا های خود به کار بردند اما این نشان ریشه در ایران زمین دارد .
تعدادی قطعات سنگ قبر، از مرمر شفاف با نقوش اسلیمی و انواع خط حجاری شده، در داخل بقعه نگهداری می‌شود که از گورستانهای اطراف بقعه جمع آوری شده است.
