رودبار ازنظر تاریخی دارای قدمتی 6هزارساله است و آثار به دست آمده در تپه مارلیک حاکی از وجود تمدنی کهن در این منطقه است که مربوط به هزاره دوم قبل از میلاد می باشد.تپه مارلیک یا چراغعلی تپه از برجسته‌ترین دیدنی های رودبار است که در کرانه شرقی سفیدرود و در دره گوهر رود قرار دارد و قدمت آن به حدود 3000 سال پیش می‌رسد. دره‌ای خوش آب‌وهوا که برای سال‌ها محل سکونت اجداد ثروتمند گیلانی‌ها بوده است. این تپه در محلی به نام چراغعلی تپه (مالک قدیمی آن) قرار دارد. تپه‌های باستای گوهر رود از جمله مارلیک بقایای یک تمدن باستانی فراموش شده‌ای را در دل خود مدفون کرده‌اند.
تپه مارلیک، که گنجینه‌ای ارزنده از هنر و تمدن بشری را در طول قرن‌ها در خود پنهان کرده‌است در حقیقت تپه‌ای طبیعی و صخره‌ای است که از سنگ‌های سولفات آهن تشکیل شده و لایه‌های طبیعی و تحتانی آن چنان است که شکاف های بزرگ درون تپه ایجاد کرده و همین حفره‌ها موجب شده تا حیواناتی چون موش و مار به فراوانی در آن لانه کنند.
طبق بررسی پژوهشگران، نام مارلیک از دو واژه مار و لیک (به معنی سوراخ) گرفته شده است چرا که در گذشته این منطقه محل زندگی مارها بوده است و گروهی دیگر از پژوهشگران نام مارلیک برگرفته از قوم “آمارد” (که در گذشته در این مکان زندگی می‌کردند) می‌دانند که از ترکیب دو واژه مارد (اشاره به آماردها) و لیک (قوم) ساخته شده است. محوطه باستانی تپه مارلیک تا سال 1340 ناشناخته بود و مردم محلی، گه گاه اشیایی در آن پیدا می‌کردند و می‌فروختند تا اینکه در سال 1340 گروهی از باستان شناسان به سرپرستی دکتر عزت‌الله نگهبان به این منطقه آمدند و به کاوش آن پرداختند و مشخص شد که تپه مارلیک بقایایی ارزشمند از تمدنی باستانی را در دل خود دارد.
در ادامه کاوش ها وضعیت اصلی تپه که معرف آرامگاه و گورستان اقوام فراموش شده باستانی است- آشکار شد. مارلیک گورستانی است که دکتر نگهبان در آن 53 قبر کاوش کرده است، قبرها مربوط به سلاطین آماردی می باشند که از سال 1340 به بعد حفاری شده، تپه های اطراف جازم کول، زینب بیجار، پیلا قلعه و کره زیتون می باشد، به عقیده دکتر نگهبان محل زندگی این اجساد پیلاقلعه بوده که به دلیل زلزله تخلیه شده و مردم روستا به روستای بالایی کوچ کرده اند.
احتمال می‌رود که این تپه، آرامگاه خصوصی فرمانروایان و شاهزادگان محلی بوده که در اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره اول پیش از میلاد در این منطقه حکومت می‌کرده و مردگان خود را بنا بر سنن و آیین‌های رایج آن دوره به همراه اشیاء و آثار قیمتی در این آرامگاه‌ها به خاک می‌سپرده‌اند.
زمانی که سه چهارم کاوش در تپه انجام شد در حدود 25 آرامگاه کشف شد که در همه آنها اشیایی مانند ظروف مفرغی – ظرف‌های سفالین- دکمه‌های تزئینی- انواع سرگرز، پیکان، شمشیر، خنجر، مجسمه‌های برنزی و سفالی، کلاه خود، سرنیزه، سوزن‌های طلاو مفرغ و… با نقوشی از انسان و گیاهان و حیوانات نظیر گاو کوهاندار، گاو بالدار، اسب شاخدار و اسباب بازی هایی برای کودکان – دوک پشم ریسی و افزاری از این گونه به دست آمد که معرف فرهنگ و طرز زندگی این اقوام بوده و نشان از اعتقاد به زندگی پس از مرگ دارد.همچنین پارچه‌هایی نیز در این منطقه کشف شد که نشان از هنر بافندگی اقوام آن زمان دارد.
از جمله موارد جالب کشف کاشفان، مهری است که روی آن خط میخی حک شده‌است و یا مهر دیگری که مجلس شکار را نشان می‌دهد. به گفته باستان شناسان قدمت آنها به بیش از سه هزار سال می‌رسد.
جام مارلیک
نمونه بی بدیل این کاوش ها جام مارلیک است که از زر ناب بوده و ارتفاع آن به 18 سانتی متر می‌رسد.ارتفاع نقش برجسته‌های جام تا دو سانتی متر می‌رسد که نشان دهنده مهارت استاد کاری است که با ضربات چکش آن را آفریده‌است.
نقش وسط جام درخت زندگی است و در دوسوی درخت دو گاو بالدار دیده می‌شود که در حال بالارفتن از درخت هستند. نمایش بدن حیوان به حالت نیم رخ و نمایش سر آنها از روبه رو، از ویژگی‌های هنر ایرانی است و هویت ایرانی سازنده اش را نشان می‌دهد.در کف جام گلی زیبا نقش شده‌است.درمیان گل نقش خورشید دیده می‌شود که شعا ع‌های خود را به طور منظم پراکنده است.
برای اقوام مارلیک خورشید تا حد پرستش بسیار مهم بوده تا جایی که نماد خورشید را به شکل ترنج های هندسی تزئینی در کف اکثر ظروف و جام‌های فلزی به تصویر کشیده‌اند. وقتی به نوع نقش و طرز ترسیم این ترنجها توجه می‌کنیم در می‌یابیم خورشید در مرکزهمه چیز است و همه موجودات از نور و حرارت جانبخش او زندگی می‌گیرند.
افتخارات مهم تمدن مارلیک
بااینکه انسان در هزاره ششم پیش از میلاد به فلزات دست پیدا کرده‌است اما از افتخارات مهم تمدن مارلیک صنایع فلزی و مخصوصا صنایع مفرغی است. در منطقه مارلیک به سبب وجود معادن سنگ فلز و منابع سوخت مانند چوب فراوان تولید مفرغ رونق زیادی یافته و کارگاه های صنایع مفرغی به وجود می‌آیند.
از نقاط اوج و شگفتی‌های دیگر صنعت مارلیک جام های شیشه‌است که گفته می‌شود از اولین نمونه‌های صنعت شیشه سازی بشر است.مجموعه آثار مارلیک در طبقه فوقانی موزه ملی ایران – تهران نگهداری می‌شود.
مسیردسترسی
برای دسترسی به تپه مارلیک از سمت روستای نصفی رودبار می‌توانید بروید؛ مسیر رسیدن به محوطه باستانی تپه مارلیک چشم‌اندازهای سرسبز و زیبایی دارد و آب و هوای مطبوع آن نیز، این منطقه را به یکی از مقاصد مورد علاقه گردشگران و طبیعت‌گردان تبدیل کرده است.
