از زیارتگاه های معتبر و معروف اهالی ابهر و حومه، آرامگاه شاهزاده زیدالکبیر است که در شرق شهر و در انتهای خیابان استاد مطهری ابهر واقع شده است و دارای گنبد زیبای مخروطی شکلی است.اطراف این زیارتگاه سابق بر این گورستان بود که امروزه به خارج شهر منتقل و این بقعه در وسط میدانی که پر از گل های رنگارنگ است قرار گرفته و از نظر سبک معماری در این ناحیه نظیر ندارد.
بقعه این امامزاده از جاذبه های ابهر،میان میدانی به همین نام واقع شده و مورد توجه مردم محلی و به خصوص مورد اعتقاد، توسل و نذورات زنان ابهری است. اغلب گردشگرانی که از این شهر دیدن می کنند به زیارت این امامزاده نیز می روند.
ساختار بنای امامزاده
بناى امامزاده از دو قسمت تشکیل شده است قسمت نخست آن که به عنوان فضاى ابتدایی ورود به شبستان اصلى به وجود آمده است، سقف این قسمت را طاق و تویزههاى زیبایى پوشش داده و پر کشىهاى گچى زینت بخش این عنصر معمارى شده است.
فضاى دیگر که با یک ورودى به هشتى ارتباط پیدا مىکند، قسمت اصلى بقعه به شمار مىرود این دو قسمت، در وضعیت کلى پلان بقعه را مربع مستطیل کرده با این تفاوت که زوایاى جبهه جنوبى با تبدیل به قوس‌هاى زیبا، فرم مستطیل را تغییر داده است.
تار و پود بنا از آجر اجرا شده که در قسمت داخلى گچ‌کارى و در نماى بیرونى کاشی‌کارى آن را زینت داده است. اطراف بنا را ایوان‌هاى زیبایى محاط کرده که قرینه‌سازى در آن به طور کامل رعایت شده است.
سقف هسته مرکزى بنا را گنبدى پوشش مىدهد که این نوع گنبد در این منطقه یک استثناى معمارى به شمار مىرود و آن گنبدى است مخروطى شکل و از نوع دو پوششى که با واسطه چهار گوشواره بر جرزهاى چهارگانه استوار گشته، تزئینات داخل شبستان را نقاشى روى گچ تشکیل داده و نقش آن پرکشىهاى کاذب است.
از نماى بیرونى در کمر گنبد تزیینات زیباى قرنیز با استفاده از آجر به کار رفته است. تزئینات گنبد نیمه تمام باقى مانده و کاشىهاى آبى و زرد بیشتر از همه خود نمایى مىکند. قبر امامزاده در وسط شبستان دارای گنبد واقع شده و ضریح زیبایى آن را محافظت مىکند.
یک جفت درِ چوبى منقوش قدیمى سمت شرق امامزاده نصب بود که باستان‌شناسان نوع چوب آن را چوب چیت تشخیص داده بودند. متاسفانه اندازه این درب‌ها هم در مرمت و بازسازى جابه‌جا شده و در محل دیگر نصب شده است.
در حد فاصل سال‌هاى ۱۳۶۴ و ۱۳۶۵ قسمت شمالى بنا گسترش یافته و به عنوان مسجد بر آن افزوده شده است. کاشى‌کارى نیمه تمام گنبد نیز در سال ۱۳۶۴ انجام گرفته است. در سمت غربى بقعه شاهزاده زید الکبیر یک قطعه سنگ نوشته سفید کوچک در بنا، کار گذاشته شده است که تاریخ تعمیر قبلى امامزاده رانشان مىدهد.
مرقد امامزاده در ضریح چوبى محافظت مىشد. این ضریح درگذشته شبیه به نرده ساخته شده بود و نقش محافظ ضریح اصلى را داشت. ضریح بقعه با استفاده از چوب چیت ساخته شده و ۱۹۳ سانتى متر طول، ۱۰۲ سانتى متر عرض، و ۱۱۰ سانتى متر ارتفاع دارد. در انتهای بالاى ضریح کتیبهاى با مضمون زیر به خط ثلث خفى حک شده است:
این بنای زیبا و با ارزش به شماره ۹۸۲ و در تاریخ ۱/۷/۱۳۵۳ به ثبت آثار ملی و تاریخی رسیده و در سالیان اخیر با همت مضاعف مرمت شده است.
شجره‌نامه امامزاده شاهزاده زیدالکبیر
به استناد متن کتاب منتقله الطالبین، شجره‌نامه امامزاده شاهزاده زیدالکبیر به مولای متقیان رسیده است. وی ابوعلی محمد بن احمد بن عبدالله بن دردار بن حسین بن زید شهید بن علی زین العابدین بن حسن بن علی بن ابیطالب (ع) است که از شهر مدینه به شهر ابهر عزیمت کرده است.
امامزاده زیدالکبیر (ع) نوه برادری حضرت عبدالعظیم شهر ری است.عده‌ای از علمای انساب من جمله سیدابوالعزّ نسابه، نسب وی را با محمد ساطوره بن احمد بن عبدالله القاضه اشتباه کرده‌اند که امام فخر رازعابه این مطلب اشاره دارد.
