بازار قدیمی شهرستان شهرضا از آثار تاریخی و زیبا، به یادگار مانده ازدوره سلجوقیان است، این بازار از جاذبه های شهرضا،دارای کاروانسراها و اماکن قدیمی بوده و در مرکز بازار چهار سوقی قرار دارد که گنبدی آجری بر فراز آن ایجاد شده است.
شهرستان شهرضا به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و ارتباط با عشایر و اقوام مختلف و با توجه به ظرفیت های اقتصادی، صنعتی و کشاورزی در منطقه دارای اهمیتی خاص است.وجود بازار بزرگ و قدیمی در مرکز شهر و در بخش های بازارآقا سیدعلی، نخود بریزها، کفاشها، حاج ربیع و بازار مسگرها با معماری بومی و اصیل نشان از توانمندی هنرمندان بزرگ معمار این شهراست.
نوع ساخت و معماری بازار برگرفته از شیوه معماری دوره سلجوقیان با طاقهای وسیع و بلند که وجود حجرههای قدیمی و کاروانسراها و تیمچهها بر شکوه و زیبایی این مکان تاریخی افزوده است.
تاریخچه:
بازار توانا شهرضا که در همسایگی مسجد جامع اصفهان قرار دارد. به دلیل وجود نداشتن سند، متون و یا حتی سنگی که نوشتهای در مورد تاریخچه بازار شهرضا، باستان شناسان و تاریخنگاران قدمت آن را با قدمت مسجد جامع یکی دانسته و آن را به دوران سلطنت سلجوقیان نسبت میدهند. در دوران حکومت صفویه این بازار به علت بودن در مسیر، جاده عراق و فارس مرکز داد و ستد، تجارت انواع محصولات ایلات قشقایی و بختیاری به عنوان یکی از مراکز پررونق جهان شناخته شد. این پیشرفت و شکوفایی بازار و مردم در تجارت تا زمان حکومت رضاشاه پهلوی ادامه داشت. امروزه بازار بزرگ شهرضا قدیمی به عنوان محلی برای خرید و فروش مصارف یومیهی مردم شهر رضا استفاده میشود، در صورتی که در قدیم به دلیل بودن کاروانسراها و تیمچههای معروف در نزدیکی آن، باعث تبدیل آن به قلب تجاری شهر اصفهان شد.
در دوره صفویه این بازار به علت اینکه شهر شهرضا بر سر راه عراق و فارس قرار داشته و مرکز داد و ستد با ایلات قشقایی و بختیاری و تا حد زیادی با ساکنان مناطق دور مثل یاسوج و آباده بوده، یک مرکز تجاری پررونق به حساب میآمد؛ این وضع تا ابتدای دوران پهلوی اول ادامه داشت و بازار شهرضا برخلاف امروز که بیشتر جنبه دکههای فروش مصارف روزانه مردم شهرضا را عهده دار بوده، در زمان قدیم بیشتر جنبه تجاری داشته که وجود کاروانسراهای و تیمچههای باقی مانده مؤید این مدعا است.
«بازارچه توانا» که نسبت به بقیه قدمت کمتری دارد و به دوران پهلوی اول بر می گردد و انواع کسبه در آن مشغول به کار هستند.
بناهای تاریخی بازار شهرضا
کاروانسراها:از دیگر بناهایی که در مجموعه تاریخی بازار مورد توجه است، کاروانسراهایی است که در طول بازار برای اتراق کاروانها احداث شده است.از کاروانسرهایی که تاکنون باقی مانده و مورد تخریب و تغییر کاربری داده نشده است عبارتند از کاروانسرای جعفر خان، که بعد به نام کاروانسرای متقی تغییر نام داده و کاروانسرای چهار سوق، که درزمان قاجاریه همزمان با خود چهارسوق به سبک بازار اصفهان احداث شده است.
همچنین کاروانسرای شاهمنصوری، که کاروانسرایی کوچک نسبت به کاروانسرهای بالا بوده و کاروانسرای قیام و کاروانسرای بازار سرباز از دیگر کاروانسراهای این بازار است.
وجود سقاخانههای متعدد در بازار بزرگ شهرضا:از دیگر بناهایی که درطول مجموعه بازار قابل توجه است، وجود سقاخانه هایی است که در طول بازار برای تأمین آب رهگذاران تشنه کام در فصول مختلف بنا شده و بانیان سقاخانه ها برای این بناها موقوفات متعددی را قرارداده اند.
بازار چهارسوق:چهار سوق بزرگ مربوط به اوایل دوره قاجار است و در بازار، چهارسوق بزرگ واقع شده و این اثر در تاریخ 23 شهریور 1382 با شمارهٔ ثبت 10239 بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تیمچههای بازار شهرضا
تیمچه به معنی کاروانسرا به معنی تیم کوچک یا کاروانسرای کوچک بوده اما در دوره معاصر به کاروانسراها یا سراهای کوچک و سرپوشیده، تیمچه میگویند.
شیوه معماری این تیمچه ها برگرفته از دوره قاجار بوده و معماری این بناهای قدیمی خود نمودی از سنتها، آداب و رسوم و به منزله سند هویت دورهای از تاریخ محسوب میشود.
بافته ها و هنرهای دستی در شهرستان شهرضا جدا از دیگر نقاط این مرز و بوم نبوده و انواع دست بافتههای از نوع مرغوب که خود نشان از هنر و ذوق هنرمندان این دیار است در تیمچهها و بازار بافته عرضه میشود.
از جمله تیمچههای ثبتی و با ارزش در شهرضا، میتوان به تیمچه حاج سید میرزا، توکل، رجایی، حاج سید اسماعیل، متقی، مشکی و تیمچه صالحی اشاره کرد که در آن انواع، گلیم، جاجیم، نمد و فرش تولید و ارائه میشود.
