آشنایی با مقبره باباپیر ترک خوانسار (بقعه شیخ اباعدنان)

نویسنده:

سمیرا هادی

در تاریخ:

آرامگاه باباپیر یا شیخ اباعدنان در پارک سرچشمه قرار گرفته و از یادگارهای روزگار صفوی در خوانسار است. در این آرامگاه از جاذبه های خوانسار،علاوه بر «شیخ عدنان»، ۶ تن از مشایخ و عارفان دیگر نیز به خاک سپرده شده‌اند.

جاهای دیدنی خوانسار ، شهر مملو از چشمه‌های پرآب

شیخ اباعدنان قریشی کیست؟

شیخ اباعدنان قریشی معروف به باباپیر یکی از عرفای به نام قرن هفتم هجری بود. شیخ اباعدنان قریشی (باباپیر) پایه گذار مذهب شیعه جعفری در شهرهای اصفهان ، بروجرود ، لرستان ، نهاوند و خوزستان می باشد . در زمان شیخ اباعدنان قریشی (باباپیر) مردم شهرهای فوق الذکر اکثراْ جزء فرقه های مجسمیه و مشبهه بوده اند. می گویند شیخ صفی الدین اردبیلی که به قول خود دنبال کسی می گشت که با هدایت او به خدا نزدیک شود و خدا را بهتر بشناسد موفق شد در سال ۶۷۸ ه ق خدمت شیخ اباعدنان قریشی (باباپیر) برسد و از ایشان کسب فیض کند. شیخ اباعدنان قریشی (باباپیر) در زمان حیات خود در جهان اسلام و تشیع به مراحل بالایی از تکامل و تعالی و ترقی رسیده بود . به غیر از شیخ اباعدنان 6 تن دیگر از مشایخ و عرفا نیز در بقعه شیخ اباعدنان قریشی (مقبره باباپیر) مدفون اند. بر روی صندوق چوبی بقعه شیخ اباعدنان قریشی (مقبره باباپیر) به سال 954 قید شده است:

«چاکر و بنده ائمه دین شیعه پاک صدر دین حسین و در طرف دیگر نوشته شده مشایخ العظام الکرام (شیخ نظام الدین حیدر و شیخ شرف الدین هدایت الله و شیخ فتوح الدین عبدالفتاح و شیخ کمال الدین عارف و شیخ اباعدنان و شیخ شمس الدین محمد و شیخ زین العابدین علی و شیخ تاج الدین حسن خدام هذه البقه المتبرکه)».

مشخصات بنا

بنای نخستین آرامگاه تنها سنگی بوده بر روی چشمه‌ای به نام «چشمه پیر»؛ صفویان که داعیه‌دار ارادت به عالمان شیعه و اتصال به سلسله جلیله صوفیه بودند،بنای فعلی بقعه شیخ اباعدنان قریشی را بر روی آرامگاه قبلی و به سبک مغولی یا سلجوقی احداث کردند. بنای فعلی از سنگ و ساروج ساخته شده و پنجره‌هایی مشبک در قابی به شکل ایوان نیم‌طاق، در اطراف آن وجود دارد.

بر سردر یکی از این پنجره‌ها، کاشی کاری وجود دارد که بر آن متنی در معرفی شیخ اباعدنان نوشته‌اند. کف داخل بنا با کاشی‌هایی سرخ رنگ با دور چینی کاشی‌های آبی، پوشیده است.

برخی از ابنیه مذهبی ساخت عهد صفویه و دوران زعامت شیعیان، به نشانه ارادت به ۱۲ امام شیعه، دارای ۱۲ تَرک بود است، بقعه باباپیر خوانسار نیز با گنبدی دو پوش از جنس سنگ و آجر، از این قاعده مستثنی نیست. برخی عقیده دارند که پوشش گنبد این بقعه مُطلا بوده است، اما در سال‌های قحطی قرن ۱۳ به سرقت رفته است.

آشنایی با مقبره باباپیر ترک خوانسار (بقعه شیخ اباعدنان)

مرمت مقبره باباپیر

در سال ۱۲۵۵ دو نفر از نوادگان بابا پیر به نام های شیخ علی و شیخ صادق به مرمت بقعه اقدام نمودند. در سال 1355 نیز مبلغ 250 هزار ریال جهت مرمت بقعه شیخ اباعدنان قریشی (مقبره باباپیر) توسط نماینده وزارت فرهنگ و هنر وقت اختصاص که در نهایت در زمستان سال 1357 طی بازدید مرحوم آیت الله منتظری مرمت مجددی صورت گرفت. در سال 1367 قبل از بازدید آیت الله رفسنجانی اقدامات شایسته ای نیز توسط مرحوم فاضلی خوانساری در بقعه شیخ اباعدنان قریشی (مقبره باباپیر) انجام شد. در نهایت امر نیز در سال 1387 با اختصاص بودجه ای توسط آیت الله خامنه ای مرمت لازم به نحو احسن صورت پذیرفت.

این بقعه موقوفات زیادی داشته از جمله ابراهیم شاه از سلسله گورکانی تمام باغستان سرچشمه (پارک سرچشمه فعلی خوانسار) را در سال ۸۹۲ بنام بابا پیر وقف نمود. البته وقف نامه موجود فعلی مربوط به سال 1311 ه ق است که طی آن عایدات موقوفات بقعه شیخ اباعدنان قریشی (مقبره باباپیر) صرف مرمت مقبره و مایحتاج صادران ، واردان ، سفره درویشان و مجاوران مزار است.

در حال حاضر موقوفات بقعه شیخ اباعدنان قریشی (مقبره باباپیر) در اختیار شهرداری بوده و تولیت بقعه نیز در اختیار هئیت امناء می باشد.

آشنایی با مقبره باباپیر ترک خوانسار (بقعه شیخ اباعدنان)

نکته های دیگر درباره بقعه شیخ اباعدنان قریشی (مقبره باباپیر) :

1) شخصی به نام عدنان نیز در تاریخ وجود دارد که بیست و یکمین جد پدری پیامبر است. نسب وی با چند واسطه به حضرت اسماعیل می‌رسد. (پدر عدنان « اُدد » و مادرش « بلهاء » بود) نوادگان حضرت اسماعیل که در حجاز ساکن بودند، عدنانیان خوانده می‌شوند.

2) شیخ حسین انصاریان اذعان دارد که پدر جد مادریش شیخ اباعدنان قریشی (باباپیر) است.

3) چند سنگ قبر قدیمی در بقعه موجود است که متاسفانه در حال حاضر به عنوان نشیمن گاه از آن استفاده می شود که یکی از آنها متعلق به پزشکی یهودی است به نام «پیر موسی» که به عنوان یک سمبل و نماد پزشکی حاذق در شهر خوانسار از ایشان یاد می شود.

4) محمدحسن فاضلی فرزند آیت الله فاضل خوانساری نیز که جهت مرمت بقعه فعالیت بسیار نمود در بقعه مذکور دفن است.

5) نکته جالب آنکه بر روی دیوارهای بقعه دعا نویسی شده بود که من کمتر به آن برخورده بودم و نوع دعا هم کمی جالب بود !! مثل ؛

خدا کاری کن … تا چند روز دیگه من از دست R راحت بشم !!   خدایا به علی آقا و خاله محبوبه بچه بده (خدیجه) 160/4/89

خدایا خودت کمک کن حاجتی دارم که خیلی وقته تو دلمه ، کمکم کن (سحر) 30/1/89   و ….

6) و نکته آخر آنکه در وقف نامه بقعه شیخ اباعدنان قریشی (مقبره باباپیر) قید شده افراد غیر ذکور تولیتی در بقعه نداشته و تصرفشان نامشروع است.

محصولات سفر

دیدگاه خود را بنویسید