سمنان یکی از شهرهای ایران، مرکز استان سمنان و شهرستان سمنان است. این شهر در جنوب رشته کوه البرز و شمال دشت کویر در راه تهران به خراسان قرار گرفته است. آب و هوای آن خشک و معتدل میباشد.
این شهر در حد فاصل سه شهر دامغان، گرمسار و مهدیشهر در طول جغرافیایی ۵۳ درجه و ۲۳ دقیقه و عرض جغرافیایی۳۵ درجه و ۳۴ دقیقه واقع شده و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا ۱۱۳۰ متر است. همچنین فاصله آن تا تهران ۲۱۶ کیلومتر است و به راه آهن سراسری تهران_مشهد، متصل میباشد. جمعیت شهر سمنان بر اساس نتایج سرشماری سال ۱۳۸۵خورشیدی، برابر بر ۱۲۶٬۷۸۰ نفر بودهاست. نژاد مردم سمنان آریایی است و به زبان سمنانی سخن میگویند.
نام گذاری درباره وجه تسمیه یا نام سمنان که به این منطقه اطلاق میشود، عقیدهها و نظرهای گوناگونی رایج ومعمول است که به برخی از آنها اشاره میشود:
در گذشتههای دور در محل آتشکده بزرگ هریس در کومش (سمنان) شهری عظیم با بت خانهای بزرگ با ساختمانی رفیع و با شکوه وجود داشته است. به همین علت احتمال میرود که مردم این سرزمین قبل از ظهور زرتشت، دارای مذهب «سمتی» یا «سمینه» بودهاند و بت خانه بزرگ آنان در محل سمنان فعلی واقع بوده است.
برخی دیگر بر این باورند که سمنان در اصل «سکنان» منسوب به طوایف سَکَهها میباشد و الف و نون آن نشانه نسبت و مکان است که در واژههای گیلان و غیره مشاهده میشود.
عدهای دیگر از اهالی سمنان عقیده دارند که نام قدیم سمنان (سیم لام) بوده که بنای آن به دست دو نفر از فرزندان نوح پیغمبر به نامهای (سیم النبی) و (لام النبی) انجام گرفته که مقبره آنان در کوههای شمال شرقی سمنان در محلی موسوم به پیغمبران واقع است. بر این اساس کلمه (سیم لام) در اثر کثرت استعمال به مرور زمان به سمنان تبدیل شده است.
برخی نیز افسانه بنای اولیه را به دو هزار سال قبل از میلاد مسیح به دستور تهمورث دیوبند نسبت داده اند. در آن زمان شهر را به سمینا نام گذاری نمودهاند که به مرور زمان به سمنان تغییر یافته است.
روایت دیگر حاکی از این است که نام قدیم سمنان در زبان محلی «سه مه نان» بوده و منظور ساکنان آن این بوده است که محصولات کشاورزی این منطقه نان و آذوقه اهالی را بیش از سه ماه تأمین نمیکند. بعدها به مرور زمان «سه مه نان» به سمنان تغییر یافته است. به هر حال آن چنان که از منابع و کتب تاریخی استنباط میشود سمنان یکی از مناطق کهن و قدیمی ایران است که در درازای تاریخ فراز و نشیبهای زیادی را پشت سر گذاشته است.
آب و هوا آب و هوای این شهر در تابستان گرم و در زمستان نسبتاً سرد میباشد. بارندگیهای این شهر در فصول سرد سال صورت میگیرد و میزان متوسط بارندگی سالانه آن ۱۴۰ میلیمتر میباشد. متوسط درجه حرارت سالانه ۷/۱۷ درجه سانتیگراد است و این در حالی است که حداکثر مطلق حرارت ۵/۴۴ درجه سانتیگراد و حداقل مطلق ۴/۶- درجه سانتیگراد گزارش شده است. همچنین متوسط تعداد روزهای یخبندان در طول سال در حدود ۴۸ روز میباشد.
عوارض طبیعی در جنوب سمنان مناطقی چون دشت کویر، ریگ جن، تپه های حصار از مهم ترین ویژگی های جغرافیایی به شمار می روند . رودخانه فصلی گل رودبار در شمال غرب این شهر و با سرچشمه گرفتن از رشته کوه های البرز و گذر از شهرستان مهدیشهر به دشت کویر می ریزد .
مردم جمعیت شهر سمنان بر اساس نتایج سرشماری سال ۱۳۸۵ خورشیدی، بالغ بر ۱۲۶٬۷۸۰ نفر بودهاست.(جمعیت شهرستان: ۱۹۱٬۶۱۸ نفر) مردم سمنان به زبان سمنانی سخن میگویند. زبان سمنانی به علت ویژگی خاص خود مورد توجه دانشمندان و ایران شناسان بسیار قرار گرفته است. این زبان از زبان های ایرانی شاخه شمال باختری است. ایرانشناسان زیادی چون پرفسور کریستن سن، هوتوم سیندلر، ویلهلم لیکر، جرج مورگن و استایرن تحقیقات جامعی درباره زبان سمنانی انجام دادهاند.همچنین نزدیکترین زبان به زبان راجی، سمنانی است. نکته قابل ذکر اینکه اگرچه زبان سمنانی هنوز هم توسط مردم سمنان به کار می رود، اما نسل جدید سمنانیها با وجود فهمیدن آن به این زبان باستانی کمتر سخن میگویند. جمعیت این شهر در سال های پیش به صورت زیر بوده است.
خانه مفاخر و مشاهیر استان سمنان این مرکز به عنوان نخستین خانه مفاخر و مشاهیر استانی در سطح کشور می باشد و خانه سمنان نیز نامیده می شود .سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری سمنان این مکان تاریخی را با بیش از صد سال قدمت بازسازی و در اختیار اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان سمنان قرار داده شده است .
استان سمنان سهم بزرگی از خاک ایران را به خود اختصاص داده و شهر سمنان هم در این استان یکی از شهرهای پر جمعیت ایران محسوب میشود.جاهای دیدنی سمنان تنوع بالایی از انواع جاذبهها را دارد و مجموعهای از آثار تاریخی با ارزش، طبیعت سرسبز و سرزمینهای کویری است. برای انتخاب مقصد گردشگری خود در بین جاذبههای این منطقهی با اصالت ایران، دستتان حسابی باز است.
جاذبه های سمنان
جنگل ابر
جنگل ابر یکى از دست نخوردهترین جنگلهاى ایران است که در ۳۵ کیلومترى شمال شرق سمنان قراردارد.جنگل ابر از جنگلهای زیبا و خوشآب و هوای استان سمنان است که در ۵۰ کیلومتری شمال شرق شاهرود و در مسیر جاده شاهرود به آزادشهر استان گلستان و در روستای ابر قرار دارد.
موزه مُهر و سکه کومش
موزه مُهر و سکه کومش، نخستین موزه تخصصی سکه و مُهر در استان سمنان است که هم زمان با هفته میراث فرهنگی و روز جهانی موزه ها، در بیست و هشتم اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۲ هجری خورشیدی به همت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سمنان و مشارکت بخش خصوصی (مهندس حسن پاکزادیان) گشایش یافت.
مسجد جامع زاوقان
مسجد جامع زاوقان مربوط به دوره ایلخانی است و در سمنان، محله زاوقان، مابین مزارع و باغات واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ خرداد ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۵۸۲۶ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.این مسجد که ازجاذبه های تاریخی سمنان میباشد،از بناهای قرن دوم هجری و مربوط به دوره تسلط علویان در این سرزمین است.به همت سید ضیاءالدین محمد فرزند و جانشین سید ضیاءالدین علی صالح پسر عبیدالله بن حسین اصغر بن امام زین العابدین (ع) بنا شده است.
پیست سنتی اسکی شهمیرزاد
پیست سنتی اسکی شهمیرزاد در قسمت شمالی این شهر در استان سمنان واقع شده است و به عنوان یکی از مناطقی است که در فصل زمستان مورد استقبال شهروندان و هم استانی ها قرار می گیرد ولی این پیست تفاوت زیادی با دیگر پیستهای اسکی استاندارد دارد که به جای تخته و چوب اسکی، تیوپ ها هستند که شادی و شادمانی را به مردم هدیه می دهند.
کاروانسرای لاسجرد
کاروانسرای لاسجرد یکی از زیباترین یادگارهای گذشتهی ایرانزمین است که در مسیر جاده مشهد به تهران قرارگرفته است.این اثر با توجه به موقعیت جغرافیایی مناسب، همواره یکی از پربازدیدترین بناهای تاریخی استان سمنان و شهرستان سرخه است.
کاروانسرای لاسجرد اثری برجایمانده از دوران شاهعباس اول صفوی است، دورانی که ایران یکی از قدرتمندترین حکومتهای خود را داشت.این بنا در ۱۶ فروردین سال ۱۳۷۷ به شماره ثبت ۱۹۹۵ در ردیف آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مسجد امام سمنان
مسجد امام (ره) شهرستان سمنان كه به نام مسجد سلطانی نیز شهرت دارد در مركز شهر سمنان در خیابان امام خمینی(ره) واقع شده و یكی از مهمترین و زیباترین بناهای تاریخی و مهم استان سمنان به شمار میآید.مجموعه مسجد امام در زمان فتحعلی شاه قاجار به همت حاج سید حسن حسنی و استادی صفرعلی معمار ساخته شده است و از جمله بناهای چهار ایوانی به شمار میآید.
دروازه ارگ سمنان
دروازه ارگ یکی از جاهای دیدنی سمنان است که در میدان ارگ شهر سمنان جا خوش کرده است. دروازه ارگ سمنان، اثر تاریخی زیبایی است که به دوران قاجار برمیگردد.
بازار سمنان
یکی از جاهای دیدنی سمنان ، بازار سنتی شهر است که در خیابان امام قرار دارد. این بنا به خاطر معماری و قدمت تاریخیاش، فقط جایی برای خرید و فروش کالا نیست و یکی از جاذبههای سمنان هم محسوب میشود.این بازار در اوایل دورهی قاجار ساخته شده و معماری ساده و درعین حال جذابی به رسم بازارهای ایرانی دارد. این مکان انتخاب فوقالعادهای برای خرید صنایع دستی، سوغات و مایحتاج زندگی است.
خانه رجبی
در محله اسفنجان سمنان خانهای از دوران قاجار به یادگار مانده است.خانه رجبی (کلانتر) در جنوب شهر سمنان با بادگیر بلندش خانهای منحصر به فرد به شمار میآید. بادگیری که در تابستانهای گرم سال، نسیم خنک شهر را به درون خانه هدایت میکرد تا اهالی از گرمای داغ سمنان آزرده نشوند. اگر بر بام خانههای اطراف بروید، بادگیر خانه رجبی از دور خودنمایی میکند و شما را به سوی خود فرا میخواند. خانه رجبی به سبب آنکه متعلق به کلانتر وقت سمنان بوده به نام خانه کلانتر نیز میشناسند.
منطقه حفاظت شده پرور
منطقه حفاظت شده پرور (Parvar) واقع در شمال شرقی شهرستان سمنان و در مرز استان مازندران واقع شده است.منطقه حفاظت شده پرور شباهت زیادی به پارک ملی گلستان دارد. دشت های پست، تپه ماهور، کوه ها و صخره های بلند و جنگل های پراکنده و متراکم همگی با هم در یکجا دیده می شود.به جز پرور، روستاهای کلیم، کاورد، تلاجیم، فینسک، ملاده، شلی، هیکو، سرخ ده، اوپرت و … در قسمت کوهستانی منطقه واقع شده اند که این خود باعث به وجود آمدن تعارض زیاد مردم با حیات وحش شده است.
بقعه پیغمبران
دفن شماری از ۱۲۴ هزار پیامبری که ما مسلمانان به برگزیده شدن آنها معتقدیم در ایران واقع شده است.مدفن ۳۳ پیامبر در ۱۵ استان کشورمان واقع شده و استان سمنان یکی از استانهایی است ۵ بقعه منسوب به پیامبران در آن قرار دارد.بقعه پیغمبران سمنان که منسوب به سام و لام نبی است، از معروفترین این بقاع هستند.
خانه تدین
این خانه در خیابان آیت الله طالقانی شهر سمنان واقع است و قدمت آن قاجاری است.خانه تدین در جزء محله عباسیه از زیر مجموعه محله بزرگ ناسار ، یکی از پنج محله سمنان جای گرفته است.
این بنا که متعلق به یکی از تجار معتبر سمنانی بوده ، همجوار با راسته بازار شمالی – جنوبی سمنان در کوچه ای فرعی واقع شده و احتمالا زمان ساخت آن همدوره با احداث بازار شمالی – جنوبی در دوران قاجاریه بوده است .